 |
Անվճար հայերէն ուղղագրիչ | ||
|
|||
Հայերէն
Հայ
|
Հայ-Անգլերէն
Հայ-Անգ
|
Անգլերէն-Հայ
Անգ-Հայ
|
Հայ-Ֆրանսերէն
Հայ-Ֆրա
|
Ֆրանսերէն-Հայ
Ֆրա-Հայ
Ձեւաբանութիւն
Արեւմտահայերէն
Բառարան
Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 57։
Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 58։
ԲԱՆԱԼ
1. ԲԱՆ բանի (բանից)
գոյական
⨀հին նշանակութիւն 1. Մտաւոր կարողութիւն՝ ճանաչելու, դատելու, կշռելու. խոհականութիւն, իմացականութիւն, իմաստութիւն։
2. Այդ կարողութեան արդիւնքն՝ իբրև մտքի յղացում. գաղափար, խորհուրդ։
3. Կրօնական Քրիստոնէական եկեղեցում աստուածային իմաստութիւն՝ իբրև երրորդութեան երկրորդ անձն, որ կոչվում է Որդի (յունարէն lògos)։
4. Այդ կարողութեան արտայայտութիւնն իբրև խօսք. իմաստ արտայայտող խօսք ընդհանրապէս։
⨀հին նշանակութիւն 5. Ինչ որ մարդ ստեղծում է խօսքով, որևէ շարադրութիւն, գրուածք։
⨀հին նշանակութիւն 6. Յատկապէս՝ մտքի ստեղծագործութիւն, բանաստեղծութիւն, ճառ, գովասանական խօսք՝ գրաւոր կամ բանաւոր։
⨀հին նշանակութիւն 7. Իմաստալից կարճ խօսք, խրատ, ասացուածք։
⨀հին նշանակութիւն 8. Գրուածքի՝ բանաստեղծութեան մասն, գլուխ։
⨀հին նշանակութիւն 9. Ընդհանրապէս՝ լեզու, բարբառ։
10. Լեզուի տարրերը, բառամթերք. սրանից՝
11. Այդ կարողութեան արտայայտութիւնը գործով. ընդհանրապէս գործունէութիւն, ոյժերի լարումն՝ մի նպատակի հասնելու համար։
12. Գործ, աշխատանք։
13. Առհասարակ՝ զբաղմունք, որ գրաւում է մարդու ժամանակը և ուշադրութիւնը։
14. Ընդարձակ մտքով՝ գործի հանգամանքներ, պայմաններ, անցուդարձ, իրադարձութիւն։
15. Դիպուած, անցք, պատահմունք։
16. Գործի՝ աշխատանքի արդիւնք։
17. Առհասարակ՝ որեւէ իր՝ առարկայ, շինված կամ բնական։
18. Անձնական կամ տնային իրեր, իրեղէն։
19. Իբրեւ անորոշ դերանուն՝ իքմին, ինչ, զատ, ինչ-որ։
20. Գործ է ածվում խօսքը առկախ թողնելով, մի մոռացված բանի (անձի կամ իրի) փոխարէն. իքը, զատը։
21. Նոյն գործածութիւնը՝ երբ պարկեշտութիւնից չեն ուզում առարկան անունովն ասել, յատկապէս՝ առնի անդամ, կանացի սեռական անդամ։
＋գաւառական նշանակութիւն 22. Շերամատուն։
Բաղադրեալ Բայեր
Դարձուածքներ
⨀հին նշանակութիւն 1. Մտաւոր կարողութիւն՝ ճանաչելու, դատելու, կշռելու. խոհականութիւն, իմացականութիւն, իմաստութիւն։
2. Այդ կարողութեան արդիւնքն՝ իբրև մտքի յղացում. գաղափար, խորհուրդ։
3. Կրօնական Քրիստոնէական եկեղեցում աստուածային իմաստութիւն՝ իբրև երրորդութեան երկրորդ անձն, որ կոչվում է Որդի (յունարէն lògos)։
4. Այդ կարողութեան արտայայտութիւնն իբրև խօսք. իմաստ արտայայտող խօսք ընդհանրապէս։
⨀հին նշանակութիւն 5. Ինչ որ մարդ ստեղծում է խօսքով, որևէ շարադրութիւն, գրուածք։
