Հայերէն բառարան

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 902

ՆՈՐ

(beta)

ՄՈՐԻ

գոյական
    1. (Գաւառական) փոքր անտառ. պուրակ, մայրի.
    2. գազանի որջ. բոյն, թաքստոց.
    3. մանր՝ նրբամաշկ խաղողի տեսակ.
    4. վարդազգիներու ընտանիքէն բոյս մը. գետնաթութ, իծամորի, ոչխարի մորի, վայրի ելակ.
    5. մորմենի, մորենի։

Տեսակներ

— Գազաններու՝ կաղաղոց, կաղաղանք:

— Երէներու՝ դադարք, թաւ։

— Թռչուններու՝ ծուար:

— Հաւերու՝ թառ։

— Մուկի՝ մրջիւններու՝ օձի՝ ծակ։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1550

ՆՈՐ

(beta)

ԱՉՔ

գոյական
    1. տեսողութեան (զոյգ) գործարան, գնդաձեւ ու գեղեցկօրէն տեղաւորուած յօնքերուն ներքեւ, տեսանելիք, ականողիք.

    2. զգայարանք տեսնելու.

    3. տեսնելու կարողութիւն, լուսարան, տեսութիւն.

    4. որեւէ առարկայի ծակեր։

Տեսակներ

— Դարակի ՝ խորշ.

— մատանեքարի ՝ կապիճ.

— կշիռքի՝ նժար, թաթ.

— որթատունկի՝ ակնուռ.

— ճիւղի՝ պտուկ, ծիլ.

— գուլպայի, ուռկանի, զրահի՝ օղակ.

— ջուրի՝ ակ, աղբերակ.

Բաղադրեալ Բայեր

աչքը դուռը պահել

չէզոք բայ տունէն չհեռանալ, հաւատարիմ.

աչքը ճամբան մնալ

չէզոք բայ սպասել.

աչք բանալ-գոցելու ժամանակ չունենալ

չէզոք բայ սաստիկ զբաղած ըլլալ.

մէկուն աչքը կուրցնել դրամով

ներգործական բայ կաշառել.

աչքը մտնել մէկուն

չէզոք բայ սիրուիլ.

գէշ աչքով նայիլ

չէզոք բայ թշնամի նկատել դիմացինը.

չէզոք բայ նկատի առնել, յիշել.

աչք բանալ չտալ

ներգործական բայ հանգիստ վայրկեան մը չտալ.

աչքը խածնել

ներգործական բայ հաւնիլ.

աչք ունենալ մէկու մը վրայ

չէզոք բայ հսկել, ցանկալ.

աչք գոցել ներել

ներգործական բայ չտեսնելու զարնել.

աչքէ ելլել, աչքէ հանել

չէզոք բայ համարումը՝ սէրը կորսնցնել, չսիրել.

աղէկ աչքով նայիլ

չէզոք բայ սիրով նայիլ, հոգալ.

աչքերուն մէջ կարդալ

չէզոք բայ իմանալ հոգեկան յուզմունքը (ուրախութիւն, բարկութիւն).

աչքերը բանալ մէկուն

ներգործական բայ մոլորեցնել կամ խաբէութիւնը փարատել.

աչքի զարնել

չէզոք բայ ուշադրութիւն գրաւել, շատ երեւնալ.

աչքով-ունքով սպաննել

ներգործական բայ հոգին հանել.

աչքով ուտել

չէզոք բայ սաստիկ ցանկալ բանի մը.

աչքը կտրել

չէզոք բայ համարձակիլ գործ ընելու.

աչք դպիլ

չէզոք բայ չար աչքէ զարնուիլ.

աչքը բաց մնալ

չէզոք բայ զարմանալ.

աչքը բաց մեռնիլ

չէզոք բայ պէմուրազ մեռնիլ.

աչքերը մէկէ մը դարձնել

ներգործական բայ երեսէ ձգել, անտեսել.

աչքով դատել, աչքով չափել

ներգործական բայ հարեւանցի, մօտաւոր չափել.

աչքը խաղալ

չէզոք բայ նախազգալ մէկու մը գալը.

աչքը չորս բանալ

չէզոք բայ խիստ զգուշաւոր՝ շրջահայեաց ըլլալ.

չորս աչքով սպասել

չէզոք բայ ակնկառոյց՝ մեծ փափաքով սպասել.

աչքը կենալ

չէզոք բայ խորապէս տարուիլ.

աչքը կէտի մը վրայ գամել

չէզոք բայ սեւեռել, յառել.

աչքը գիրքին գամել

չէզոք բայ խորունկ ընթերցումի մէջ ըլլալ.

