Հայերէն բառարան

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 232

ՆՈՐ

(beta)

ԱՐԻՆ

գոյական Տե՛ս ԱՐԻՒՆ:

ՆՈՐ

(beta)

ԱՆԵԼ,
ԱՆԵԼԱՆԵԼԻ

գոյական ածական
    1. ուրկէ ելլել դժուար է.
    2. մէջէն չելլելիք բան.
    3. դժուարալոյծ.
    4. արեւելահայերէն՝ ընել։

Հակառակը՝ դիւրին։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 98

ՆՈՐ

(beta)

ՃԱՄԲԱՅ

գոյական
1. քալելու տեղ, անցնելու տեղ. անցք, շաւիղ. ճանապարհ, ուղի.
2. ձեւ, միջոց։

Տեսակներ

— Արեան՝ երակ:

— Դաշտի (նեղ)՝ նրբուղի, կածան:

— Ելք չունեցող՝ փակուղի, անել։

— Ժայռի մէջ՝ փապուղի։

— Լայն՝ պողոտայ:

— Լուծման՝ միջոց, ձեւ:

— Խիճով՝ խճուղի:

— Խորտուբորտ՝ դերբուկ:

— Ծառերով՝ ծառուղի։

— Նեղ (ոտքի)՝ արահետ։

— Շնչառութեան՝ շնչափող, խողովակ, ցնցուղ։

— Շոգեկառքի՝ երկաթուղի:

— Ոտաց ճամբայ՝ արտաքնոց։

— Չորս ճամբաներու հանդիպման՝ քառուղի, խաչմերուկ:

— Ջուրի՝ կորի, կաւառ։

Բաղադրեալ Բայեր

Ճամբայ առնել

չէզոք բայ
1. ճամբայ ելլել, քալելու սկսիլ.
2. բանելու սկսիլ (գործիք մը)։

Ճամբայ բանալ

չէզոք բայ գործի, ձեռնարկի, բարեկամութեան, եւ այլն՝ սկիզբ դնել։

Ճամբայ բռնել

չէզոք բայ
1. որոշ ուղղութեամբ երթալ.
2. որոշ ուղղութեան մը, միջոցի մը դիմել:

Ճամբայ ելլել

չէզոք բայ
1. ճամբորդութեան սկսիլ.
2. դէպի երթալիք տեղը սկսիլ ընթանալ։

Ճամբայ երթալ

չէզոք բայ ճամբորդութեան սկսիլ։

Ճամբայ իյնալ

չէզոք բայ
1. քալելու սկսիլ.
2. ճամբորդութեան սկսիլ։

Ճամբայ կտրել

չէզոք բայ որոշ հեռաւորութիւն՝ միջոց անցնիլ (երթալ):

Ճամբայ հանել

ներգործական բայ ճամբել, ճանապարհել:

Ճամբայ սորվեցնել

չէզոք բայ հնարք՝ միջոց ցոյց տալ։

Ճամբայ տալ

չէզոք բայ մէկ կողմ քաշուիլ, որպէսզի ուրիշ անձ մը, անձեր, փոխադրակառքեր ազատ անցք ունենան:

Ճամբան բռնել

չէզոք բայ հեռանալ. օրինակ՝

‣ ճամբա՛դ բռնէ, գնա՛:

Ճամբան կապել

չէզոք բայ Տե՛ս Ճամբան կտրել։

Ճամբան կտրել (մէկուն)

չէզոք բայ
    1. ճամբան գոցել.
    2. արգիլել.
    3. կողոպտելու համար կեցնել:

Ճամբաները կապել

չէզոք բայ
1. երթեւեկը հսկողութեան տակ առնել.
2. ազատ անցք չտալ։

Ճամբաները չափել, Ճամբաները չափչփել

չէզոք բայ անգործ պտըտիլ։

Ճամբել (տուն)

ներգործական բայ
    1. տուն ղրկել.
    2. մերժել.
    3. վտարել, վռնտել:

Ճամբէ դուրս գալ

չէզոք բայ Տե՛ս Ճամբէ ելլել։

Ճամբէ ելլել

չէզոք բայ ընդունուած կարգ ու կանոններէն, բարոյական հասկացողութիւններէն շեղում կատարել. խոտորիլ, մոլորիլ։

Ճամբէ հանել

ներգործական բայ շեղեցնել, մոլորեցնել։

Ճամբու գալ

չէզոք բայ սխալ ճամբայէն ուղիղ ճամբու գալ. ուղղուիլ։

Ճամբու դնել (գործ մը)

ներգործական բայ գործը յաջող ընթացքի մէջ դնել։

Ճամբու դնել (մէկը)

ներգործական բայ
    1. հեռացնել.
    2. մինչեւ որոշ տեղ՝ ճամբորդին ուղեկցիլ. ճամբել, ղրկել.
    3. գործէ արձակել։

Ճամբուն վրայ քար ձգել, Ճամբուն վրայ քար նետել

չէզոք բայ խոչընդոտել, արգելք հանդիսանալ։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1361

ՆՈՐ

(beta)

ՈՒՂԻ

գոյական
    1. հողի. գետնի վրայ երթեւեկելու համար պատրաստուած՝ բացուած ճամբայ. շաւիղ, արահետ, կածան, կպրուղի, խճուղի.