⨀հին նշանակութիւն 6. Յատկապէս՝ մտքի ստեղծագործութիւն, բանաստեղծութիւն, ճառ, գովասանական խօսք՝ գրաւոր կամ բանաւոր։
⨀հին նշանակութիւն 7. Իմաստալից կարճ խօսք, խրատ, ասացուածք։
⨀հին նշանակութիւն 8. Գրուածքի՝ բանաստեղծութեան մասն, գլուխ։
⨀հին նշանակութիւն 9. Ընդհանրապէս՝ լեզու, բարբառ։
10. Լեզուի տարրերը, բառամթերք. սրանից՝
11. Այդ կարողութեան արտայայտութիւնը գործով. ընդհանրապէս գործունէութիւն, ոյժերի լարումն՝ մի նպատակի հասնելու համար։
12. Գործ, աշխատանք։
13. Առհասարակ՝ զբաղմունք, որ գրաւում է մարդու ժամանակը և ուշադրութիւնը։
14. Ընդարձակ մտքով՝ գործի հանգամանքներ, պայմաններ, անցուդարձ, իրադարձութիւն։
‣ Նոր բաներ բացվեցին։
‣ Դու բանից անտեղեակ ես։
‣ Շատ բաներ են կատարվում, որ մեզ յայտնի չեն։
‣ Աշխարհիս բաները։
‣ Այդ ուրիշ բան է։
‣ Դու բանից անտեղեակ ես։
‣ Շատ բաներ են կատարվում, որ մեզ յայտնի չեն։
‣ Աշխարհիս բաները։
‣ Այդ ուրիշ բան է։
15. Դիպուած, անցք, պատահմունք։
‣ Մի՛ գուցէ նրան մի բան է պատահել։
‣ Մի դատարկ բանի պատճառով խռովեցին։
‣ Այդ ի՞նչ բան է, ես չեմ լսել։
‣ Մի դատարկ բանի պատճառով խռովեցին։
‣ Այդ ի՞նչ բան է, ես չեմ լսել։
16. Գործի՝ աշխատանքի արդիւնք։
17. Առհասարակ՝ որեւէ իր՝ առարկայ, շինված կամ բնական։
‣ Մի բան եմ առել, չգիտեմ կհաւանի՞ք։
‣ Փողոցում լաւ-լաւ բաներ շատ կան։
‣ Ի՜նչ սիրուն բան է այդ խխունջը։
‣ Տե՛ս, ի՛նչ սիրուն բան եմ բերել քեզ համար։
‣ Փողոցում լաւ-լաւ բաներ շատ կան։
‣ Ի՜նչ սիրուն բան է այդ խխունջը։
‣ Տե՛ս, ի՛նչ սիրուն բան եմ բերել քեզ համար։
18. Անձնական կամ տնային իրեր, իրեղէն։
19. Իբրեւ անորոշ դերանուն՝ իքմին, ինչ, զատ, ինչ-որ։
20. Գործ է ածվում խօսքը առկախ թողնելով, մի մոռացված բանի (անձի կամ իրի) փոխարէն. իքը, զատը։
‣ Ո՞վ էր եկել մեզ մօտ. －Բանը… ը՛հ, անունը մոռացայ։
‣ Ուզում եմ մէկ էլ տեսնեմ էն… բանը… ի՞նչպէս են ասո՞ւմ։
‣ Ուզում եմ մէկ էլ տեսնեմ էն… բանը… ի՞նչպէս են ասո՞ւմ։
21. Նոյն գործածութիւնը՝ երբ պարկեշտութիւնից չեն ուզում առարկան անունովն ասել, յատկապէս՝ առնի անդամ, կանացի սեռական անդամ։
＋գաւառական նշանակութիւն 22. Շերամատուն։
Բաղադրեալ Բայեր
Բանը բուսնել
չէզոք բայ
1. Գործը վատ ելք ունենալ։
2. Երբեմն՝ հակառակ նշանակութեամբ, աջողվել։
1. Գործը վատ ելք ունենալ։
‣ Նրա բանը բուսել է։
2. Երբեմն՝ հակառակ նշանակութեամբ, աջողվել։
‣ Աչքդ լոյս, բանդ բուսաւ։
Դարձուածքներ
2. ԲԱՆ
ԲԱՆԵԼ բանեցայ
չէզոք բայ
1. Աշխատանք կատարել, աշխատել, գործով զբաղվել։
2. Գործել, ներգործել, աշխատանք արտադրել։
3. Պիտանի լինել, գործի գալ, գործածութեան մէջ լինել։
ներգործական բայ