աչքը պտըտցնել

չէզոք բայ չորս կողմը դիտել.

աչքը բան տեսնել

չէզոք բայ գոհանալ (առատութեամբ).

աչքերը ոլորել

չէզոք բայ սպառնալից դառնալ.

աչքը բարին տեսնել

չէզոք բայ լաւատես ըլլալ.

աչքը մթննալ

ներգործական բայ ընկճուած ըլլալ, զգալ մեծ կորուստի մը առջեւ.

աչքը դառնալ

չէզոք բայ այլայլիլ, կատղիլ.

աչքին փոշի փչել

ներգործական բայ խաբել, շլացնել.

աչքերը ծով դառնալ

չէզոք բայ շատ լալ, առատ արցունք թափել.

աչքը սեւ ջուր իջնել, աչքը ջուր կտրիլ

չէզոք բայ նայելով՝ սպասելով աչքը յոգնիլ.

աչքը ծռել

ներգործական բայ մէկու մը խէթ աչքով նայիլ.

աչքը կապել

ներգործական բայ խաբել.

աչքը կոխել

ներգործական բայ առարկայ մը յանդիմանելով մէկուն ցոյց տալ.

յօնքը շինելու տեղ՝ աչքը հանել

ներգործական բայ աւելի մեծ վնաս հասցնել.

աչքը հանել

ներգործական բայ կուրցնել.

աչքը մազ բուսնիլ

չէզոք բայ երկար սպասել.

աչք-յօնք կտրիլ

ներգործական բայ մէկը ուշադիր քննել.

աչքը ուռիլ

չէզոք բայ շատ լալ.

աչքը վախնալ

չէզոք բայ սոսկալ բանէ մը.

աչք տնկել

չէզոք բայ նախանձոտ նայիլ.

աչք ու ունքը կիտել

չէզոք բայ խոժոռիլ, թթու երես ցոյց տալ.

աչքերը լեցուիլ

չէզոք բայ լալ.

աչքերը վեր վերցնել

չէզոք բայ վեր նայիլ, գլուխը բարձրացնել.

աչքին իւղը հանել

ներգործական բայ վախցնել.

աչքին երեւիլ

ներգործական բայ ա) այնպէս ընել, որ երեւի դիմացինին, բ) իր ոյժը ցոյց տալ.

աչքին չերեւիլ

ներգործական բայ նշանակութիւն չունենալ.

աչքի լոյս թափել

չէզոք բայ աչքը յոգնեցնել.

աչքի հետ չփոխել

ներգործական բայ աչքի հաւասար սիրել.

աչքիդ վրայ յօնք կայ չըսել

չէզոք բայ ոչ մէկ դիտողութիւն չընել.

աչքի տակ առնել

ներգործական բայ նկատի ունենալ.

աչքի տակէն դիտել

չէզոք բայ դժգոհ դիտել.

աչքէն ըլլալ

չէզոք բայ աչքը կորսնցնել.

աչքէն փախչիլ, աչքէն փախցնել

չէզոք բայ վրիպիլ.

աչքին իյնալ, աչքին զարնել

չէզոք բայ երեւիլ, տեսնել.

բաց աչքով լուսցնել

չէզոք բայ մինչեւ լոյս չքնանալ.

մէկ աչքով նայիլ

չէզոք բայ ա) հաւասար աչքով դիտել, բ) արհամարհել.

պաղ աչքով նայիլ

չէզոք բայ համակրանք չունենալ.

տաք աչքով նայիլ

չէզոք բայ համակրիլ, գուրգուրալ։

Դարձուածքներ

ածական անմեղ, ոչ-ճարպիկ.

աչքը ծակ

ածական ագահ.

աչքէն արիւն կը կաթի

մարդ սպաննելու տրամադիր է.

առ աչօք է

ածական երեւակայական, անիրական.

կապոյտ աչք, անոյշ աչք

ածական սիրելի նայուածք.

աչքի փուշ

ածական ատելի.

աչքի վարագոյր, աչքի լոյսը խափանող

ածական արթնամիտ, ճարպիկ, աչալուրջ.

աչքը կուշտ

ածական անկարօտ, գոհ իր վիճակէն.

աչքը լոռ

ածական տռփոտ, ցանկասէր.

աչքը դուրս

ածական այն որ ամուսնական սրբութեան դէմ կը մեղանչէ.

աչք կտրիլ

չէզոք բայ շատ ուշադիր.

աչքի չերեւնալ

չէզոք բայ անարժէք, անկարեւոր.

աչք առածին չափ, աչք կտրածին չափ

մակբայ աչքի տեսութիւնը որքան որ կը կտրէ.

