Անվճար հայերէն ուղղագրիչ
Ստացի՛ր HySpell-ը հիմա
 Ձեւաբանութիւն

Արեւմտահայերէն

խաղերով → խաղ (գոյական)
Յոգնակի • Գործիական հոլով
 Բառարան
խաղ գոյական Զբօսանք, զուարճութիւն, մրցում * թատերական գործ, եղանակի մաս, կատակ * խաբէութիւն, հնարք * մարմնի յօդ:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 168։


ԽԱՂ
գոյական
    1. զբօսանք, զուարճութիւն, կատակ։
    2. հնարք, վարպետութիւն։
    3. թատերախաղ։

Դարձուածքներ
խելքը միտքը խաղի
խաղասէր (մանուկ). խաղամոլ (մարդ)։


ԽԱՂ
գոյական երգ, ցուցք։

Դարձուածքներ
անպարկեշտ խաղ
լորուստ։


ԽԱՂ
գոյական յօդ, յօդուած (անդամներու)։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 176
ՆՈՐ
ԽԱՂՔ
ածական խայտառակ, ամօթահար։

Դարձուածքներ
խաղք ըլլալ
խայտառակուիլ։

խաղք ընել
խայտառակել։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 177
ՆՈՐ
ԽԱՂ (խաղու, խաղուց, կմ խաղոյ, կմ խաղի)
գոյական
⨀հին նշանակութիւն 1. Թեթեւ շարժումն, տարուբերումն, տատանումն։

(Համեմատել Խաղս ելնել, Խաղս լինել…, Խաղացք, Սիրտս խաղ է)։

    2. Զանազան տեսակ շարժումներ, վազք, թռիչք ևն՝ զբօսանքի, բաւականութեան՝ ժամանցի համար։
‣ Երեխաները շատ են սիրում խաղեր։
‣ Կատուի ձագերը խաղում էին, ես էլ նրանց խաղին մտիկ էի տալիս։
‣ Առաջ ո՜րքան խաղեր էին խաղում բաց օդում։
‣ Կատուին խաղ է, մկին մահ է (առած)։

    3. Զբօսանք՝ ժամանց, որի մէջ աշխատում են իրար գերազանցել ճարպիկութեամբ և ուժով. մրցութիւն, մենամարտ։
‣ Հին ժամանակ կային ոլիմպիական, պիւթեան ևն խաղեր, այժմ էլ գոյութիւն ունին բազմատեսակ խաղեր՝ ֆիզիկական մարզանքի համար։

    4. Զբօսանք՝ ժամանց, որ հիմնված է հաշիւների և բախտի աջողութեան վրայ։
‣ Ենթադրվում է, թէ շախմատի խաղը հնարված է Պարսկաստանում, իսկ նարդիի խաղը՝ Հնդկաստանում։
‣ Թղթախաղի զանազան խաղեր գիտէ, բայց ոչ մի խաղ չի խաղում փողով։

    5. Բորսայում՝ արժէթղթեր վաճառել-գնելու գործողութիւն՝ նրանց գները կոտրելու կամ բարձրացնելու նպատակով։
‣ Բորսայի խաղը բախտախաղ է, մի օրում մարդուն կարող է բարձրացնել կամ գլորել։

    6. Ընդհանուր խաղի մի մասը, որ կազմում է մի ամբողջութիւն. լող (3), օյին։
‣ Ոչ ոք դեռ թալիա չունի. ընդամենը երեք խաղ ենք խաղացել, մի խաղը ես եմ տարել, երկուսը նա։
‣ Այս խաղը դու կտարվիս։

    7. Խաղալու հերթը, ելքը, քայլը։
‣ Ո՞ւմ խաղն է։
‣ Խաղը ձերն է։

    8. Խաղալու եղանակ, այս կամ այն տեսակ ելք։
‣ Դուք շատ լաւ խաղ ունէիք։
‣ Ափսո՜ս, այդ խաղը ուշ նկատեցի, երբ արդէն խաղացել էի։