4. Մշակել, աշխատագործել։
Բաղադրեալ Բայեր
1. Աշխատանք կատարել, աշխատել, գործով զբաղվել։
‣ Հայրս առաւօտից երեկոյ արհեստանոցում բանում էր։
‣ Ո՞ւմ մօտ է բանում եղբայրդ։
‣ Այս շինութեան վրայ երկու հարիւր մշակ էր բանում։
‣ Ո՞ւմ մօտ է բանում եղբայրդ։
‣ Այս շինութեան վրայ երկու հարիւր մշակ էր բանում։
2. Գործել, ներգործել, աշխատանք արտադրել։
‣ Ժամացոյցս լաւ է բանում։
‣ Ջրաղացը տարին տասներկու ամիս բանում է։
‣ Կարի մեքենան իւղիր, որ լաւ բանի։
‣ Ջրաղացը տարին տասներկու ամիս բանում է։
‣ Կարի մեքենան իւղիր, որ լաւ բանի։
3. Պիտանի լինել, գործի գալ, գործածութեան մէջ լինել։
‣ Ինչո՞ւ ես շորը դէն ձգում, դեռ մի քանի ժամանակ էլ կբանի։
‣ Մետրական սիստեմը մտնելուց յետոյ է՛լ արշիններն ու ֆունտերը չեն բանում։
‣ Այդ դրամը հին է, այլևս չի բանում։
‣ Երբ գիր տարւոյն երկուս է լինում՝ առաջինը բանում է մինչև զատիկ։
‣ Մետրական սիստեմը մտնելուց յետոյ է՛լ արշիններն ու ֆունտերը չեն բանում։
‣ Այդ դրամը հին է, այլևս չի բանում։
‣ Երբ գիր տարւոյն երկուս է լինում՝ առաջինը բանում է մինչև զատիկ։
ներգործական բայ
4. Մշակել, աշխատագործել։
Բաղադրեալ Բայեր
ԲԱՆ
գոյական
1. իր, առարկայ, նիւթ.
2. խօսք, պատգամ, ճառ, խրատ, պատուէր, ասացուածք.
3. աստուածաբանական կոչում Յիսուսի, որպէս յայտնութիւն Աստուծոյ խօսքին, զոր Յովհաննէս Աստուածաբան Առաքեալ յաճախակի կը կրկնէ Դ. Աւետարանին Ա. Գլուխին մէջ.
4. խնդիր.
5. Գործ, աշխատանք.
6. հուսկ բանք = վերջին պատգամ՝ պատուէր՝ խրատական, որ կ՚ուղղուի շրջանաւարտ աշակերտներու.
7. քերականութեան ութ մասունք բանի.
8. գրուածքի՝ գիրքի բաժանում, գլուխ: Տե՛ս ՊԱՆ։
1. իր, առարկայ, նիւթ.
2. խօսք, պատգամ, ճառ, խրատ, պատուէր, ասացուածք.
3. աստուածաբանական կոչում Յիսուսի, որպէս յայտնութիւն Աստուծոյ խօսքին, զոր Յովհաննէս Աստուածաբան Առաքեալ յաճախակի կը կրկնէ Դ. Աւետարանին Ա. Գլուխին մէջ.
4. խնդիր.
5. Գործ, աշխատանք.
6. հուսկ բանք = վերջին պատգամ՝ պատուէր՝ խրատական, որ կ՚ուղղուի շրջանաւարտ աշակերտներու.
7. քերականութեան ութ մասունք բանի.
8. գրուածքի՝ գիրքի բաժանում, գլուխ: Տե՛ս ՊԱՆ։
ՏԱՇԵԼ
ներգործական բայ
1. փայտը՝ տախտակը երկարութեամբ կտրելով մակերեսի շերտը հանել.
2. մուրճի հարուածներով մակերեսը կոփել՝ յղկել.
3. թանկագին քարը՝ ապակին յղկել.
4. (Փոխաբերական իմաստ) անտաշ՝ անկիրթ մէկուն վարուելակերպը կոկել.
5. (Փոխաբերական իմաստ) տանջել, չարչարել.
6. (Փոխաբերական իմաստ) յղկել, կատարելագործել։
Տեսակներ
1. փայտը՝ տախտակը երկարութեամբ կտրելով մակերեսի շերտը հանել.
2. մուրճի հարուածներով մակերեսը կոփել՝ յղկել.
3. թանկագին քարը՝ ապակին յղկել.
