Անվճար հայերէն ուղղագրիչ
Ստացի՛ր HySpell-ը հիմա
 Ձեւաբանութիւն

Արեւմտահայերէն

Տարի → տարի (գոյական)
Եզակի • Ուղղական հոլով
Եզակի • Հայցական հոլով
Տարի → տանիլ (բայ)
Կատարեալ ժամանակ • Սահմանական եղանակ • Առաջին դէմք • Եզակի
 Բառարան
տարի գոյական 365 օրերու ամբողջութիւն, ամ, տարեշրջան:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 450։
տար ածական Օտար, հեռու:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 448։


ՏԱՐԻ
գոյական
    1. տասներկու ամիս։
    2. 365 օր։

Դարձուածքներ
Նոր Տարի
ամանոր, տարեգլուխ։

366 օրով տարի
նահանջ տարի։

թողութեան տարի
յոբելեան։


ՏԱՐԻՔ
գոյական տիք, հասակ։

Դարձուածքներ
յառաջացած տարի
ծերութիւն։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 491
ՆՈՐ
ՏԱՆԻԼ
ներգործական բայ
    1. կրել։
    2. փոխադրել։
    3. վարել, առաջնորդել։
    4. պարունակել։
    5. տոկալ, դիմանալ, համբերել, հանդուրժել։
    6. (խաղի մէջ՝) շահիլ։
    7. (դրամախաղի մէջ՝) կթել, ջնթել։
    8. (դեր՝ պաշտօն՝) կատարել։
    9. (տեղ մը՝ բանի մը՝) յանգիլ։
    10. (կատակ՝) վերցնել, հանդուրժել։
    11. (կատակի՝) զարնել։

Դարձուածքներ
խլել տանիլ
յափշտակել. կորզել։

գլուխ տանիլ
ձանձրացնել, արդուկել։

խելքը տանիլ
հրապուրել։

հոգ տանիլ, խնամք տանիլ, դարման տանիլ
հոգալ, խնամել, դարմանել։

յաղթութիւն տանիլ
յաղթել։

յառաջ տանիլ
յառաջացնել, զարգացնել։

դիրքը՝ վիճակը տանիլ
դիրքին՝ վիճակին պատշաճիլ, վայլել, յարմարիլ։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 486
ՆՈՐ
ՏԱՐԻ (տարւոյ, տարեաց), րիի կմ րու, կմ րվայ, վան, րիից, կմ րուց, կմ րվանից, րով կմ րվանով, տարիներ կմ րիք
գոյական ածական

Ածանցական Բառեր
Տարին
մակբայ Տարուայ ընթացքում, տարէնը։
‣ Տարին երկու զոյգ կօշիկ է մաշում։
‣ Տարին քա՞նի անգամ ես նամակ գրում ծնողներիդ։
‣ Ամբողջ տարին պարապ անցկացրիր, իհարկէ, չես կարող քննութիւնները տալ։

Դարձուածքներ
Նոր տարի
գոյական Այն օրը, երբ սկսվում է տարին ըստ տուեալ տոմարի։
‣ Գրիգորեան և Յուլեան տոմարներով նոր տարին յունուարի 1-ի օրն է։
‣ Պարսիկների նոր տարին, որ կոչվում է Նէվրուզ (նոր օր), սկսվում է գարնանային գիշերահաւասարի օրը, մարտի 22-ին։


ՏԱՐԻՔ տարիքի, տարիքներ [գրաբար յոգնակի ուղղական Տարի՚ի]
գոյական Քանի տարի ապրած լինելը, կեանքի տարիները, հասակ։
‣ Հարցրի, տարիքդ քա՞նի է, ասաց չգիտեմ, մայրս ասում էր թէ ես և քո եղբայրը մի տարուայ ծնունդ ենք։
‣ Դպրոց ուզում էր մտնել, բայց տարիքը մեծ էր։
‣ Նրանք տարիքներով իրար մօտաւորապէս հաւասար կլինին։
‣ Մինչև այս տարիքս հասնելս ես ատամնացաւ ասած բանը չգիտեմ։
‣ Կանայք ընդհանրապէս սիրում են իրենց տարիքը փոքրացնել։

