Անվճար հայերէն ուղղագրիչ
Ստացի՛ր HySpell-ը հիմա
 Ձեւաբանութիւն

Արեւմտահայերէն

վիճակն → վիճակ (գոյական)
Եզակի • Ուղղական հոլով • Որոշիչ յօդ «ն»
Եզակի • Հայցական հոլով • Որոշիչ յօդ «ն»
Եզակի • Ուղղական հոլով • Երկրորդ դէմքի եզակի, կամ յոգնակիներու Ստացական յօդ «ն»
Եզակի • Հայցական հոլով • Երկրորդ դէմքի եզակի, կամ յոգնակիներու Ստացական յօդ «ն»
 Բառարան
վիճակ գոյական Կացութիւն, որպիսութիւն, դիրք * բախտ, բաժին, քուէ * թեմ, գաւառ, պաշտօն:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 440։


ՎԻՃԱԿ
գոյական
    1. կացութիւն, դրութիւն, դիրք։
    2. պայման, հանգամանք, տրամադրութիւն։
    3. բախտ, ճակատագիր։
    4. բաժին, մաս։
    5. աստիճան, պաշտօն։
    6. քուէ։
    7. (իշխանութեան՝) գաւառ, շրջանակ։

Դարձուածքներ
Առաջնորդութեան վիճակ
թեմ։

ի վիճակի
կարող։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 476
ՆՈՐ
ՎԻՃԱԿ վիճակի (վիճակաց)
(պահլաւերէն vāīčak)

գոյական
    1. Որեւէ փոքրիկ իր, վրան նշան կրող, կամ ամեն մի մասնակցի կողմից տրված, որի այս կամ այն կերպ գործադրութեամբ որոշվում է մի վիճելի խնդիր, մասնակիցների նախընթաց համաձայնութեամբ։
‣ Վիճակի համար ընտրում են մի վէգ, կամ մի զար, կամ մի դրամ ևն, որոնց ձգում են գետին, նախապէս պայմանաւորվելով, որ եթէ այդ իրերը այս-ինչ կերպ կանգնին՝ հարցը կլուծվի այս-ինչ կերպով։
‣ Այս ծղնօտը թող լինի իմ վիճակս, այս քարը քո վիճակը. կանչենք մի երեխայի, թող վիճակները վերցնէ, մէկը դնէ մթերքների վրայ, միւսը՝ կահ կարասիքի վրայ. ես կվերցնեմ այն, որի վրայ իմ վիճակս կդնէ, իսկ դու՝ քոնը։ －Այդպէս չանենք, թո՛ղ ծղնօտը նշանակէ մթերքները, իսկ քարը՝ կահկարասիքը, կանչենք մի երեխայ, թո՛ղ վերցնէ վիճակները, մէկը մէկիս տայ, միւսը միւսիս. ում ո՛ր վիճակը որ տայ՝ այն էլ ընդունինք։

    2. Իր, որ Համբարձման տօնի բախտփորձումին մասնակցողներից ամեն մէկը տալիս է, որով վիճակ հանելու ժամանակ, որոշվում է վիճակի տիրոջ ապագայ բախտը։
‣ Վիճակի համար մէկը իւր օղը տուեց, մի ուրիշը մատանի, երրորդը մատնոց ևն։
‣ Ամեն մէկը իւր վիճակը լաւ է ճանաչում։
‣ Վիճակները խառնում են միասին և պահում են մի ամանի մէջ։

＋գաւառական նշանակութիւն 3. Վիճակի (2) համար քաղված ծաղիկները։
‣ Գնանք վիճակ քաղենք։
‣ Բեր տեսնեմ, իմ վիճա՞կն է հոտով թէ քոնը։
‣ Վիճակիցդ մի քիչ էլ տուր երեխային։

