Армянский словарь

գոյական
    1. հին հռովմէական մահուան գործիք՝ բաղկացած երկու ուղիղ անկիւնով իրարու միացուած ձողերէ՝ որոնցմէ մէկուն վրայ՝ կանգնած վիճակի մէջ կը գամէին մահապարտին ոտքերը՝ իսկ միւսին վրայ ձեռքերը՝ բազկատարած.
    2. Քրիստոսի խաչափայտը՝ որուն վրայ Ան խաչուեցաւ ու մեռաւ.
    3. եկեղեցական սրբազան անօթ՝ ոսկիէ կամ արծաթէ՝ որով ժողովուրդը կ՚օրհնեն՝ պատարագի սեղանը՝ եկեղեցւոյ պատերը եւ գմբէթը կը զարդարեն՝ իբրեւ քրիստոնէութեան նշան.
    4. եկեղեցական տօն.
    5. խաչի նշան՝ որ աջ ձեռքով կ՚ընեն արարողութեան ընթացքին.
    6. խաչի ձեւով մանր զարդ կամ պատուանշան՝ զոր կը կրեն քրիստոնեաներ՝ եկեղեցականներ ու զինուրականներ իրենց ճակատին՝ կուրծքին վրայ կամ վիզէն կախուած.
    7. յաւելումի՝ գումարումի նշան.
    8. (Փոխաբերական իմաստ) վիշտ, նեղութիւն, չարչարանք, ծանր պարտականութիւն.
    9. կարմիր՝ կապոյտ խաչ՝ միջազգային օգնութեան մարմինի նշան։

Բաղադրեալ Բայեր

Խաչ հանել

ներգործական բայ
1. խաչակնքել,
2. խաչել.

մէկուն խաչը բռնել

չէզոք բայ կնքահայր ըլլալ.

խաչը կոթով կլլել

չէզոք բայ երդում-պատառ ըլլալ, մեծ-մեծ երդումներ ընել.

Դարձուածքներ

խա՛չ վկայ

խաչի վրայ կ՚երդնում, ճշմարի՛տ Աստուած.

երեսդ խաչ հանէ

1. ինքզինքդ խաչի հովանիին տակ դիր, ինքզինքդ Աստուծոյ վստահիր,
2. խելքդ-գլուխդ հաւաքէ, խենթեցե՞ր ես.

ատոր վրայ խաչ քաշէ

այդ բանը վերջացած է.

ես իմ խաչիս զօրութիւնը գիտեմ

անոր ինչ ըլլալը լաւ գիտեմ.

սուրբին խաչը ծոցէն ելաւ

ինչ ապրանք՝ փորձանք ըլլալը հասկցուեցաւ.

խաչը քեզի պահապան

խաչը պահէ-պահպանէ քեզ.

ատիկա իմ խաչս է՝

մեծ փորձանք՝ ծանր բեռ է,

տասը խաչ

շատ-շատ լաւ:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 823

Новинка

(beta)

ԽԱՉ ՀԱՆԵԼ

չէզոք բայ 1. խաչակնքել (երեսին).

ներգործական բայ 2. Տե՛ս ԽԱՉԵԼ։

Новинка

(beta)

ՀԱՆԵԼ