Армянская проверка орфографии
загрузить HySpell сейчас
 Morphology

Western Armenian

շունչը → շունչ (noun)
Singular • Nominative case • Definite Article ը
Singular • Accusative case • Definite Article ը
Singular • Nominative case • Third Person or Plural Possessive Article ը
Singular • Accusative case • Third Person or Plural Possessive Article ը
 Словарь
շունչ գոյական Թոքերու արտաբերում, փչում, հեւք * ոգի, կենդանութիւն, ազդում * ապրող անձ:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 355։


ՇՈՒՆՉ
գոյական
    1. շնչառութիւն։
    2. ոգի, ներշնչում։
    3. հեւք։
    4. փչում, հով։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 383
Новинка
ՇՈՒՆՉ (շնչոյ), շնչի
գոյական
    1. Այն օդը, որ մի անգամից ներս ենք ծծում թոքերի մէջ և արտաշնչում ենք թոքերից։
‣ Երկու անգամ շունչ քաշեց։
‣ Մի շնչով այս բոլորն ասաց։
‣ Ցուրտ էր եղանակը. քթածակերից դուրս եկած գոլորշիախառն շունչն երեւում էր։
‣ Խոր շունչ քաշեց։

    2. Շնչելու կարողութիւնը իբրեւ կենդանութեան յայտարար։
‣ «Ազատն Աստուած… Երբ հաճեցաւ շունչ փչել Իմ հողանիւթ շինուածքին Կենդանութիւն պարգեւել»։
‣ Քանի շունչ կայ բերանումս՝ չպիտի դադարիմ այդ անիրաւութեան դէմ բողոքել։

    3. Փոխաբերաբար Ներշնչում, ազդեցութիւն։
‣ Յեղափոխութեան շունչը դիպաւ մեր երկրին։

    4. Շնչող արարած, կենդանի։
‣ Գիւղը բոլորովին ամայի էր. ոչ մի շունչ չկար։
‣ Հրաբխային վիժումը շրջակայքում ամեն կենդանի շունչ ոչնչացրեց։

    5. Շնչող մարդ, անհատ։
‣ Ծախսը շնչի վրայ բաժանենք, ամեն մի շնչին կընկնի մի րուբլի։
‣ Մեր ընտանիքը վեց շնչից է բաղկացած։

⨀հին նշանակութիւն 6. Շնչող օդ, քամի։
‣ Ձմեռուայ շունչը մի գիշերում խամրեցրեց բուսականութիւնը։

    7. (Երաժշտական) Որոշ ժամանակ երգելուց դադարելը՝ շունչ առնելու համար, դադար, հանգիստ։
‣ Այստեղ երկու բախում շունչ է։
‣ Եւրոպական ձայնագրութեան մէջ շնչի նշանը դրվում է վերեւից երկրորդ գծի տակ։

Ածանցական Բառեր
＋գաւառական բառ Շունչք
գոյական Երեսը, մանաւանդ քիթն ու բերանը ծածկող քօղ, քնթկալ։
‣ Շունչքդ յետ արա, ազատ շունչ քաշիր։

Բաղադրեալ Բայեր
Շունչ առնել, Շունչ քաշել
չէզոք բայ
    1. Ներս շնչել, օդը ծծել։

    2. Գործից՝ աշխատանքից փոքր ինչ հանգստանալ։
‣ Այստեղ նստինք, մի քիչ շունչ առնենք։
‣ Եթէ մի անգամից չես կարող խմել՝ շունչ առ և յետոյ վերջացրու։

Ազատ շունչ քաշել
չէզոք բայ Ճնշումը վերանալ, իրան ազատ զգալ։
‣ Պատերազմը վերջացաւ, ժողովուրդը ազատ շունչ քաշեց։

Շունչը կտրվել
չէզոք բայ
    1. Թոքերում եղած ամբողջ օդն արտաշնչել և չկարողանալ նոր օդ ներս շնչել։
‣ Ջրի տակ սուզվեցի, չէի կարողանում դուրս գալ. շունչս կտրվեց, մի ակնթարթ՝ և ես պիտի խեղդվէի։

