Nayiri.com

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 313

ՆՈՐ

(beta)

ԻՋՆԵԼ

չէզոք բայ
    1. վար գալ (բարձր տեղէն՝ կառքէն, եւ այլն).
    2. ցամաք ելլել (նաւէն).
    3. խորասուզուիլ (ջուրին մէջ).
    4. խոնարհիլ, տապալիլ, իյնալ (գահէն).
    5. ցածնալ, նուաստանալ (վարկը, պատիւը).
    6. աժաննալ (գինը).
    7. հանդարտիլ (բարկութիւնը).
    8. մեղմանալ (ձայնը).
    9. թաւանալ, հաստնալ (զիլ ձայնը).
    10. պակսիլ, նուազիլ (ջերմութիւնը).
    11. օթեւանիլ, ագանիլ, գիշերել (պանդոկ).
    12. տեղալ (անձրեւ).
    13. սերիլ (ծագումով).
    14. տարաժամիլ (օրը, արեւը).
    15. ըռվողիլ (մրուրը, գիրտը՝ ջուրին յատակը).
    16. փլիլ, կքիլ, խեչիլ, գհիլ (պատը, տանիքը).
    17. հոսիլ (ջուրը վերէն վար).
    18. բանալ, դնել (խաղաթուղթը սեղանի վրայ)։

Հակառակը՝ բարձրանալ, ելլել։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 750

ՆՈՐ

(beta)

ՆՍՏԻԼ

չէզոք բայ
    1. յետոյքը՝ նստատեղին որեւէ բանի վրայ տեղաւորել՝ սրունքները ծալելով կամ կախելով. տեղ առնել՝ հանգչիլ աթոռի վրայ. բազմիլ.

    2. բարձրանալով տեղաւորուիլ կենդանիի վրայ. հեծնել.

    3. փոխադրամիջոցի՝ փոխադրակառքի վրայ կամ մէջ տեղ գրաւել.

    4. նստած վիճակով աշխատիլ՝ զբաղիլ.

    5. գտնուիլ, ըլլալ.

    6. բանտարկուիլ.

    7. թառիլ, դադարիլ, հանգչիլ, կծկիլ.

    8. թեքիլ, իջնել (արեւ).

    9. որեւէ մակերեւոյթի՝ տարածութեան վրայ իջնել՝ տարածուիլ.

    10. տակը՝ յատակը իջնել (հեղուկներու մէջ եղած որեւէ բան).

    11. իջնելով որեւէ բանի վրայ մնալ՝ տեղաւորուիլ. օրինակ՝

‣ մատ մը փոշի նստած էր.

    12. իր մակերեսէն՝ բարձրութենէն իջնել. գետնի մէջ խորանալ.

    13. ոտքերը ծալելով տեղաւորուիլ գետնի վրայ (կենդանիներու յատուկ).

    14. մեղմանալ, հանգստանալ, դադրիլ, հանդարտիլ (զայրոյթը).

    15. մարմնին վրայ լաւ տեղաւորուիլ՝ յարմար գալ (հագուստ-կապուստ).

    16. բնակիլ, ապրիլ, կենալ.

    17. անհրաժեշտ ձեւով միանալ՝ կապուիլ՝ յարմարիլ.

    18. արմատ արձակած ըլլալ.

    19. շինուած՝ կառուցուած ըլլալ.

    20. (Փոխաբերական իմաստ) արժել. օրինակ՝

‣ այս գործը սուղի նստեցաւ.

    21. մնալ որեւէ վիճակի՝ դրութեան մէջ. ծուլանալ.

    22. գահակալել, աթոռակալել.

    23. խրիլ (նաւ).

    24. թխսել (հաւ).

    25. կծկուիլ, կուչ գալ, սեղմուիլ, փոքրանալ (երախայ):

Տեսակներ

— Անհոգ՝ ծուլանալ, ընդողնիլ։

— Դարանի մէջ՝ դարանիլ։

— Թուխսի՝ թխսել:

— Թռչունը, հաւը (թառին վրայ)՝ թառիլ:

— Կողի վրայ՝ ընկողմանիլ։

— Ձի՝ հեծնել։

— Մրուրը յատակը՝ իջնել, ըռվողիլ:

— Յետոյքը առանց գետին դնելու՝ պպզիլ:

— Նաւակի, նաւու՝ խրիլ:

— Նստած տեղը՝ նստուկ:

— Շէնքի՝ կքիլ։

— Պատի՝ խեչիլ։

— Սրունքները ծալելով՝ ծալապատիկ։

— Տեղ մը՝ բնակիլ, կենալ, մնալ։

Բաղադրեալ Բայեր

Բան մը սուղի նստիլ

չէզոք բայ
1. նախատեսուածէն աւելի ծախսի նայած ըլլալ՝ աւելի ծախս ըրած ըլլալ.
2. բարոյական կամ նիւթական տեսակէտէ կորուստ ունենալ:

Բանտ նստիլ

չէզոք բայ բանտարկութեան պատիժ կրել:

Թուխսի (թուխս) նստիլ

չէզոք բայ ՝ (Ծղրկն.)՝ շատ գաղտնի պահել:

Մէկուն հարստութեան վրայ նստիլ

չէզոք բայ մէկուն հարստութեան տիրանալ՝ վարպետութիւն, նենգութիւն գործելով:

Տուն մը նստիլ

չէզոք բայ բնակիլ, բնակութիւն հաստատել:

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1738

ՆՈՐ

(beta)

ՊԱԿՍԻԼ