Անվճար հայերէն ուղղագրիչ
Ստացի՛ր HySpell-ը հիմա
 Ձեւաբանութիւն

Արեւմտահայերէն

մատեաններու → մատեան (գոյական)
Յոգնակի • Սեռական հոլով
Յոգնակի • Տրական հոլով
 Բառարան
մատեան գոյական Գիրք:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 287։


ՄԱՏԵԱՆ
գոյական
    1. գիրք։
    2. տոմար։
    3. Սուրբ Գիրք, Աստուածաշունչ։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 324
ՆՈՐ
⨀հին բառ 1. ՄԱՏԵԱՆ
(պահլաւերէն պարսկերէն mātyān)

գոյական Էգ ձի, մատակ ձի։


2. ՄԱՏԵԱՆ
(Տե՛ս Մատեան 1)

գոյական Սասանեանների ժամանակ Պարսկաստանում ընտիր հեծելազօրի գունդ, որ կոչվում էր անմահների գունդ։
‣ Ըստ Եղիշէի՝ Վարդանանց պատերազմի ժամանակ պարսիկների զօրքերի թւումն էր նաեւ Մատեան գունդը։


3. ՄԱՏԵԱՆ (մատենի, մատենաց)
(պահլաւերէն mātīkan, mātyān)

գոյական
⨀հին նշանակութիւն 1. Որեւէ գրուածք՝ գրքի ձեւով կամ մագաղաթի՝ թղթի թերթի վրայ։

    2. Ընդհանրապէս՝ գիրք։
‣ Հին մատեաններում հանդիպել եմ այդ բառին. (այս նշանակութեամբ հնացած է, գործ է ածվում գիրք)։

⨀հին նշանակութիւն 3. Յատկապէս՝ պատմական բովանդակութեամբ գիրք։

⨀հին նշանակութիւն 4. Գրքի մաս՝ գլուխ։

⨀հին նշանակութիւն 5. Մագաղաթ կամ թուղթ, որի վրայ գրում էին։

    6. Կազմած գիրք, որի մէջ գրում են կամ գրված են հաշիւներ։
‣ Տնտեսական հիմնարկները ամեն տարի նոր մատեաններ են բաց անում։
‣ Մատեանների մէջ թոյլ չեն տրվում քերուածքներ, խազուածքներ։
‣ Մայր մատեան։
‣ Օրահաշուի մատեան։
‣ Ժապաւինեալ մատեան։
‣ Գոյքի մատեան։
‣ Ելեւմտից մատեան։

    7. Կազմած գիրք, որի մէջ մուծում են կամ մուծված են արձանագրութիւններ։
‣ Ժողովի արձանագրութիւնների մատեան։
‣ Ծնածների մատեան։

Բաղադրեալ Բայեր
⨀հին բառ Ի մատենի հարկանել, ⨀հին բառ Ի մատենի տալ
ներգործական բայ Գրի զարնել, մատեան մուծել, գրել։

Դարձուածքներ
⨀հին բառ Մատենից դարան
գոյական Տե՛ս Մատենադարան։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1414
ՆՈՐ
(beta)
ՁԻ
գոյական
    1. միասմբակ, բաշաւոր, խոտաճարակ ընտանի կենդանի մը. երիվար.

    2. ելեկտրոյժի միութեան չափ. ձիոյժ։

Այն ուժը, որ կրնայ 4562 քլկ. ծանրութիւնը մէկ վայրկեանի մէջ բարձրացնել կամ յառաջ տանիլ 1 մեթր.

    3. շահմատի քարերէն մէկը։

Տեսակներ
— Ազնուացեղ՝ դզի, խեղակ, նժոյգ։

— Անպէտք, քոսոտ՝ ձիուկ:

— Արագընթաց՝ արաբիկ:

— Արու՝ յովատակ, ճաւակ, որձաձի։

— Արու ձագ՝ մտրուկ, ձիաքուռակ:

— Արօրի՝ արօրաձի։

— Բանակի ձիամարտիկներու բաժին՝ այրուձի, հեծելազօրք, հեծելագունդ:

— Բաց դեղին՝ դեղձանաձի:

— Բեռ կրող՝ գրաստ։

— Գէշ՝ վատաձի:

— Դաշտի՝ դաշտաձի:

— Դեռատի՝ մտրուկ:

— էգ՝ զամբիկ, ճակ, ճայիկ, մատակ ձի, սարակ, զարմուհի։

— Ընկրկող, խրտնող՝ խրչան, խրտան:

— Թեւաւոր՝ հրեղէն ձի, բեգաս:

— Թխակարմիր՝ շառատ։

— Թղթատարական կայաններու մէջ փոխելու՝ հանգուցաձի, փոխձիան:

— Թղթատարի՝ մտրակավար, երիվար։

— Խիստ, ըմբոստ՝ փրփրերախ, խստերախ, արհիպարանոց, պերճասոսորդ, խեռ։

— Խոշոր՝ ասպ, անդրուվար, անդրվար։

— Ծառայութեան՝ սպասաձի:

— Կառքի՝ վարգաձի, կառաձի, սայլաձի:

— Կից զարնող՝ կիցընկէց:

— Կռիւի՝ մարտաձի:

— Հեծնելու՝ համետաձի, ռահվար, արշաւաձի:

— Հեծնելու եւ կառքի՝ երկանպատակ:

— Հեծնելու (ընտիր)՝ նժոյգ։

— Հպարտ քալուածքով՝ սիգաքայլ ձի։

— Ձագը՝ քուռակ, ձիաքուռակ, մտրուկ:

— Մալեալ՝ կրճատաձի:

— Մանր՝ բռչոյ, պէչասպիկ:

— Մատակ՝ զամբիկ, սարակ, ճակ, մատեան:

— Մատակ կոյս՝ դեժպուհի, զարմուհի:

— Մատակ ձագ՝ ճայիկ:

— Մինչեւ 30 ամսու՝ մտրուկ:

— Աւելի մեծը՝ ձիաքուռակ, մատաղաձի:

— Մոխրագոյն՝ մողոշիկ:

— Շիկագոյն՝ աշխէտ, աշխիտաձի, երաշխ:

— Պոսիդոնի երիվար՝ ծովաձի:

— Սայլի՝ սայլաձի, կառաձի։

— Սերնդագործող՝ մատակախազ, խարստի, հարստի, փահլ:

— Սերունդ ստանալու համար (էգ)՝ զարմանի:

— Սեւ՝ սեւաձի:

— Սեւ ու ճերմակ՝ ճանճկէն, ճան, սպիտակաձի, ճանճերմակ, սպիտախայտ:

— Սպիտակ՝ ճերմակ, պաշոյ:

— Սպիտակ (սեւախայտ)՝ ճարտուկ:

— Սպիտակախայտ սրունքներով՝ կոստնտոտիկ:

— Սրավար՝ գեղազատ։

— Փոքր՝ ձիուկ:

— Քաջընթաց (արագընթաց)՝ արաբիկ, արուայիկ։

Բաղադրեալ Բայեր
Ձիով արշաւել, Ձիով ոտնակոխ ընել
չէզոք բայ ասպատակել:

Իր ձին առջեւ քշել
չէզոք բայ
    1. իր շահը հետապնդել.
    2. իր տեսակէտին վրայ պնդել եւ պարտադրել ջանալ։

Մէկուն վրայ ձի քշել
չէզոք բայ
    1. ճնշում բանեցնել.
    2. խօսքով յարձակում գործել։

Յարակից Բառեր
— Ձիուն պոչին մազը՝ ձար.

— Ձիուն վիզին մազը՝ բաշ.

— Ձիուն ոտքը՝ սմբակ.

— Ձիուն պոչը՝ ձիագի, ձիաձետ:

— Թամբին երկու, կողերէն կախուած երկաթէ օղակ՝ ասպանդակ։

— Ձիարձակարանի մէջ մրցող անձ՝ ձիավարիկ (Ֆրանսերէն jockey):

— Ձիաւոր ազնուական՝ ասպետ:

— Ձիերը դարմանող՝ ձիադարման, ձիաբոյժ։

— Ձիերու մրցման յատուկ վայր՝ ձիարձակարան:

— Ձիերու պահպանման վայր՝ ախոռ։

— Ձիերու պոչին տակէն անցնող կաշին՝ ագեկալ, ագեփոկ:

— Ձիու կազմած՝ թամբ:

— Ձիու ճանճ՝ ձիաստաց:

— Ձիուն երախէն անցուած երկաթ եւ կաշի՝ սանձ:

— Ձիուն սմբակին երկաթը՝ պայտ։

— Պայտը գամող՝ պայտար։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1344
ՆՈՐ
(beta)
ՄԱՏԵԱՆ
գոյական
    1. մագաղաթէ թուղթ.

    2. գիրք.

    3. պատմագիրք.

    4. տոմար.

    5. էգ ձի (Պարսկերէն).

    6. արձանագրութիւններու տետր. օրինակ՝
‣ ոսկեմատեան:

Տեսակներ
— Յուշերու՝ յուշամատեան:

Մատեան՝ մատենիկ գունդ՝ սասանեան Պարսկաստանի ընտիր հեծելազօրքի՝ անմահներու գունդ:

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1420
ՆՈՐ
(beta)

Նման բառեր
մատեաններով
 Գործածութիւն փորձնական 5 մէջբերում 

Գտնուած բառաձեւերու գործածութիւնը

ՆՈՐ Ուսամնասիրել մատեաններու բառաձեւին գործածութիւնը՝ Արեւմտահայերէն Գրուածքներու Ժողովածոյ-ին մէջ։
Փնտռել «մատեաններու» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Յանգարան

Բառակազմական

Ստուգաբանական

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

Վաղաշխարհաբարեան

Օտար լեզուի

Անուններու

Տեղանուններու

Բուսանուններու

Մասնագիտական

Յապաւումներու

© 2025 Նայիրի. Հայերէն բառարանը կը պարունակէ 17,718 գլխաւոր բառ։
Կայքը ունի 144 բառարան եւ 3 գիրք։
Հայերէն
Նայիրի / Nayiri.com