Հայերէն բառարան

‣ ⨀հին նշանակութիւն ոստք արմաւենեաց՝ ձիթենեաց, որ կրում էին ձեռքերում,
‣ ⨀հին նշանակութիւն թաւ ոստք, տերեւալից ոստեր, որ նուէր էին բերում աստուածներին),

և թէ հաստ ճիւղերը, ինչպէս երեւում է բառի յաջորդ օրինակներից և նշանակութիւններից),

ընդհանրապէս ծառի այն մասը, որ դուրս է գալիս ստեղնից և որից դուրս են գալիս ճիւղերը (Տե՛ս Ճիւղ)։

⨀հին նշանակութիւն 2. Բարակ ճիւղ, որ դուրս է գալիս ոստից (1)։

⨀հին նշանակութիւն 3. Ծառի բունի վրայ այն տեղը, որտեղից ստեղնը կամ ոստը դուրս է գալիս։

4. Ծառի բունի վրայ դուրս ցցված մաս, որ մնում է ոստը կտրելուց յետոյ։

‣ Կոնտի վրայ ոստեր կան, կացնով կամ ուրագով տաշի՛ր, հարթացրո՛ւ։
‣ Մաքուր պէտք է տաշել, որ ոստեր չմնան։

5. Ոստի արմատը ծառի բունի մէջ, աւելի կարծր քան միւս փայտը, որ տախտակ ձեւելիս երեւում է կլորակ կամ թերատի ձեւով և յաճախ չորանալով դուրս է ընկնում տախտակից, թողնելով ծակ. կոստղ։

‣ Լաւ տախտակը ոստ չպիտի ունենայ։
‣ Այս տախտակը լիքը ոստ է, ի՞նչ անեմ, ինչի՞ է պէտք։

⨀հին նշանակութիւն 6. Նմանութեամբ Հարթ գետնի կամ լեռան վրայ քիչ բարձրացած տեղ. կոնդ, բլրակ։

⨀հին նշանակութիւն 7. Սրունքի ներքեւի դուրս ցցված ոսկորը, կոճակ, կոճիկ։

＋գաւառական նշանակութիւն 8. Իլիկի վրայ փաթաթվելով հաւաքված դիզված թելը։

Տե՛ս եւ Ոստղ։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1719

ՆՈՐ

(beta)

ՈՏՔ քի, քեր կմ ոտներ

գոյական

Բաղադրեալ Բայեր

＋գաւառական բառ Ոտք դնել

＋գաւառական բառ Ոտք ելնել

չէզոք բայ Նոր սովորել քալել (երեխայի)։

‣ Լեւոնը մի տարեկան էր, որ ոտք ելաւ։
‣ Նոր է ոտք ելել, տոտի-տոտի է քալում։

＋գաւառական բառ Ոտք կոխել

չէզոք բայ
1. Տե՛ս Ոտք դնել։
2. Ասածի վրայ պնդել, յամառել, ուզածը անպատճառ պահանջել։

＋գաւառական բառ Ոտք հանել, ＋գաւառական բառ Ոտքի հանել

＋գաւառական բառ Ոտը բարձր տեղ մեկնել

չէզոք բայ Մեծ բաների ձգտել։

＋գաւառական բառ Ոտքը կտրել, ＋գաւառական բառ Ոտը կտրել

＋գաւառական բառ Ոտի կանգնել, ＋գաւառական բառ Ոտքի կանգնել

＋գաւառական բառ Ոտի կանգնեցնել, ＋գաւառական բառ Ոտքի կանգնեցնել

ներգործական բայ անցողական ձեւ Ոտի կանգնել՚ի, Ոտքի կանգնել՚ի, նոյն նշանակութեամբ։

Ոտի տակ սապոն դնել, Ոտի տակ սառուց դնել

չէզոք բայ Մէկի դէմ գաղտնի որոգայթ լարելով՝ պաշտօնից ձգել։

‣ Ես նրա ոտի տակ սապոն կդնեմ կսլլացնեմ, քեզ համար տեղ կբանամ։

Ոտներն ընկնել

չէզոք բայ Ոտները փաթաթվել կամ ոտների առաջ ընկնել երկրպագելու, փոխաբերաբար աղաչել-պաղատել։

