Անվճար հայերէն ուղղագրիչ
Ստացի՛ր HySpell-ը հիմա
 Բառարան
նայ ածական Կակուղ (տառ՝ լ, ղ, մ, ն, ր):

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 331։


ՆԱՅ
ածական թաց, մեղմ, կակուղ (բաղաձայն տառեր՝ լ, ղ, մ, ն, ր)։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 361
ՆՈՐ
1. ՆԱ
ցուցական դերանուն Տե՛ս Սա՚ի տակ։


⨀հին բառ 2. ՆԱ
շաղկապ
    1. Կապում է երկու նախադասութիւն, վերջինով հերքելով կամ լրացնելով առաջինը. ընդհակառակը, այն-ինչ, մինչդեռ, մանաւանդ որ, առաւել եւս որ։
    2. Գործ է ածվում ուրիշ շաղկապների հետ կից։

Դարձուածքներ
⨀հին բառ Նա աւանիկ
շաղկապ
    1. Այն-ինչ, մինչդեռ։
    2. Բայց այժմ, իսկ։

⨀հին բառ Նա՛ եւս
շաղկապ Տե՛ս Նաեւ։

⨀հին բառ Նա՛ զի
շաղկապ Մանաւանդ որ, առաւել եւս որ։

⨀հին բառ Նա՛ թէ, ⨀հին բառ Նա՛ մանաւանդ թէ
շաղկապ մանաւանդ որ, մանաւանդ եթէ։

⨀հին բառ Նա ուրեմն
շաղկապ
    1. Ապաքէն, անշուշտ։
    2. Թերեւս, թւում է թէ։

Տե՛ս եւ Նէ (3)։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1572
ՆՈՐ
(beta)
1. ՍԱ,
ԴԱ,
ՆԱ
(զսա, սորա, սմա, ի սմանէ, սովաւ, սոքա, զսոսա, սոցա, ի սոցանէ, սոքաւք կմ սոքօք), սրան, սրա, սրանից, սրանով, սրանում, սրանք, սրանց, սրանցից, սրանցով, սրանցում, հնացած ձևեր են այժմեան լեզւում՝ սորա, սորան, սորանից ևն, նոյնպէս և սոքա, սոցա, սոցանից, սոցանով, սոցանում։ Նոյն կերպով հոլովվում են նաև դա, նա։

ցուցական դերանուն Ցուցական գոյական դերանուններ առաջին, երկրորդ և երրորդ դէմքերի, որոնք գործ են ածվում՝ փոխանակ անձի կմ առարկայի անունը տալու.

սա՝ ցոյց է տալիս անձը կամ առարկան, որ խօսողին մօտ է, դա՝ երբ մօտ է երկրորդ դէմքին, նա՝ երբ հեռու է խօսողից և լսողից։
‣ Սա՝ մեծ որդիս է, իսկ նա, որին պարտիզում տեսար՝ միջնեկս է։
‣ Դու նրան արձակիր, իսկ սրան դեռ առ ժամանակ կպահենք։
‣ Ահա՛ հարիւր րուբլի. սրանով առ ժամանակ բաւականացիր. －Դրանով ո՞ր մի կարիքս պիտի հոգամ։

(Գրաբարում եբրեմն պատահում է սա՚ի անսովոր յոգնակի սեռական հոլով՝ սայց, փոխանակ սոցա։ Գրաբարում այս դերանուններն երբ դիմորոշ յօդերով են գործ ածվում՝ գրվում են յ՚ով. սայս, դայդ, նայն)։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1929
ՆՈՐ
(beta)
1. Յ,
յ,
յի
գոյական


2. Յ
Նախադրութիւն, որ գործ է ածվում գրաբարում Ի նախդրի փոխարէն, որոշ հոլովներ կազմելիս՝ ձայնաւորով սկսվող բառերի առաջ

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1529
ՆՈՐ
(beta)
ՆԱՅ (այ)
ածական
⨀հին նշանակութիւն 1. Խոնաւ, նամ։

Դարձուածքներ
Նայ տառ, Նայ տարր
գոյական Խոնաւ տարր, ջուր, ծով։

    2. (Քերականական) Մեղմ արտասանութիւն ունեցող բաղաձայն տառեր, որոնք հեշտութեամբ կցվում են ուրիշ բաղաձայնների։
‣ Նայ տառերն են ղ(լ), մ, ն, ր։
‣ Եթէ բաղաձայնին յաջորդում է նայ բաղաձայն՝ երկուսը միասին փոխադրվում են տողադարձի ժամանակ, օրինակ. փա-ռա-տրել, աս-տղա-բաշխ, սեր-մնա-կալել (բայց կազ-մել, սաղ-մի)։