    2. տարածութիւն, որով որեւէ կարգի հաղորդակցութիւն տեղի կ՚ունենայ.

    3. անցք, անցում.

    4. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ բանի թափանցելու հնարաւորութիւն՝ հնարք, մուտք.

    5. (Փոխաբերական իմաստ) ուղեւորութիւն, ճամբորդութիւն.

    6. (Փոխաբերական իմաստ) ուղղութիւն, ուղեգիծ, երթուղի.

    7. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ բանի գործունէութեան՝ զարգացման եւ այլն ուղղութիւն.

    8. (Փոխաբերական իմաստ) միջոց, հնար, հնարաւորութիւն.

    9. (Փոխաբերական իմաստ) գործունէութիւն, ընթացք, վարմունք, կեանք:

Տեսակներ (Տե՛ս ճամբայ).-

Տեսակներ

— Աղտոտ ջուրի՝ կոյուղի։

— Գետնի տակէն՝ գետնուղի (Ֆրանսերէն metro)։

— Ելեկտրական հեղուկին մէջ մխրճուած երկու ձողիկները՝ ելեկտրուղի, ելեկտրասայր (Ֆրանսերէն électrode):

— Դրականը՝ Դրասայր, մտուղի (anode),

— ժխտականը՝ ժխտուղի, ժխտասայր, ելուղի (cathode)։

— Ելլելու՝ դուրս գալու՝ ելուղի:

— Ելք չունեցող անել:

— Էջքի՝ էջուղի (Ֆրանսերէն piste)։

— Խիճերով՝ խնուղի:

— Կառքի՝ կառուղի։

— Կեդրոնական՝ մայր՝ մայրուղի։

— Կպրապատ՝ կպրուղի։

— Նուրբ՝ բարակ՝ նեղ՝ նրբուղի, նրբակածան:

— Շեղ՝ շեղուղի, շրջուղի, ոլորան ուղի։

— Շունչի՝ շնչառութեան՝ շնչուղի, շնչերակ:

— Ոտքի՝ ոտքով բացուած՝ ոտնուղի:

— Չորս՝ քառուղի։

— Ջուրի՝ ջրուղի, ջրաբաշխական ցանց, ջրանցք:

— Փակ՝ փակուղի:

ՆՈՐ

(beta)

ԳԱԼ

չէզոք բայ
    1. հասնիլ, ժամանել.
    2. մօտենալ, յառաջանալ.
    3. փոխադրուիլ.
    4. տեղալ (անձրեւ).
    5. յարմարիլ, պատշաճիլ.
    6. երեւալ, երեւիլ.

ածական
    7. յաջորդ (տարի).

գոյական
    8. չորցուած բանջարեղէն՝ շարոցով՝ ձմեռուան համար.
    9. մանելու համար պատրաստուած ոլորած բամպակ.

Բաղադրեալ Բայեր

իբրեւ օժանդակ բայ կը կազմէ բազմաթիւ բարդ բայեր եւ դարձուածքներ.－

չէզոք բայ բախտաւորուիլ՝ շահիլ.

բերնին գալ

չէզոք բայ 1. առանց հետեւանքները մտածելու խօսիլ,

ներգործական բայ 2. բերանը գոցել՝ լռեցնել.

գանելիքը գալ

չէզոք բայ գանիլ.

գերեզմանէն դուրս գալ

չէզոք բայ յարութիւն առնել.

գլուխ գալ

չէզոք բայ ա) յաղթել, բ) յաջողիլ.

գրաւի գալ

չէզոք բայ բախտին ձգել.

չէզոք բայ ա) հանդիպիլ, բ) հակառակիլ.

դժուարին գալ, գէշին գալ

չէզոք բայ ազդուիլ.

դիր գալ

չէզոք բայ հաճելի ըլլալ.

դուրս գալ

չէզոք բայ ա) ելլել, բ) ազատիլ, գ) արդիւնաւորուիլ.

չէզոք բայ վերադառնալ.

չէզոք բայ ա) հասկնալ, բ) հաւաքուիլ՝ զգաստանալ.

լալը գալ

չէզոք բայ փղձկիլ.

լեզուի գալ

չէզոք բայ խօսուիլ, բամբասուիլ.

լեզուին գալ

չէզոք բայ բերանը եկածը դուրս տալ՝ խօսիլ.

խաղի գալ

չէզոք բայ խաբուիլ.

խելքի գալ

չէզոք բայ ա) խենթենալ, բ) ապշիլ, գ) զգաստանալ.

խիղճի գալ

չէզոք բայ խղճալ, գթալ.

խմորը գալ

չէզոք բայ թթուիլ՝ ուռիլ.

խօսքի գալ

չէզոք բայ հնազանդիլ, համոզուիլ, համաձայնիլ.

ծանր գալ

չէզոք բայ թուիլ.

ծունկի գալ

չէզոք բայ ա) խոնարհիլ՝ պարտուիլ, բ) աղօթել.