աչքի բաժին

գոյական ուտելիքի կտոր մը, զոր ուտողները կու տան անո՛ր, որ ախորժակով իրենց ուտելը կը դիտէ (Թրքերէն կէօզ քիրասը).

աչքս բացի՝ քեզ տեսայ

գիտակցական տարիքիս՝ քեզ տեսայ առաջին անգամ.

աչքդ ելլէ

կուրանաս.

աչքդ լոյս, աչքերնիս լոյս

բարեմաղթութիւն.

աչքը ձեռքիս է միշտ

միշտ բան մը կ՚ակնկալէ ինծմէ.

աչքդ ոռիս

աչքի չգալու համար կ՚ըսուի, Անգլիացիները թչվուտ կ՚ըսեն, ձեռքը փայտին զարնելով.

աչք չունիմ

չեմ նախանձիր.

աչքի՛ս վրայ, երկու աչքերուս վրայ, աչքիս եւ գլուխիս վրայ

մակբայ ամենայն սիրով.

աչքի՛ս գլուխիս վրայ տեղ ունիս

շատ սիրելի ես.

աչքէն մազ հանող

ածական շատ ճարպիկ.

ՆՈՐ

(beta)

ԽՈՐՇ

գոյական
    1. փորուած կամ փոս տեղ, ծակ, ճեղք, փապար, գուբ, խոռոչ.
    2. ծովածոց.
    3. երեսի կնճիռ.
    4. անկիւն։

Տեսակներ

— Դարակի՝ աչք, խաղ.

— կերպասի՝ ծալք, փոթ.

— աչքի խորշ, մատանիի խորշ՝ ակնակապիճ.

— պատի մէջ՝ բատուց.

— խորանի պատերուն մէջ՝ խորհրդանոց.

— մորթի վրայ՝ կնճիռ, խորշոմ.

— աղիւսակի՝ խորան.

— ոսկորի՝ որոթ։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 878

ՆՈՐ

(beta)

ՏՈՒՓ

գոյական
    1. տարբեր նիւթերէ պատրաստուած փոքրիկ անօթ կամ արկղիկ՝ բացուող եւ գոցուող կափարիչով. սնտուկիկ.
    2. մասնատուփ.
    3. գիրքի կողք՝ պահարան.
    4. աղիւսակաձեւ գծագրութեան իւրաքանչիւր խորշը. աչք.
    5. պատեան, պահպանակ։

Տեսակներ

— Աղիւսակի, ճատրակի՝ աչք, խորշ:

— Դեղերու՝ դեղատուփ։

— Զարդեղենի՝ զարդատուփ:

— Խունկի՝ խնկաման։

— Ծխիկի՝ ծխատուփ։

— Նամակներու՝ ա) նամակատուփ, փոստարկղ. բ) պահարան։

— Նշխարի՝ սրբատուփ, մասնատուփ։

— Պղտիկ՝ տուփիկ:

— Քթախոտի՝ ընչատուփ։

— Քուէներու՝ քուէատուփ:

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 2306

ՆՈՐ

(beta)

ԾԱԿԱՉՔ,
ԾԱԿԱՉՈՒԻ

ածական Տե՛ս ԱԳԱՀ, ԶՕՇԱՔԱՂ։

ՆՈՐ

(beta)

Գործածութիւն փորձնական 2 մէջբերում

Գտնուած բառաձեւերու գործածութիւնը

Գտնուած բառոյթներու գործածութիւնը

Արդիւնքները տեսնելու համար, բռնել հեռախօսը հորիզոնական դիրքով կամ / եւ մասշտաբը (zoom-ը) նուազեցնել

Փնտռել «ծակ-աչք» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Վաղաշխարհաբարեան

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Օտար լեզուի

Անուններու

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) ՆՈՐ Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) ՆՈՐ Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) ՆՈՐ Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) ՆՈՐ Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Տեղանուններու

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Բուսանուններու

Մասնագիտական

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) ՆՈՐ Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Յապաւումներու

(2021) ՆՈՐ Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) ՆՈՐ Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]

Գտնուած Բառաձեւեր

Գտնուած Բառոյթներ

ծակ-աչք (1 բառաձեւ)

Գտնուած բառաձեւերու գործածութիւնը

ծակ-աչք → ծակ-աչք (1 մէջբերում)

Գտնուած բառոյթներու գործածութիւնը

ծակ-աչք (1 բառաձեւ | 1 մէջբերում)

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Յանգարան

Բառակազմական

Ստուգաբանական

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

Վաղաշխարհաբարեան

Օտար լեզուի

Անուններու

Տեղանուններու

Բուսանուններու

Մասնագիտական

Յապաւումներու