4. (Փոխաբերական իմաստ) անտաշ՝ անկիրթ մէկուն վարուելակերպը կոկել.
5. (Փոխաբերական իմաստ) տանջել, չարչարել.
6. (Փոխաբերական իմաստ) յղկել, կատարելագործել։
Տեսակներ
ՔԱԼԵԼ
չէզոք բայ
1. ոտքերը փոխնիփոխ գործածելով՝ յառաջ երթալ. յառաջանալ, շարժիլ, երթալ, ընթանալ.
2. զբօսանք կատարել, պտըտիլ, ճեմել.
3. սկսուած աշխատանք մը՝ խաղ մը շարունակել.
4. (Փոխաբերական իմաստ) բնական բանիլ՝ աշխատիլ՝ գործել.
5. (Փոխաբերական իմաստ) զարգանալ, յառաջդիմել։
Տեսակներ
Յարակից Բառեր
1. ոտքերը փոխնիփոխ գործածելով՝ յառաջ երթալ. յառաջանալ, շարժիլ, երթալ, ընթանալ.
2. զբօսանք կատարել, պտըտիլ, ճեմել.
3. սկսուած աշխատանք մը՝ խաղ մը շարունակել.
4. (Փոխաբերական իմաստ) բնական բանիլ՝ աշխատիլ՝ գործել.
5. (Փոխաբերական իմաստ) զարգանալ, յառաջդիմել։
Տեսակներ
— Առջեւէն՝ առաջնորդել:
— Կոտրտուելով՝ սամսարել, սիգաճեմել։
— Միասին՝ ընկերակցիլ, ուղեկցիլ:
— Յոխորտալով՝ սիգալ:
— Օրօրուելով՝ ճորճորալ:
Յարակից Բառեր
ԲԱՆԱԼ
ներգործական բայ
1. գոց՝ փակ բան՝ տեղ չձգել, թացում կատարել, ծածկոյթը՝ կափարիչը վերցնել, արգելքը՝ խոչընդոտը մէջտեղէն հանել, կղպանքէն՝ փականքէն ազատել.
2. քօղազերծել, հրապարակել, մերկացնել, պարզել, յայտնել.
3. հիմնել, սկսիլ։
Հակառակը՝ փակել, գոցել, կղպել, ծածկել։
Տեսակներ
1. գոց՝ փակ բան՝ տեղ չձգել, թացում կատարել, ծածկոյթը՝ կափարիչը վերցնել, արգելքը՝ խոչընդոտը մէջտեղէն հանել, կղպանքէն՝ փականքէն ազատել.
2. քօղազերծել, հրապարակել, մերկացնել, պարզել, յայտնել.
3. հիմնել, սկսիլ։
Հակառակը՝ փակել, գոցել, կղպել, ծածկել։
Տեսակներ
Գործածութիւն
փորձնական
Արդիւնքները տեսնելու համար, բռնել հեռախօսը հորիզոնական դիրքով կամ / եւ մասշտաբը (zoom-ը) նուազեցնել
ՆՈՐ Ուսամնասիրել
բանի բառաձեւին
գործածութիւնը՝ Արեւմտահայերէն Գրուածքներու Ժողովածոյ-ին մէջ։
Փնտռել «բանի» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —
Բացատրական
-
(1992) Հայոց լեզուի նոր բառարան
-
(1976) Արդի հայերենի բացատրական բառարան
-
(1969) Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան
-
(1968) Հայոց լեզուի նոր բառարան
-
(1954) Հայերէն աշխարհաբար լեզուի լիակատար բառարան
-
(1944) Հայերէն բացատրական բառարան
-
(1910) Նոր բառագիրք հայերէն լեզուի
Հոմանիշներու
-
(2009) Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան
-
(1967) Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան
-
(1938) Բառարան գանձարան հայերէն լեզուի
Արեւմտահայերէնի
Նորաբանութիւններու
-
(2022) ՆՈՐ Նոր բառեր. Է պրակ
-
(2021) ՆՈՐ Նոր բառեր. Զ պրակ
-
(2021) ՆՈՐ Նոր բառեր արեւմտահայերէնի մէջ. Ա Գիրք
-
(2020) ՆՈՐ Նոր բառեր. Ե պրակ
-
(2018) ՆՈՐ Նոր բառեր. Դ պրակ
-
(2017) Նոր բառեր. Գ պրակ
-
(2016) Նոր բառեր. Բ պրակ
-
(2015) Նոր բառեր. Ա պրակ
-
(2002) Արդի հայերենի նորաբանությունների բառարան
-
(1996) Նոր բառերի բացատրական բառարան
-
(1982) Բառարան-տեղեկատու (Նոր բառեր և իմաստներ)
Յանգարան
Բառակազմական
Ստուգաբանական
-
(2010) Հայերեն ստուգաբանական բառարան
-
(2010) Հին հայերենի վերջածանցների ծագումը - [Հայերեն ստուգաբանական բառարան]
-
(2004) Հայերէն ստուգաբանական առձեռն բառարան
-
(1995) Մեր արմատները նոր լոյսի տակ
-
(1926) Հայերէն արմատական բառարան
Դարձուածաբանական եւ Բարբառային
-
(2013) Ղարաբաղի բարբառի բառարան
-