    4. Աման, որի մէջ վիճակները (2) պահում են ծաղկամօր հետ միասին։
‣ Աղջիկներն արթուն հսկում են վիճակի վրայ, որովհետեւ երիտասարդներն աշխատում են վիճակը գողանալ, որը ապա վերադարձնում են՝ մի ընծայ ստանալուց յետոյ։

    5. (Սնոտիապաշտական) Գրքի (սովորաբար Սուրբ Գրքի) մէջ մի հատուած, որը գտնում են՝ գիրքը պատահական երեսի վրայ բանալով և մատը, առանց կարդալու, մի տեղի վրայ դնելով, որի ընթերցումով որոշում են անելիքը տուեալ դէպքում։
‣ Չգիտէր, գնա՞յ թէ չգնայ. մտածեց. արի՛ վիճակ բանամ, տեսնեմ գիրցքն ի՛նչ կասէ։

    6. Զինուորակոչի ժամանակ՝ ամեն մի տոմս, վրաները յաջորդական թուանշաններով, որոնցից զինուորակոչի ենթակայ երիտասարդները մի-մի հատ հանում են ծածկած արկղից, և որոնց վրայ թուանշաններից որոշվում է, թէ տուեալ թուանշանով վիճակը հանողը գնալո՞ւ է զինուոր (եթէ փոքր թուանշանով է), թէ ազատվում է (եթէ մեծ թուանշանով է)։
‣ Եղբայրս գնաց վիճակ քաշեց, նրան ընկաւ № 17534, նա անշուշտ կազատվի, որովհետեւ տանելու են մինչեւ 10000 հանողներին։

    7. Վիճակի (1, 4, 5) միջոցով մի վիճելի հարց լուծելը կամ մի բանի մասին որոշում կայացնելը։
‣ Ե՛կ այս նկարի համար վիճակ ձգենք, զարը ձգենք գետին, զոյգ կանգնեց՝ նկարը քոնը լինի, կենտ կանգնեց՝ իմը։
‣ Տարտամ բնաւորութեան տէր ու կամազուրկ մարդ է, յաճախ փոխանակ մի հարց խելքովը վճռելու՝ դիմում է գրքին, վիճակ է բաց անում և նրանով առաջնորդվում։
‣ Վիճակ քաշելու իմ հերթս գալիս է միւս տարի։
‣ Մի գիրք և քսան և հինգ հոգի, որոշեցինք վիճակի դնել. քսանևհինգ իրար նման տոմս կտրտեցինք, քսան և չորսը դատարկ թողինք, մէկի վրայ գրեցինք «գիրք», յետոյ բոլոր տոմսերը կոլոլեցինք, ածեցինք մի ամանի մէջ, և սկսեցինք հատ-հատ վիճակները հանել. վիճակն ելաւ ինձ։

    8. Վիճակի (2) միջոցով մէկի ապագան գուշակելը, բախտը փորձելը, բախտփորձում։
‣ Ժողովրդի սիրած սովորութիւններից մէկն է Համբարձման տօնին կատարվող վիճակը, որ կոչվում է նաեւ ջան-գիւլում, բախտփորձում, ծաղիկ գովել։
‣ Վիճակ հանելիս շուրջ բոլորվում են, մէջտեղ դնելով ծաղիկներով զարդարված ու շորով ծածկված պուլիկը միջի վիճակներով. ապա երգում են մի տուն ջան-գիւլում, որից յետոյ մի երեխայ պուլիկից հանում է վիճակը՝ նրան էլ վերաբերում է ջան-գիւլումի, որից յետոյ մի երեխայ պուլիկից հանում է վիճակը՝ նրան էլ վերաբերում է ջան-գիւլումի տունը, լաւ կամ վատ։
‣ «Պըտոյտ է տալի վիճակը նորից… Թընդում «ջան-գիւլում» մատաղ սրտերից… «Ա՜յ թուխ մազաւոր աղջիկ, Ա՛յ սարի սովոր աղջիկ, Ջիգեարին գիւլլա դիպչի Քեզի սիրի ով որ, աղջիկ»։ －«Ո՜հ ի՞նչ սեւ վիճակ քեզ բաժին ընկաւ, Սեւաբախտ քուրիկ, նազելի Անուշ, Քու ձեռը կոտրի՛ ով որ հանեցիր… Ու ողջ մնացին մոլորված ապուշ»։ (Անուշ)։