ծուռ գալ

չէզոք բայ ա) ծռիլ, բ) հակառակ՝ անճիշդ ըլլալ.

կեանքի գալ

չէզոք բայ ա) ապրիլ, բ) ոգեւորուիլ.

կերածը ետ գալ

չէզոք բայ փսխել՝ ործալ.

կպուր-կպուրի գալ

չէզոք բայ ծեծկուիլ.

կռնակի վրայ գալ

չէզոք բայ ա) պառկիլ, բ) մեռնիլ.

հախէն գալ

չէզոք բայ ընկճել՝ յաղթել.

համաձայնութեան գալ

չէզոք բայ համաձայնիլ.

չէզոք բայ հետեւիլ՝ ընկերանալ.

հիւր գալ

չէզոք բայ այցելել.

հոգին բերանը գալ

չէզոք բայ շատ նեղուիլ՝ չարչարուիլ.

հոտը գալ

չէզոք բայ հոտիլ.

ձեռքէն գալ

չէզոք բայ կարողանալ, յաջողիլ.

մեռելը գալ, մեռնիլը գալ

չէզոք բայ ա) դիակը բերուիլ, բ) մեռնիլ ուզել.

չէզոք բայ ա) յառաջանալ, բ) սկսիլ՝ ծնիլ.

յարմար գալ

չէզոք բայ յարմարիլ՝ պատշաճիլ.

ներս գալ

չէզոք բայ մտնել.

շատ գալ

չէզոք բայ ա) առատանալ, բ) պէտք եղածէն աւելի ըլլալ.

չէզոք բայ արթննալ՝ սթափիլ.

սրտի գալ

չէզոք բայ զգալ՝ նախազգացում ունենալ՝ մտածել բան մը ընելու.

չէզոք բայ յանկարծ հասնիլ.

տեղը գալ

չէզոք բայ ա) փոխարինել՝ յաջորդել, բ) յարմար ատենին հանդիպիլ՝ զուգադիպիլ.

փորի վրայ գալ

չէզոք բայ սողալ.

քիթէն բերնէն գալ

չէզոք բայ ա) զղջալ գալուն համար, բ) շատ տառապիլ.

քունը գալ

չէզոք բայ ա) թմրիլ, բ) մրափել։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 365

ՆՈՐ

(beta)

ՅԱՌՆԵԼ

չէզոք բայ
    1. ոտքի ելլել, կանգնիլ (նստած կամ պառկած տեղէն).
    2. վեր ելլել, խոյանալ.
    3. բարձրանալ, ծագիլ (արեւ).
    4. (Կրօնական) յարութիւն առնել. կենդանանալ, վերակենդանանալ.
    5. (Կրօնական) երեւան գալ, մէջտեղ ելլել, յառաջ գալ (սուտ մարգարէներ).
    6. յառաջանալ, ծագիլ (խռովութիւն, աղմուկ, պատերազմ).
    7. երեւնալ, երեւիլ, պատկերանալ.
    8. բորբոքիլ (վէճ, կռիւ)։

ՆՈՐ

(beta)

Նման բառեր

այրի
այրիէ
առի
արիէ

Գործածութիւն փորձնական 213 մէջբերում

Գտնուած բառաձեւերու գործածութիւնը

Գտնուած բառոյթներու գործածութիւնը

Արդիւնքները տեսնելու համար, բռնել հեռախօսը հորիզոնական դիրքով կամ / եւ մասշտաբը (zoom-ը) նուազեցնել

Փնտռել «արի» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Վաղաշխարհաբարեան

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Օտար լեզուի

Անուններու

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) ՆՈՐ Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) ՆՈՐ Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) ՆՈՐ Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) ՆՈՐ Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Տեղանուններու

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Բուսանուններու

Մասնագիտական

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) ՆՈՐ Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Յապաւումներու

(2021) ՆՈՐ Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) ՆՈՐ Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]

Գտնուած Բառաձեւեր

Գտնուած Բառոյթներ

արի (գոյական) (6 բառաձեւ)

արի (ածական) (3 բառաձեւ)

Արի (գոյական) (4 բառաձեւ)

Գտնուած բառաձեւերու գործածութիւնը

արի → անել (բայ) (36 մէջբերում)

արի → արի (գոյական) (2 մէջբերում)

արի → արի (ածական) (40 մէջբերում)

արի → գալ (բայ) (1 մէջբերում)

արի → յառնել (24 մէջբերում)

Արի → Արի (գոյական) (2 մէջբերում)

արի †չստուգուած (49 մէջբերում)

Գտնուած բառոյթներու գործածութիւնը

արի (գոյական) (6 բառաձեւ | 9 մէջբերում)

արի (ածական) (3 բառաձեւ | 42 մէջբերում)

Արի (գոյական) (4 բառաձեւ | 8 մէջբերում)

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Յանգարան

Բառակազմական

Ստուգաբանական

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

Վաղաշխարհաբարեան

Օտար լեզուի

Անուններու

Տեղանուններու

Բուսանուններու

Մասնագիտական

Յապաւումներու