(2011) Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան
-
(2010) Հայերեն շրջասությունների բառարան
-
(2001) Հայոց լեզվի բարբառային բառարան
-
(1975) Հայոց լեզվի դարձվածաբանական բառարան
-
(1970) Հազար ու մէկ բառ ու բան հայոց խօսից բարբառէն
-
(1970) Արեւելահայ ոճաբանութիւններ - [Հազար ու մէկ բառ ու բան հայոց խօսից բարբառէն]
-
(1913) Հայերէն գաւառական բառարան
-
(1912) Հայոց բառ ու բան
-
(1903) Բառգիրք Արարատեան բարբառի
-
(1902) Թուրքերէնէ փոխառեալ բառերը Պօլսի հայ ժողովրդական լեզուին մէջ համեմատութեամբ Վանի, Ղարաբաղի եւ Նոր-Նախիջեւանի բարբառներուն
-
(1869) Բառգիրք յաշխարհաբառէ ի գրաբառ
-
(1836) Յաւելուած աշխարհիկ բառք անվկայք ի գրոց առ մեզ եղելոց - [Նոր բառգիրք հայկազեան լեզուի]
Ուղղագրական
-
(2013) Հայերենի ուղղագրական նոր բառարան
-
(2002) Արդի հայերենի ուղղագրական-ձեւակազմական բառարան
-
(1973) Հայերեն ուղղագրական-ուղղախոսական-տերմինաբանական բառարան
Գրաբարի
-
(2012) Գրաբարի դարձուածաբանական բառարան
-
(2010) Գրաբարի բառարան - Նոր հայկազյան բառարանում չվկայված բառեր
-
(2007) Նորայայտ բառեր գրաբարում
-
(2006) Գրաբարի հոմանիշների բառարան
-
(2000) Գրաբարի բառարան
-
(1944) Ասացուածքներ հայերէն գրաբար լեզուով - [Հայերէն բացատրական բառարան]
-
(1865) Առձեռն բառարան հայկազնեան լեզուի
-
(1837) Բառգիրք ի բարբառ հայ եւ իտալական
-
(1836) Նոր բառգիրք հայկազեան լեզուի
Միջին Հայերէնի
Վաղաշխարհաբարեան
Օտար լեզուի
-
(2014) Բառգրքույկ, Նոր եւ նորակազմ բառեր հայերենում
-
(2011) Օտար բառերի բառարան
-
(1951) Եւրոպական փոխառեալ բառեր հայերէնի մէջ
-
(1912) Բացատրական բառգիրք - Օտարազգի բառերի եւ օտարագիր բառերի ու դարձւածքների
-
(1908) Հանրամատչելի բառարան օտարազգի բառերի եւ գործածութեան մէջ մտած մտքերի ու դարձւածքների
Անուններու
-
(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
-
(2005) ՆՈՐ Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
-
(2005) ՆՈՐ Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
-
(2005) ՆՈՐ Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
-
(1973) ՆՈՐ Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
-
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
-
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
-
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան
Տեղանուններու
-
(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
-
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան
Բուսանուններու
-
(1981) Բուսանունների հայերեն-լատիներեն-ռուսերեն-անգլերեն-ֆրանսերեն-գերմաներեն բառարան
-
(1895) Հայբուսակ կամ Հայկական Բուսաբառութիւն
Մասնագիտական
-
(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
-
(2013) ՆՈՐ Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
-
(1987) Հայերենագիտական բառարան
-
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
-
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
-
(1975) Լեզվաբանական բառարան
Յապաւումներու
-
(2021) ՆՈՐ Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
-
(2020) ՆՈՐ Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
-
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
-
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]