    9. Ինչ որ վիճակով ընկնում է մէկին, ժառանգութիւն, կալուած, արտ ևն։
‣ Տունը վիճակ ընկաւ ինձ, այգին եղբօրս, մենք գոհ ենք մեր վիճակներով։
‣ Իսրայելացոց բոլոր ցեղերը հողամասի վիճակներ ստացան Աւետեաց երկրում, բացի ղեւտացիներից, որոնք հոգեւորական լինելով, վիճակ չստացան։

Նմանութեամբ
    10. Ինչ որ սահմանվում է մէկի համար, յանձնվում է մէկի տեսչութեան. (Եկեղեցական) եպիսկոպոսական թեմ։
‣ Առաջնորդ վիճակին Հայոց Վրաստանի և Իմերէթի։
‣ Թեմակալ առաջնորդը դուրս եկաւ իւր վիճակին այցելութեան։

    11. Ինչ որ վիճակված է մէկին, բախտ, նախասահմանում։
‣ Երեւի մեր վիճակն էլ այսպէս է եղել սահմանված։
‣ Վիճակդ է, պէտք է համբերես։
‣ Բախտը կոյր է, մի օր շուռ կգայ, մեր վիճակն էլ կփոխվի։

    12. Կեանքի դրութիւն, կենցաղական պայմաններ։
‣ Ի՜նչ վիճակի էր. ի՜նչ վիճակի հասաւ։
‣ Նրանք խղճալի վիճակի մէջ են։
‣ Քիչ մարդ եմ տեսել, որ գոհ լինի իւր վիճակից։

    13. Ընդհանրապէս՝ իրերի դրութիւն, հանգամանքներ, որպիսութիւն։
‣ Մեր գործերի վիճակն այնքան էլ նախանձելի չէ։
‣ Քաղաքական դրութեան ներկայ վիճակում պատերազմը շատ հաւանական է դառնում։
‣ Ի՞նչպէս է ձեր առողջութեան վիճակը։

⨀հին նշանակութիւն 14. Համայիլ, յուռութներ։

⨀հին նշանակութիւն 15. Լար, լարաբաժին։

Բաղադրեալ Բայեր
Ի վիճակի լինել
չէզոք բայ Կարող լինել, հնարաւորութիւն ունենալ։
‣ Ես ի վիճակի չեմ ձեզ օգնելու, ինքս կարօտ եմ օգնութեան։
‣ Նա ի վիճակի է այդ անել, եթէ կամենայ։

Վիճակ բանալ
չէզոք բայ Բախտը գուշակել։
‣ Աղջի՛, արի քեզ մի վիճակ բանամ, տեսնեմ ինչ բախտի կտիրանաս։

Դարձուածքներ
＋գաւառական բառ Վիճակի արուս
գոյական Վիճակը հանող փոքր աղջիկ։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 2104
ՆՈՐ
(beta)
ԿԷՏ
գոյական
    1. կէտադրական նշաններ, որոնք երեք խումբի կը բաժնուին.－

ա) տրոհութեան նշաններ,－ բութ՝ (՝), ստորակէտ (,), միջակէտ (·), վերջակէտ (։).

բ) առոգանութեան նշաններ,－ շեշտ (՛), երկար (՜), պարոյկ (՞).

գ) բացայայտութեան նշաններ.－ չակերտ (« »), փակագիծ ( ), միացման գծիկ (-), անջատման գծիկ (－), ապաթարց (՚), կախման կէտ (...:), բազմակէտ (....), ենթամնայ (-).

    2. նիշ, յովտ, նշանախեց.