Բաղադրեալ Բայեր
Տարիքն անցնել, Տարիքն լցվել
չէզոք բայ Ծերանալ, այլ ևս անպէտք լինել մի բանի։
‣ Ի՞նչ որդեծնութիւն, մարդն էլ, կինն էլ տարիքներն անցած մարդիկ են։
‣ Ա՛յ որդի, իմ տարիքս արդէն անցել է, այդ քէֆերն ու զբօսանքներն այլ ևս ինձ համար չեն։

Տարիքն առնել
չէզոք բայ Չափահաս դառնալ, մի բանի համար պէտքական լինել։
‣ Որդիդ տարիքն առել է, ինչո՞ւ չես պսակում։
‣ Երբ փոքր երեխան մեծանում է, տարիքն առնում է՝ սկսում է ինքնուրոյն մտածել և գործել։

Դարձուածքներ
Տարիքս գլուխդ
Դու էլ իմ տարիքիս հասնես. շատ ապրիս, (ասում են ծերունիները փոքրերին իբրև օրհնէք)։

Պապիս տարիքին, Մամիս տարիքին, Պապիս տարիքով, Մամիս տարիքով
ածական Շատ ծեր։
‣ Պապիս տարիքին մարդ է, էլի ուզում է ամուսնանալ։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 2150
ՆՈՐ
(beta)
ՏԱՆԵԼ (տանիմ, տանէի, տանիցիմ, մի՛ տանիր, տանելոց, անցեալ կատարեալ տարայ, ապառնի տարայց, տարցես, տա՛ր, տարա՛յք, տարեալ), տանում եմ, էի, ստոր. տանիմ (կմ տանեմ), տանէի, ապառնի կտանիմ (կտանեմ), տանելու, անցեալ կատարեալ տարայ, տարաւ (կմ տարեցի, տարեց), հրամայական տա՛ր, տարէ՛ք, տարած, տարել
ներգործական բայ

Բաղադրեալ Բայեր
Տանել-բերել
ներգործական բայ
    1. Ձեռքը կամ ձեռքով մի բան այս ու այն կողմը շարժել թափն աւելացնելու կամ շարժումին ուղղութիւն տալու նպատակով։
‣ Ձեռքը (կամ գաւազանը) տարաւ բերեց, ուղղակի վզակոթին իջեցրեց։

    2. Փոխաբերաբար Մտքումը կշռադատել յարմար խօսքը գտնելու համար։
‣ Նրա կարծիքը հարցրին, նա էլ տարաւ բերեց ու «գողը դուք էք», ասաց, «անմեղ մարդկանց գող մի՛ բռնէք»։

Տանուլ տալ (Յատուկ ձեւ, որ գործ է ածվում իբրեւ կրաւորական բայ տանել՚ի 13 նշանակութեամբ)
կրաւորական բայ Պարտութիւն կրել, յաղթվել, տարվել։
‣ Դատարանում գործը տանուլ տուեց։
‣ Ինչ որ առաջին խաղերի ժամանակ տարել էի՝ բոլորը տանուլ տուի։

ՏԱՆՎԵԼ (քիչ գործածական),
ՏԱՐՎԵԼ տարվեցի
կրաւորական չէզոք բայ նոյն նշանակութեամբ։

Տե՛ս եւ Տարել։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 2133
ՆՈՐ
(beta)
ՏԱՐԻ
գոյական
    1. այն ժամանակամիջոցը, որուն ընթացքին Երկիրը ամբողջական թաւալում մը կ՚ընէ՝ կը կատարէ Արեւուն շուրջ։ Այդ ժամանակամիջոցն է 365,242,417, այսինքն՝ 365 օր, 5 ժամ, 48 վայրկեան, 47 երվայրկեան եւ 33 եռվայրկեան. 12 ամիս, ամ, տարեշրջան.

    2. որեւէ ժամանակէ սկսած 12 ամսուան տեւողութիւն.