    9. Դերասանի դեր կատարելու եղանակը։
‣ Այս դերասանի խաղին ես շատ եմ հաւանում։
‣ Նրա խաղը շատ է յիշեցնում Ադամեանին։
‣ Նրա խաղից բոլորը հիացած մնացին։

⨀հին նշանակութիւն 10. Խաղալու՝ մրցելու տեղ, տեսլարան, բեմ, կրկէս։

    11. Պլաստիկական շարժումներ՝ հաճոյքի՝ բաւականութեան համար. կաքաւ, պար։
‣ Աղջիկը պարում էր, բոլորը նայում էին նրա խաղին։
‣ Դու ո՞ւմ ես շատ հաւանում, խաղացողի՞ն թէ խաղին։

    12. Հանաք, կատակ։
‣ Մի խաղ էր՝ արի։
‣ Խաղի համար նրան խփեցի, իսկ նա չարացաւ։
‣ Ի՞նչ խաղ խաղացիք նրա գլխին։

⨀հին նշանակութիւն 13. Ծաղր, ծանակ, խայտառակութիւն։

(Համեմատել Խաղք լինել, Խաղքութիւն)։

⨀հին նշանակութիւն 14. Ձայնի կլկլոց, գեղգեղ, ձայնը խաղացնելը։

＋գաւառական նշանակութիւն 15. Աշխարհիկ բովանդակութեամբ երգ, որ մենակ է երգվում (կլկլացնելով)։
‣ Խաղ էր կանչում։
‣ «Կանչէ՛ եա՛ր, ձէնիդ մեռնիմ, ես եմ քո խաղին մէջը» (հին երգ)։

⨀հին նշանակութիւն 16. Հին երաժշտական մի խազի անուն.

(համեմատել Վերնախաղ, Ներքնախաղ)։

    17. Ոսկորների իրար հետ մօտեցած կամ իրար մէջ հագցրած տեղը, որտեղ նրանք կարող են շարժվել. յօդ։
‣ Բութ մատը երկու խաղ ունի, միւս մատները երեքական։
‣ Ոսկորը չջարդես, խաղից կտրիր։

⨀հին նշանակութիւն 18. Ջրի թեթեւ ծփանք, խաղաղ՝ ծանծաղ ջուր։

Բաղադրեալ Բայեր
Խաղ անել
չէզոք բայ
    1. Խաղալ։
‣ Երեխաները նստած հանգիստ խաղ են անում։

    2. Պարել։
‣ Աղջիկը վեր կացաւ, խաղ արաւ։

Խաղ ասել
չէզոք բայ Երգել։
‣ Մի խաղ ասա՛, սրտերս բացվի։

Մէկի գլխին խաղ խաղալ
ներգործական բայ Մէկին փորձանքի մէջ ձգել։
‣ Նրա գլխին այնպէս մի խաղ խաղամ որ չմոռանայ։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 865
ՆՈՐ
(beta)
＋գաւառական բառ ԽԱՂՔ [Խաղ՚ի յոգնակի]
ածական Խայտառակ։

Բաղադրեալ Բայեր
Խաղք լինել
չէզոք բայ Խայտառակվել։
‣ Բոլորի առաջ խաղք եղանք։

Խաղք շինել
ներգործական բայ Ժողովրդական զուարճութիւններից մէկը բարեկենդանի ժամանակ. իշխաններին՝ փաշաներին ծաղրելու համար մի մարդու հագցնում են իշխանի կամ փաշայի նման, երկար բեխերով, ահարկու կերպարանքով, հեծցնում են էշը և հանդիսաւոր կերպով ման են ածում փողոցներով. խաղք եղածը իշի վրայից իշխանական հրամաններ է արձակում, իսկ բազմութիւնը նրան ծաղր ու ծանակի է ենթարկում։

Դարձուածքներ
Խաղք ու առակ, Խաղք խայտառակ, Խաղք ու խայտառակ, Խաղքին դուռը
ածական Խայտառակ։

Խաղք ու խայտառակութիւն
գոյական Տե՛ս Խաղքութիւն։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 868
ՆՈՐ
(beta)
ԽԱՂ
գոյական
    1. խաղալու գործը.