    3. որոշուած տեղ՝ վայր, թիրախ.

    4. աստիճան, դրութիւն.
‣ փառքի բարձրագոյն կէտ.

    5. նշանակուած սահման ժամանակի եւ տարածութեան.
‣ կեանքին վերջին կէտը.

    6. նկատի առնուելիք հարց՝ նիւթ՝ պարագայ.
‣ երկու կարեւոր կէտ կայ առաջարկութեան մէջ.

    7. (Յունարէն ketos) ամենախոշոր ձուկը՝ որ կը կոչուի նաեւ կէտ ձուկ:

Կէտ ձուկը ստնաւոր է, ունի 25 մեթրէն աւելի երկարութիւն, 12 մեթր լայնք եւ 150,000 քիլկ. ծանրութիւն։

Վերի ծնօտը ակռայ չունի, այլ շեղբեր:

Երկարակեաց է եւ տարին մէկ ձագ կը ծնի.

    8. մեղուի մեծութեամբ ճանճ՝ որ կը խայթէ էշերն ու տաւարը, գոռեխի տեսակ մը։

Տեսակներ
— Կէտ նշանի, նպատակի՝ նշանակէտ, նպատակակէտ, թիրախ.

— վերջին կէտ՝ վերջակէտ, վախճան, սահման.

— մեկնելու՝ մեկնակէտ.

— կռթնելու՝ յեցակէտ.

— տեսնելու՝ տեսակէտ.

— կշիռքի՝ մէտ.

— հասնելու՝ աստիճան, վիճակ.

— վիճելի՝ քննելի՝ պայմանի՝ հարց, խնդիր.

— խաղի մէջ՝ թիւ.

— ժամանակի՝ պայմանաժամ, ժամանակակէտ.

— ոսպնեակի կիզման՝ հնոց։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1019
ՆՈՐ
(beta)
ՎԻՃԱԿ
գոյական
    1. այն դրութիւնը, որուն մէջ կը գտնուի մէկը՝ բան մը. կացութիւն, դիրք.
    2. կեանքի պայմաններ. ապրուստ.
    3. իրերու՝ դէպքերու դրութիւն. իրադրութիւն.
    4. զարգացման փուլ՝ հանգրուան.
    5. ֆիզիքական ինքնազգացում. հանգամանք, պայման, որպիսութիւն.
    6. հոգեկան ինքնագգացում. տրամադրութիւն, հոգեվիճակ.
    7. նիւթի կազմութեան՝ բաղադրութեան տեսակը՝ բնոյթը (հեղուկ) կազային եւ հաստատուն).
    8. ընկերային դիրք.
    9. քուէով՝ վիճելի հարցի մը շուրջ համաձայնութիւն. վիճակաձգութիւն.
    10. վիճակահանութիւն.
    11. բախտ, ճակատագիր.
    12. վիճակախաղ.
    13. մաս, բաժին (ժառանգական).
    14. վիճակախաղի միջոցով գուշակութիւն.
    15. թեմ (առաջնորդական).
    16. գաւառ, շրջան (իշխանութեան)։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 2228
ՆՈՐ
(beta)
 Գործածութիւն փորձնական 20 մէջբերում 

Գտնուած բառաձեւերու գործածութիւնը

ՆՈՐ Ուսամնասիրել վիճակն բառաձեւին գործածութիւնը՝ Արեւմտահայերէն Գրուածքներու Ժողովածոյ-ին մէջ։
Փնտռել «վիճակն» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Յանգարան

Բառակազմական

Ստուգաբանական

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

Վաղաշխարհաբարեան

Օտար լեզուի

Անուններու

Տեղանուններու

Բուսանուններու

Մասնագիտական

Յապաւումներու

© 2025 Նայիրի. Հայերէն բառարանը կը պարունակէ 17,718 գլխաւոր բառ։
Կայքը ունի 144 բառարան եւ 3 գիրք։
Հայերէն
Նայիրի / Nayiri.com