գոյական
⨀հին նշանակութիւն 3. Նամութիւն, խոնաւութիւն։

⨀հին նշանակութիւն 4. Նա դերանունը (երբ նրան յաջորդում է դիմորոշ յօդ, կամ երբ բարդվում է (նայն, նայապէս)։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1588
ՆՈՐ
(beta)
⨀հին բառ ՆԱՅՆ
ցուցական դերանուն Նա, դիմորոշ ն յօդով, (որ յարաբերականից յետոյ), (օրինակ. զոր նայն ասէ = այն՝ զոր նա ասէ)։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1589
ՆՈՐ
(beta)
ԱՅԴ,
ԱԴ,
ԴԱ,
ԱՅՍ,
ԱՍ,
ՍԱ,
ԱՅՆ,
ԱՆ,
ՆԱ
ցուցական ածական 1. ցուցական ածական են, երբ գործածուին անունի մը հետ. օրինակ՝
‣ այդ տունը.

ցուցական դերանուն 2. իսկ ցուցական դերանուն են, երբ առանց գոյականի կը գործածուին բայի մը հետ. օրինակ՝
‣ այդ էր ուզածս:

Այս, աս, սա կը գործածուին մօտը եղող բան մը ցոյց տալու համար. այդ, ադ, դա՝ դիմացինը, իսկ այն, ան, նա՝ հեռուն եղողը:

Սա, դա, նա կը գործածուին բան մը շեշտակի ցոյց տալու համար:

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 64
ՆՈՐ
(beta)
ԱՅՆ,
ԱՆ,
ՆԱ
դերանուն
    1. Տե՛ս ԱՅԴ, ԱԴ, ԴԱ
    2. անձնական դերանուն են, գոյական դէմք, երբ առանձին կը գործածուին.
    3. (Եբրայեցերէնարաբերէն ջուրի ակ, աղբիւր)։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 70
ՆՈՐ
(beta)
ՆԱ
դերանուն
    1. անձնական, եւ ցուցական դերանուններու Գ. դէմք եզակի։ Կը շարունակուի գործածուիլ արեւելահայոց մէջ։ Արեւմտահայերս կը գործածենք շրջուած՝ ան ձեւը.

    2. (Գրաբար) եղանակաւորիչ բառ՝ ահա, ահաւասիկ իմաստով։ Պահած ենք կարգ մը բառակապակցութիւններու մէջ՝ կցելով բառերուն. օրինակ՝
‣ նա եւ նաեւ, նա՛ մանաւանդ - նա՛մանաւանդ։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1651
ՆՈՐ
(beta)
Յ
    1. մեր այբուբենին 21րդ տառը։ Կարելի է ըսել, թէ ունի երեք ձեւի հնչիւն. ա) բառերուն սկիզբը հագագային բաղաձայն հի հնչիւն. բ) բառերուն մէջ՝ կիսաձայնի. գ) բառերուն վերջաւորութեան գրեթէ անձայն է։

    2. Բառերուն սկիզբը, բազմաթիւ բառերու պարագային, ձեւափոխուած եւ ձայնափոխուած ի տառը կը փոխարինէ: Գրաբարի մէջ ի նախդիրով հոլովներու պարագային - նախդրիւ տրական, նախդրիւ վերջահոլով տրական (ներգոյական) եւ բացառական - երբ տուեալ բառը ձայնաւորով սկսէր, ին կը վերածուէր յի. օրինակ
‣ նախդրիւ տրական, ի առաջ = յառաջ (դէպի առաջ). ներգոյական, ի անձին = յանձին (անձին մէջ). բացառական, ի Աստուծոյ = յԱստուծոյ (Աստուծմէ):

Միջանկեալ նշենք, որ տառադարձութեան հին օրէնքով, օտար լեզուներու (այբուբեններու) J տառը տառադարձած ենք Յ. օրինակ՝ Jesus (Յիսուս), Juda (Յուդա), Joseph (Յովսէփ):

Բառասկիզբին յառաջացած յ տառը աշխարհաբարի անցած կարգ մը բառերուն մէջ պահած է իր գոյութիւնը, կարծէք արմատին հետ ձուլուելով, միս ու ոսկոր կազմելով, ինչպէս՝ յառաջ, յարգ (իրենցմէ կազմուած բազմաթիւ բառերու մէջ ալ պահելով յ տառը) կամ սակաւադէպ գործածութիւն ունեցող գրաբարեան քարացած կապակցութիւններու մէջ. օրինակ յաւարտ սուրբ պատարագի, յոտնկայս երգել, յօգուտ եւ այլն։