‣ Ոտներդ ընկած աղաչում եմ. դո՛ւ գիտես։

Դարձուածքներ

＋գաւառական բառ Ոտքը բարի

ածական Տե՛ս Ոտքը թեթեւ (2)։

＋գաւառական բառ Ոտը թեթեւ, ＋գաւառական բառ Ոտքը թեթեւ

ածական
1. Արագաշարժ, առոյգ, ճարպիկ։

‣ Մեզ մի ոտքը թեթեւ տղայ է հարկաւոր, այստեղ այնտեղ ուղարկելու։

2. Որի գալուստը բարեյաջող՝ նպաստաւոր՝ խէր է։ (Համեմատել Ոտք 20)։ Հակառակը՝ Ոտը ծանր։

‣ Քու ոտդ թեթեւ է, փորձել եմ, այս դեղը դո՛ւ տուր հիւանդին։

＋գաւառական բառ Ոտը ծանր, ＋գաւառական բառ Ոտքը ծանր

ածական
1. Ծանր ոտք, յղի։

‣ Հարսը մի քիչ տկար է, կարծես ոտքը ծանր է։
‣ Երեխով եմ, ոտս ծանր է։

2. Որի գալուստը չարագուշակ՝ անբարեյաջող է։ Հակառակը՝ Ոտքը թեթեւ։

‣ Ոտքդ ծանր է՝ ներս մի՛ գար։
‣ Ոտը ծանր էր, ձին տակը սատկեց։

＋գաւառական բառ Ոտքի վրայ, ＋գաւառական բառ Ոտաց վրայ

ածական, մակբայ
1. Կանգնած։

‣ Ոտքի վրայ ես, մէկ բաժակը տուր։

2. Ման գալով, առանց մի տեղ նստելու։

‣ Խանութ չունի. ոտքի վրայ առեւտուր է անում։

3. Անմիջապէս, իսկոյն։

‣ Եկաւ, նամակը յանձնեց ու ոտաց վրայ յետ դարձաւ։

Ոտով գլխով

մակբայ Ամբողջապէս, բոլորովին։

‣ Ոտով գլխով քեզ լինի, ես չեմ ուզում։
‣ Էն գնալն էր գնաց, ոտով գլխով կորաւ։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1724

ՆՈՐ

(beta)

ՃԻՒՂ

գոյական
    1. ծառի փոքր ոստ. ուղէշ, ճիղ, բարունակ, կողր.
    2. հազար ոչխար.
    3. որեւէ գիտութեան առանձին մէկ մասը.
    4. որեւէ ստորաբաժանում.
    5. մազի հիւսք.
    6. տոհմէ յառաջացած իւրաքանչիւր սերունդը:

Տեսակներ

— Ազգաբանական՝ զարմ:

— Առեւտրական ընկերութեան՝ մասնաճիւղ:

— Բարակ՝ ծառաճիւղ:

— Բունէն բուսած (բարակ)՝ մոլ:

— Բունէն բուսած (հաստ)՝ կնճակ։

— Գրական՝ սեռ:

— Գալար՝ շառաւիղ, մորճ, ոստ, ուղէղ, ընձիւղ, շիւղ, ծիւղ։

— Թութի՝ շմալ:

— Ծառի բոլոր ճիւղերը՝ ճեղան:

— Կտրուած (տերեւոտ)՝ տեւ։

— Մանր (չոր)՝ կրկուտ:

— Նորածիլ՝ շաքիլ, ջով։

— Որթի՝ բարունակ, ուռ։

— Որթի (կարուած)՝ արգատ:

— Ուռենիի՝ ոզոր:

— Պատուաստի՝ երիթուռ, պատրուսանի, կտրօն:

— Տնկելի՝ ած, չաչ։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1375

ՆՈՐ

(beta)

ՈՍՏ

գոյական
    1. ծառի ճիւղ.
    2. բարակ ճիւղ. որ դուրս կու գայ՝ կը ծնի ոստէն. ուղէշ, շառաւիղ, շիւ.
    3. ծառին բունին վրայ այն տեղը, ուրկէ ստեղնը կամ ոստը դուրս կու գայ՝ կը ծլի.
    4. ծառի բունին վրայ դուրս ցցուած՝ ծականման մաս, որ կը մնայ ոստը կտրելէ, ետք.
    5. ոստին արմատը ծառի բունին մէջ, աւելի կարծր (եւ սովորաբար սրճագոյն) քան միւս փայտը, որ տախտակ ձեւելու ատեն կ՚երեւի կլորակի կամ թերատի ձեւով. կոստղ, ոստղ.
    6. իլիկի վրայ փաթթուելով հաւաքուած թելը:

Տեսակներ

— Դալար՝ մատաղ՝ մորճ:

— Ծառի մը բոլոր ոստերը, ծառի մը բոլոր՝ ճիւղերը՝ ճեղան:

ՆՈՐ

(beta)

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 696

ՆՈՐ

(beta)

ՈՏՔ