Հայերէն բառարան

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 663

ՆՈՐ

(beta)

ՄԱԶ

գոյական
    1. վերնամաշկային արտադրութիւններ (մարդոց եւ անասուններու) կազմուած իրարու փակած՝ նուրբ բջիջային խողովակներէ. հեր, ծամ, վարս, գէս, գիսակ, գեղմն, գեղմ, բաշ, ձար, ստեւ, բուրդ, սար.
    2. բոյսերու մազմզուկ.
    3. (Փոխաբերական իմաստ) թելանման նուրբ՝ բարակ բան.

ածական
    4. (Փոխաբերական իմաստ) շատ բարակ։

Տեսակներ

— Այծի՝ այծեայ:

— Անմազ՝ ճաղատ, լերկ, կունտ, հերաթափ:

— Արձակած՝ հերարձակ:

— Արմատի՝ բոյսերու՝ մազմզուկ, մազմզուք, թել, աղուամազ։

— Արուեստական՝ կեղծամ։

— Խառնաշփոթ՝ գիսախռիւ։

— Խոզի՝ խոզանաստեւ, խոզան:

— Կանանց՝ վարս:

— Կինճի, ուղտի, վարազի՝ ստեւ:

— Հասկի (փշոտ)՝ քիստ:

— Հիւսուած՝ ծամ:

— Հիւսուած մազի թել՝ ծամթել, ծամակալ, ժապաւէն, վարսակալ։

— Ձիու, առիւծի (վիզի)՝ բաշ:

— Ձիու պոչի՝ ձար։

— Մարդու՝ հեր։

— Մարդու երեսի՝ աղուամազ։

— Մարդու (քիթին եւ բերնին միջեւ)՝ պեխ:

— Մարդու կզակի եւ երեսի (երկար)՝ մօրուք:

— Ոլորուն՝ գանգուր, գռուզ։

— Ոլորուն՝ (ճակտին կամ քունքին վրայ)՝ խոպոպ:

— Ոլորուն մազ ունեցող՝ գանգրահեր:

— Ոչխարի՝ բուրդ։

— Պտուղի, մորթի (նուրբ)՝ աղուամազ, տակռիք, զաղապ:

— Սաղաւարտի՝ գիսակ:

Բաղադրեալ Բայեր

Հաւկիթին մէջ մազ փնտռել

ներգործական բայ բծախնդրութիւն ընել:

Հօրմէն՝ մօրմէն մազ մը չունենալ

ներգործական բայ
    1. հօրը՝ մօրը, չնմանիլ.
    2. անոնց յատկութիւնները չունենալ.
    3. ո՛չ մէկ ժառանգ ստացած ըլլալ։

Մազ մնալ

չէզոք բայ քիչ արանք՝ միջոց մնալ։

Մազ պակսիլ

չէզոք բայ աննշան չափով պակսիլ:

‣ Հկնշ.մազ չպակսիլ։

Մազերը ցցուիլ

չէզոք բայ
1. սաստիկ վախնալ.
2. սաստիկ ջղայնանալ։

Մազերը փուշ - փուշ ըլլալ

չէզոք բայ
1. նողկանք զգալ.
2. սոսկալ։

Մազէ կախուած ըլլալ

չէզոք բայ վտանգին ծայրը գտնուիլ:

Մազը մազէն զատել

չէզոք բայ ուշիմ ըլլալ։

Մազին դպչիլ

ներգործական բայ աննշան չափով վնաս հասցնել:

Մազ պոկել

ներգործական բայ կեղեքել:

Մէկը մէկուն մազին հետ չփոխել

ներգործական բայ այնքան արժանաւոր ըլլալ, որ մէկուն մազը աւելի յարգ ունի քան միւսին ամբողջ անձը։

Մէկուն բերանը մազ բուսնիլ

չէզոք բայ նոյն բանը կրկնելէն զզուած ըլլալ։

Դարձուածքներ

Մազի համրանքով, Մազի չափ

անթիւ:

Յարակից Բառեր

— Այրերու մազը յարդարող սափրիչ՝ վարսայարդար:

— Կանանց վարսերը յարդարող՝ վարսայարդար։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1387

ՆՈՐ

(beta)

ՑՈՐԵՆ

գոյական
    1. հացազգիներու ընտանիքին պատկանող հասկաւոր բոյս մը.
    2. այդ բոյսին հատիկը, զոր աղալով ալիւրի կը վերածեն, ապա հաց եւ այլ խմորեղէններ պատրաստելու համար. հացահատիկ, ցորենահատ, ցորենահատիկ.
    3. ցորենի արտ՝ ցանք.

ածական
    4. ցորենէ.
    5. ցորենագոյն:

Տեսակներ

— Ընտիր (առանց կեղեւի)՝ քռիկ:

— Կարմիր՝ ճոն։

— Կարմիր հատիկներով եւ առանց քիստի՝ աւետիք:

— Ճերմակ եւ խոշոր հատիկներով՝ դիր, խռամ։

— Մանր եւ ճերմակ հատիկներով՝ մարմուս:

— Տհաս (խորովելի)՝ եղի։

Յարակից Բառեր

— Ցորենի հատիկները պարունակող գլխամասը՝ հասկ։

— Հասկին մազմզուկները՝ քիստ։

— Ցօղունը՝ ծղօտ:

Սնձան (Ֆրանսերէն gluten) - ցորենին ամենէն գլխաւոր ազոթային կամ բնասպիտակերպ նիւթը, կամ այն մածուցիկ նիւթը, որ կը գոյանայ ալիւրին մէջ՝ նշան հանելէ ետք։

Նշայ (Ֆրանսերէն amidon) - ցորենին ամենէն շատ պարունակած նիւթը, որ ջրածխային նիւթ մըն է, որ մարմնին մէջ շաքարի կը վերածուի։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 2336

ՆՈՐ

(beta)

ՓՈՒՇ