    3. ժամանակի տեւողութիւն, որուն ընթացքին որեւէ մոլորակ ամբողջական թաւալում մը կը կատարէ Արեւուն շուրջ. օրինակ՝
‣ լուսնային տարին 354 օրէ կը բաղկանայ.

    4. Յունուար 1էն սկսող օրացուցային 12 ամիսներու ժամանակաշրջանը.

    5. տարեթիւ, թուական.

    6. ուսման՝ կրթական տարեշրջան.

    7. ուսման դասընթացք՝ դասագիրք, մէկ տարուան համար.

    8. (առաւել. յոգնակի) ժամանակաշրջան, տարիներ.

    9. երկար ժամանակ.

    10. (Գաւառական) նոր տարուան առթիւ պատրաստուած տափակ, կլոր եւ քաղցր հաց, որուն մէջ մետաղէ դրամ մր կը դնեն. հացը կտրելէ եւ բաժնուելէ ետք, որո՛ւն բաժինին մէջ որ ելլէ, ան այդ տարին բախտաւորը կ՚լլայ.

    11. նոյն այդ հացին մէջ դրուած դրամը.

    12. (Փոխաբերական իմաստ) տարեկան ծրագիր՝ յառաջադրանք.

ածական
    13. երկարատեւ, երկար.

մակբայ
    14. տարուան ընթացքին, տարեկան, իւրաքանչիւր տարի.

    15. երկար ժամանակ։

Հին ժողովուրդներ որդեգրած են լուսնային, լուսն-արեգակնային եւ արեգակնային օրացոյցներ կամ տոմարներ։ Քաղաքակիրթ հին ժողովուրդներէն երեքը միայն՝ եգիպտացիներ, պարսիկներ եւ հայեր գործածած են արեգակնային տարին։

Զանազան ժողովուրդներ, իրենց տոմարին հաշիւները ընելու համար, երբեմն ընտրած են թուական մեկնակէտ մը, որ կը ներկայացնէ իրենց համար յիշատակելի դէպք մը։

Տեսակներ
Յունական
Ողիմպիական (Ն. Ք. 776 թուական):

Հռոմէական
Հռոմ քաղաքին հիմնումը (Ն. Ք. 21 Ապրիլ, 753):

Քրիստոնէական, փրկչական
Յիսուս Քրիստոսի ծնունդը։

Իսլամական
Մոհամմէտ մարգարէին գաղթը (հէճիրա, հիժրա) Մեքքէէն Եաթրէպ (ապա կոչուած Մէտինէ - 16 Յուլիս, 622 Յ. Ք.)։

Հայերս ունեցած ենք երկու թուական. 1) Հայկայ թուական կամ Բուն թուական հայոց, որուն սկիզբը նկատուած է Հայկ Նահապետի տարած յաղթանակը Բելի վրայ, որ ըստ Հայր Ղեւոնդ Ալիշանի հաշուումներուն՝ տեղի ունեցած է Ն. Ք. 2492 թուականին: 2) Հայոց մեծ թուական, որ կը սկսի 11 Յուլիս, 552ին։

Ամէն ամանոր՝ Յունուար 1ին չէ սկսած։ Բաղդատաբար շատ նոր է այս սովորութիւնը։ 1564ին է, որ Ֆրանսիայի Կարոլոս (Charles) Թ.ի հրովարտակով նոր տարին Յունուար 1ին սկսիլ առաջարկուեցաւ եւ 1567ին պարտաւորիչ դարձաւ։ Հին հռոմէացիներուն համար կը սկսէր Մարտի 1ին: Հայոց մօտ՝ Նաւասարդ ամսուն 1ին, որ սկզբնապէս կը համապատասխանէր Մարտ 9ին: Չինացիք կը սկսին ձմրան գիշերահաւասարին։

Նոր տարի՝ տարեգլուխ, ամանոր. տարուան վերջ. ամավերջ, տարեվերջ. 366 օրով՝ նահանջ տարի:

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 2264
ՆՈՐ
(beta)
ՏԱՐԻՔ
գոյական 1. քանի տարի ապրած ըլլալը, ապրած տարիներ. հասակ, տի, տիք.

