Nayiri.com

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1066

ՆՈՐ

(beta)

ԿՐԿՈՒՏ

գոյական
    1. փայտի չոր կտորներ՝ որոնցմով կրակ կ՚արծարծեն, խռիւ, ցախ, խոշոտ, խորշոտ, ժժան.
    2. բարակ չոր հաց.
    3. ոտքի կսկծալի ցաւ.
    4. խմբովին գաղթ, չու, քոչ։

ՆՈՐ

(beta)

ԿԵՐ

գոյական
1. հալեցնող-հիւծող վէրք, կեղ, կերցաւ, քաղցկեղ.

Տեսակներ

— ոսկորի՝ փուտ, փտախտ, ոսկրախտ.

2. անասուններու ուտելիք.

Տեսակներ

— հաւազգիներու՝ կուտ.

— որսի՝ խայծ, խանձ.

— տաւարի՝ ձիու՝ ջորիի՝ ճարակ, խոտ, յարդ, գարի, վարսակ.

— մարդոց՝ կերակուր.

ածական
3. ուտող իմաստը կ՚ունենայ բարդութեան. օրինակ՝

‣ բուսակեր, խոտակեր, շատակեր.

ներգործական բայ
4. ուտել բայի հրամայական եղանակ՝ ներկայ ժամանակ՝ եզակի՝ Բ. դէմք:

ՆՈՐ

(beta)

ԿՈՐԻԶ

գոյական
1. մսոտ պտուղներու մէջի պինդ ոսկրոտ մասը՝ որուն մէջ կը գտնուի սերմը.

2. սերմ, կուտ, հատիկ, միջուկ.

Տեսակներ

— խնձորի՝ տանձի՝ ձմերուկի՝ եւ այլն՝ կուտ, հատիճ.

— նուշի՝ կաղինի՝ եւ այլն՝ միջուկ.

— խաղողի ՝ թուզի՝ թին, թնահատ.

— ընկոյզի՝ ձնձում.

    3. (Փոխաբերական իմաստ) կազմակերպութեան մը կեդրոնը՝ սկիզբը՝ բջիջը.

    4. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ գրութեան՝ ճառի էական մասը՝ կեդրոնական գաղափարը՝ առանցքը՝ ուղնուծուծը՝ միտք բանին.

    5. իբրեւ ծանրութեան չափ՝ Տե՛ս ԿԵՐԱՏ (թիւ 2), Տե՛ս ԿԱՐԱՏ։

ՆՈՐ

(beta)

ՄԻՋՈՒԿ

գոյական
    1. պտուղներու մէջի մասը. կուտ.
    2. միջինը, կակուղ մասը.
    3. որեւէ բանի ներսի՝ կեդրոնական մասը. կորիզ.
    4. խօսքի մտածումի հիմնական մասը՝ իմաստը. էութիւն.
    5. կենդանական եւ բուսական բջիջի կարեւորագոյն բաղադրիչը.
    6. հիւլէի կորիզ.
    7. ծուծ, ողնածուծ։

Տեսակներ

— Անիւի՝ առեղ, միջանիւ։

— Բոյսերու ցօղունին՝ ծուծ, սոթ, սրտուկ:

— Դալար ընկոյզի՝ գուգուզ, կթուն, կթօն, կթուկ։

— Կաղամբի՝ կուրծ, պորտ:

— Կանկառի՝ սրտուկ:

— Հացի՝ փոր, հացմիջուկ։

— Հաւկիթի՝ դեղնուց, բօլ:

— Չոր ընկոյզի՝ ձնձում, երէցկին։

— Պտուղներու՝ կուտ, կորիզ։

Դարձուածքներ

ՆՈՐ

(beta)

ՄՆԱՑՈՐԴ

գոյական
    1. ինչ որ կը մնայ, բաժնելէ՝ չօգտագործելէ ետք մնացածը.
    2. կերակուրի աւելցուք.
    3. հաստատուն հեղանիւթ՝ որ կը մնայ մեքենական գործողութենէ ետք. աւելցուկ, տակուք, թափուք, խեշերանք.
    4. բեկոր, նշխար, խլեակ.
    5. թուաբանական բաժանումի ատեն՝ բաժանելի գումարէն փոքր թիւ, որ չի բաժնուիր բաժանորդին մէջ.
    6. նոյն գործողութեան մէջ՝ բաժանումի արդիւնք եղող թիւը՝ քանակը.
    7. որեւէ բանի վերջին՝ ծայրի՝ ծայրային մասը.
    8. որեւէ հաւաքականութեան (ցեղ, ժողովուրդ, ընտանիք եւ այլն) վերապրող՝ մնացած ներկայացուցիչները.
    9. ագդեցութեան հետքեր՝ փոխանցումներ.
    10. նշան։

Տեսակներ

— Ամպի՝ պուրակ, ծուէն։

— Այրուած նիւթի՝ մնձուր, կծառ, մոծիր։

— Բուրդի՝ քուլայ:

— Գործուածքի՝ հագուստի՝ ծուէն:

— Ընդեղէնի՝ հացաբոյսի՝ կուտ, կտիկ։

— Լաւաշի՝ ճոթ։

— Հացահատիկի՝ տակումակ:

— Հացահատիկի՝ ընդեղէնի՝ դիրտ, մրուր, հատ։

— Հացի՝ 1. բեկոր, կտոր. 2. պատառ, բրդուճ:

— Հեղուկի եւ հեղուկային նիւթերու՝ դիրտ, մրուր։

— Հիւանդութեան մը՝ հետք, շոշորթ։

— Յարդի՝ մղեղ։

— Ուտելիքի եւ կերի՝ կռճօն, աւելցուք։

— Քաղուած խոտի՝ խզօն:

— Օճառի՝ քռթիկ:

ՆՈՐ

(beta)

ՃԻՒՂ

գոյական
    1. ծառի փոքր ոստ. ուղէշ, ճիղ, բարունակ, կողր.
    2. հազար ոչխար.
    3. որեւէ գիտութեան առանձին մէկ մասը.
    4. որեւէ ստորաբաժանում.
    5. մազի հիւսք.
    6. տոհմէ յառաջացած իւրաքանչիւր սերունդը:

Տեսակներ

— Ազգաբանական՝ զարմ:

— Առեւտրական ընկերութեան՝ մասնաճիւղ:

— Բարակ՝ ծառաճիւղ:

— Բունէն բուսած (բարակ)՝ մոլ:

— Բունէն բուսած (հաստ)՝ կնճակ։

— Գրական՝ սեռ:

— Գալար՝ շառաւիղ, մորճ, ոստ, ուղէղ, ընձիւղ, շիւղ, ծիւղ։

— Թութի՝ շմալ:

— Ծառի բոլոր ճիւղերը՝ ճեղան:

— Կտրուած (տերեւոտ)՝ տեւ։

— Մանր (չոր)՝ կրկուտ:

— Նորածիլ՝ շաքիլ, ջով։

— Որթի՝ բարունակ, ուռ։

— Որթի (կարուած)՝ արգատ:

— Ուռենիի՝ ոզոր:

— Պատուաստի՝ երիթուռ, պատրուսանի, կտրօն:

— Տնկելի՝ ած, չաչ։

ՆՈՐ

(beta)

ՓԱՅՏ

գոյական
    1. ծառի մը կարծր մասերը՝ փայտանիւթը (արմատ, բուն, ոստեր).

    2. փայտը (թիւ 1) իբրեւ վառելիք. վառելափայտ, ցախ.

    3. փայտը իբրեւ ատաղձագործական եւ շինարարական նիւթ.

    4. զանազան գործիքներու՝ առարկաներու փայտեայ կոթ՝ բռնակ.

    5. գաւազան, ձեռնափայտ, մահակ.

    6. փայտէ արձան կամ փայտի վրայ փորագրութիւն.

    7. (Փոխաբերական իմաստ) սիրոյ գրգիռ չզգացող՝ չունեցող (այր՝ կին).

ածական գոյական
    8. (Փոխաբերական իմաստ) փայտեայ կահ-կարասի.

    9. ճկունութիւնը՝ շարժունակութիւնը կորսնցուցած՝ գօսացած (մարմնի անդամներ).

    10. փայտի համ տուող՝ չորցած. անհամ (հաց):
Տեսակներ

— Բնական՝ բնափայտ։

— Երդիքի վրայ շարուած մանր՝ բարտու։

— Երկաթուղիի՝ գօտեփայտ։

— Երկճղի՝ էճիկ։

— Լաստի՝ լաստափայտ։

— Խմորը թոնիրին փակցնելու՝ ռափաթայ, փաթաթ:

— Կենաց՝ Յիսուսի խաչելութեան համար գործածուած փայտը. խաչափայտ։

— Կիսայրեաց՝ խանձող։

— Կոխելու՝ կոխնակ։

— Հորի հիմքի պատերուն (կլոր)՝ մաղպար։

— Ձեռքի՝ ձեռնափայտ, գաւազան, մահակ, բիր, մական, ցուպ։

— Մանր՝ խռիւ, կրկուտ։

— Յղկուած՝ տախտակ:

— Յղկուած փայտի աւելցուք՝ տաշեղ։

— Շինութեան՝ շինափայտ։

— Որայ կապելու՝ պանոգի:

Յարակից Բառեր

— Փայտէ կօշիկ՝ խափարակ։

— Փայտի խոշոր կտոր՝ կոճղ:

— Փայտի կտոր (բեռի չուանները պրկելու)՝ գելըրնակ:

— Փայտի փշուր՝ մառ։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 2353

ՆՈՐ

(beta)

Փնտռել «ԿՈՒՏ-ԿՐԿՈՒՏ» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Վաղաշխարհաբարեան

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Օտար լեզուի

Անուններու

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) ՆՈՐ Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) ՆՈՐ Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) ՆՈՐ Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) ՆՈՐ Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Տեղանուններու

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Բուսանուններու

Մասնագիտական

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) ՆՈՐ Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Յապաւումներու

(2021) ՆՈՐ Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) ՆՈՐ Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Յանգարան

Բառակազմական

Ստուգաբանական

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

Վաղաշխարհաբարեան

Օտար լեզուի

Անուններու

Տեղանուններու

Բուսանուններու

Մասնագիտական

Յապաւումներու