Իմաստային գետնի վրայ ունի երեք նշանակութիւն. ա) նպատակային իմաստ՝ համար, իբրեւ, որպէս. օրինակ՝ յանուն ազատութեան (ազատութեան համար՝ անունով). բ) շարժման՝ ուղղութեան իմաստ՝ դէպի. օրինակ՝ յառաջ (դէպի առաջ). գ) յանգման իմաստ՝ մինչեւ. օրինակ՝ մինչեւ յաւան (մինչեւ աւանը):

    3. Բառամէջի յ տառը ունի կիսաձայնի, ձայնաւոր ե տառի հնչիւն. օրինակ՝
‣ կայան (կաեան), այս (աես) ես այլն։ Բառասկիզբին եւ բառամէջին, երբ ա տառին յ տառը յաջորդած է եւ այս վերջինին ալ բաղաձայն մը. օրինակ՝
‣ այծ, այս, ա եւ յ տառերը իրարու փարելով՝ ստացուած է աե երկբարբառային հնչիւնը։ Կարգ մը գաւառաբարբառներու մէջ, առանց բառակազմութեան, հոլովման կամ խոնարհման, երկբարբառը հնչիւնափոխութեան ենթարկուած է. օրինակ՝
‣ այծ = էծ, այսօր = էսօր, գայլ = գէլ, հայր = հէր, սայլ = սէլ։

    4. Բառավերջի յ տառը, ինչպէս ըսուեցաւ, գրեթէ անձայն է ներկայիս։ Սովորաբար զայն կը կանխեն ա եւ ո տառերը։ Միավանկ բառերու պարագային, բառավերջի յ տառը, աին, էին եւ ոին միանալով, ընդհանրապէս երկբարբառային հնչիւն կ՚ունենայ. օրինակ՝
‣ բայ, ճայ, թէյ, մէյ մը, խոյ, Նոյ։ Կան կարգ մը բացառութիւններ - լայ, տայ, գայ, գոյ, եւ այլն: Բառակերտումի, հոլովման եւ խոնարհման ատեն, բառավերջի յ տառը կը կորսուի, եթէ իրեն յաջորդէ բաղաձայն մը, օրինակ՝
‣ ծառայ - ծառաներ. իսկ նոյն պարագաներուն, եթէ իրեն յաջորդէ ձայնաւոր մը, անձայն յն կը վերածուի կիսաձայնի. օրինակ՝
‣ ծառայ - ծառայել -ծառայութիւն - ծառայեցի։

Իբրեւ թուանշան կը նշանակէ 300 Յ (գլխագիր Յ առանց միջակէտի) եւ 300րդ Յ. (գլխագիր Յ. միջակէտով):

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1583
ՆՈՐ
(beta)
ԿԱԿՈՒՂ
ածական ոչ-կարծր կամ պինդ, փափուկ, թոյլ։

Տեսակներ
— Միս՝ փափուկ.

— ձայն, կերպ՝ մեղմ, անոյշ, քաղցր.

— թոյլ բարքով՝ թուլամորթ, մեղկ, կնատի.

— բնութիւն՝ դիւրընկալ.

— մետաղ՝ կռանելի, կռելի.

— բնաւորութիւն՝ դիւրահամբոյր, հեզահոգի.

— բաղաձայններ՝ նայ:

Հակառակը՝ կարծր։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 946
ՆՈՐ
(beta)
ՆԱՅ
ածական
    1. թաց, խոնաւ.
    2. (Լեզուաբանական) կողքային եւ թրթռուն ձայնորդ հնչիւններու պայմանական անուանում.
    3. ձայնորդ՝ տկար՝ կակուղ հնչիւններու անուանում:

Հայ լեզուին նայ կամ կակուղ տառերն են՝ լ, ղ, մ, ն, ր, ռ։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1672
ՆՈՐ
(beta)

Նման բառեր
մա-հ
Փնտռել «նա-յ» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Յանգարան

Բառակազմական

Ստուգաբանական

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

Վաղաշխարհաբարեան

Օտար լեզուի

Անուններու

Տեղանուններու

Բուսանուններու

Մասնագիտական

Յապաւումներու

© 2025 Նայիրի. Հայերէն բառարանը կը պարունակէ 17,718 գլխաւոր բառ։
Կայքը ունի 144 բառարան եւ 3 գիրք։
Հայերէն
Նայիրի / Nayiri.com