    2. զբօսանք, ժամանց, զուարճութիւն.

    3. սակարանի մէջ արժէթուղթեր ծախելու-գնելու գործողութիւն.

    4. կատակ.

    5. թատերական գործ, դերասանի դեր.

    6. երաժշտական ձայնանիշ, խազ.

    7. հնարք, խաբէութիւն.

    8. ծաղր, ծանակ, խայտառակութիւն.

    9. երգ, ցուցք.

Տեսակներ
— անպարկեշտը՝ լորուստ.

    10. անդամներու յօդ՝ յօդուած.

    11. ջուրի թեթեւ ծփանք։

Բաղադրեալ Բայեր
Խաղ առնել
ներգործական բայ ծաղրել.

մէկուն գլխուն խաղ խաղալ
ներգործական բայ մէկը փորձանքի մէջ ձգել.

խաղի ելլել
չէզոք բայ պարելու ելլել.

խաղի գալ
կրաւորական բայ խաբուիլ.

խաղի բերել
ներգործական բայ խաբել.

խաղի իյնալ, խաղով տարուիլ
չէզոք բայ խաղին անձնատուր ըլլալ։

Դարձուածքներ
սիրտս խաղ ելաւ
սիրտս տակնուվրայ եղաւ.

խաղ մի՛ ըներ
մի՛ կատակեր, կատակ մի՛ ըներ.

խաղ ու տաղ
երգ ու պար.

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 814
ՆՈՐ
(beta)
ԽԱՂԱՒԱՐՏ
գոյական
    1. պալար կամ ուռեցք մարմնի վրայ ՝ թարախոտ կամ առանց թարախի, այտուց.

Տեսակներ
— պզտիկը՝ բշտիկ, շուտ, շտիկ, պուտ, պտիկ, պաղպաջ, խաղ.

    2. քաղցկեղի վէրք.

    3. ժանտաիտի ուռոյց, ելունդ.

    4. խաղի աւարտ՝ վերջ:

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 817
ՆՈՐ
(beta)
ԽՈՐՇ
գոյական
    1. փորուած կամ փոս տեղ, ծակ, ճեղք, փապար, գուբ, խոռոչ.
    2. ծովածոց.
    3. երեսի կնճիռ.
    4. անկիւն։

Տեսակներ
— Դարակի՝ աչք, խաղ.

— կերպասի՝ ծալք, փոթ.

— աչքի խորշ, մատանիի խորշ՝ ակնակապիճ.

— պատի մէջ՝ բատուց.

— խորանի պատերուն մէջ՝ խորհրդանոց.

— մորթի վրայ՝ կնճիռ, խորշոմ.

— աղիւսակի՝ խորան.

— ոսկորի՝ որոթ։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 878
ՆՈՐ
(beta)
ԽԱՂՔ
ածական խայտառակ, ամօթահար, նշաւակ:

Յաճախ կը գործածուի խաղք-խայտառակ միացեալ ձեւով՝ իմաստը զօրացնելու համար եւ ծաղր ու ծանակ իմաստով:

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 818
ՆՈՐ
(beta)

Նման բառեր
խաղերու
 Գործածութիւն փորձնական 8 մէջբերում 

Գտնուած բառաձեւերու գործածութիւնը

ՆՈՐ Ուսամնասիրել խաղերով բառաձեւին գործածութիւնը՝ Արեւմտահայերէն Գրուածքներու Ժողովածոյ-ին մէջ։
Փնտռել «խաղերով» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Յանգարան

Բառակազմական

Ստուգաբանական

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

Վաղաշխարհաբարեան

Օտար լեզուի

Անուններու

Տեղանուններու

Բուսանուններու

Մասնագիտական

Յապաւումներու

© 2025 Նայիրի. Հայերէն բառարանը կը պարունակէ 17,718 գլխաւոր բառ։
Կայքը ունի 144 բառարան եւ 3 գիրք։
Հայերէն
Նայիրի / Nayiri.com