ածական 2. տարեց, տարիքով։

Բաղադրեալ Բայեր
Տարիքը անցնիլ, տարիքը լեցուիլ
չէզոք բայ
    1. ծերանալ.
    2. որեւէ բանի համար այլեւս պիտանի չըլլալ՝ անկարող ըլլալ։

Տարիքը առնել
ներգործական բայ
    1. չափահաս դառնալ.
    2. ծերանալ.
    3. տարիքը հասած ըլլալ բան մը ընելու՝ կատարելու համար։

Դարձուածքներ
Յառաջացած տարիք
Ծերութիւն։

Տարիքս գլուխդ
երկար տարիներ ապրելու բարեմաղթութիւն:

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 2265
ՆՈՐ
(beta)
ՏԱՆԻԼ
ներգործական բայ
    1. տեղէ մը ուրիշ տեղ փոխադրել. տեղափոխել.
    2. հեռացնել.
    3. բան մը՝ մէկը տեղ մը հասցնել.
    4. ուղղութիւն ունենալ, դէպի տեղ մը ուղղուիլ՝ ձգուիլ, տեղ մը հասցնել.
    5. տեղ մը յանգեցնել.
    6. վարել, առաջնորդել, ղեկավարել.
    7. քշել, վարել.
    8. (Փոխաբերական իմաստ) անյայտացնել, կորուստի մատնել.
    9. թալանել, կողոպտել.
    10. գողնալ.
    11. (Փոխաբերական իմաստ) գրաւել, յափշտակել, տիրանալ.
    12. վանել, հեռացնել, փարատել.
    13. կրել, փոխադրել.
    14. գերեվարել.
    15. խաղի մէջ յաղթել. շահիլ.
    16. կրել, տոկալ, դիմանալ, համբերել, հանդուրժել.
    17. վերցնել, կանչել.
    18. մօտեցնել.
    19. մտցնել, մխրճել.
    20. հետը վերցնել, ուղեկից դարձնել.
    21. հաղորդել, յայտնել.
    22. հրաւիրել.
    23. ստանալ, առնել, վերցնել.
    24. պարունակել՝ առնել իր մէջ:

Բաղադրեալ Բայեր
Մէկուն գլուխը տանիլ
ներգործական բայ մէկը ձանձրացնել։

Տանիլ-բերել
ներգործական բայ
    1. այս ու այն կողմ շարժել.
    2. խորունկ մտածել, կշռադատել:

Տանիլ տալ
ներգործական բայ
    1. մէկուն միջոցով բան մը տեղափոխել՝ ուղարկել.
    2. պարտուիլ, յաղթուիլ։

Դարձուածքներ
Տանող-տանողի
    1. ո՛վ կու գայ՝ կը հասնի՝ կը տանի. ո՛վ կարող է՝ կը վերցնէ.
    2. յափշտակող-յափշտակողի:

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 2250
ՆՈՐ
(beta)

Նման բառեր
դարի
թառի
տառի
տարիէ
 Գործածութիւն փորձնական 2,055 մէջբերում 

Գտնուած բառաձեւերու գործածութիւնը

Գտնուած բառոյթներու գործածութիւնը

ՆՈՐ Ուսամնասիրել Տարի բառոյթին կամ Տարի բառաձեւին գործածութիւնը՝ Արեւմտահայերէն Գրուածքներու Ժողովածոյ-ին մէջ։
Փնտռել «Տարի» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Յանգարան

Բառակազմական

Ստուգաբանական

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

Վաղաշխարհաբարեան

Օտար լեզուի

Անուններու

Տեղանուններու

Բուսանուններու

Մասնագիտական

Յապաւումներու

© 2025 Նայիրի. Հայերէն բառարանը կը պարունակէ 17,718 գլխաւոր բառ։
Կայքը ունի 144 բառարան եւ 3 գիրք։
Հայերէն
Նայիրի / Nayiri.com