    2. Շնչասպառ՝ ուժասպառ լինել (վազելուց, բղաւելուց ևն)։
‣ Այնքան բղաւեցի, որ շունչս կտրվեց։
‣ Էլ չեմ կարող բարձրանալ, շունչս կտրվում է։

Շունչը փչել
չէզոք բայ Վերջին անգամ արտաշնչել, հոգին տալ, մեռնել։
‣ Խոր յոգոց քաշեց ու շունչը փչեց։
‣ Վերջին շունչս փչելիս էլի քո անունը պիտի տամ։

Դարձուածքներ
⨀հին բառ Միով շնչով
մակբայ Միաշունչ, միակամ, համերաշխ։

Վերջին շունչ
գոյական Մահամերձ դրութիւն։
‣ Հայրը վերջին շնչումն է, իսկ նա թրեւ է գալիս կանանց յետեւից։

Որքան շունչ կայ բերանումս կամ, Քանի շունչ կայ բերանումս
Քանի կենդանի եմ։
‣ Քանի շունչ կայ բերանումս՝ ես եմ տէրը. ինձանից յետոյ ինչ ուզում էք արէք։

Քթից բռնես՝ շունչը կտայ
Շատ թոյլ է, հազիւ հազ է ապրում։
‣ Վա՜յ այն ապրելուն, որ նա ապրում է. քթիցը բռնես՝ շունչը կտայ (կմեռնի)։

Մի շնչով
մակբայ
    1. Մի անգամից, մի շունչ քաշելով։
‣ Մի շնչից խմիր։
‣ Ամբողջ ոտանաւորը մի շնչով էր ասում։

    2. Շատ ոգեւորված դրութեամբ առանց ընդհատելու։
‣ Խաչատուր Աբովեանը «Վէրք Հայաստանին» գրել է մի շնչով։
‣ Շատ հետաքրքիր գիրք էր, մի շնչով կարդացի։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 1683
Новинка
(beta)
ՇՈՒՆՉ
գոյական
    1. ներշնչուող եւ արտաշնչուող օդը.

    2. շնչել-արտաշնչելը. շնչառութիւն.

    3. շնչելու կարողութիւնը իբրեւ կենդանութեան յայտարար.

    4. (Փոխաբերական իմաստ) ներշնչում, ազդեցութիւն, խանդավառութիւն.

    5. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ բանի բնորոշ յատկանիշ՝ նշան՝ երեւոյթ.

    6. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ բանի գլխաւոր էութիւնը՝ բովանդակութիւնը՝ սկզբունքը.

    7. (Փոխաբերական իմաստ) բոյր, բուրմունք.

    8. (Փոխաբերական իմաստ) ներքին զօրութիւն՝ կարողութիւն.

    9. արտաշնչուող օդի հոսանքը եւ արտաշնչման (ու ներշնչման) ձայնը.

    10. (Փոխաբերական իմաստ) շնչաւոր էակ. կենդանի, արարած.

    11. շնչաւոր էակ՝ մարդ. հոգի, անձ (իբրեւ հաշիւի միաւոր).

    12. (Գրաբար) զեփիւռ, սիւգ, հովիկ, մեղմ քամի.

    13. կենդանի, ողջ. օրինակ՝
‣ վրան շունչ կայ.

    14. որոշ ատեն երգելէ դադրիլը՝ շունչ առնելու համար. դադար, հանգիստ:

Ինչպէս սիրտը, թոքերը եւս կշռութաւոր երկու շարժում ունին,- երբ թոքերը կ՚ընդլայնին՝ առաջին կշռոյթով, օդը կը քաշեն թոքային խորշերուն մէջ. Իսկ երբ կծկուին՝ երկրորդ կշռոյթով, օդը կը վանեն դուրս։ Արտաքսուած այս օդը կը կոչուի շունչ, որ դուրս կ՚ելլէ բերնէն եւ քիթէն բնական կշռոյթով եւ առանց ճիգի։

Բաղադրեալ Բայեր
Ազատ շունչ քաշել
չէզոք բայ ճնշումը վերնալ, պարտադրանքը վերնալ, ինքզինք ազատ զգալ:

Շունչ առնել
չէզոք բայ
    1. օդը ծծել. ներշնչել.
    2. գործէ՝ աշխատանքէ կարճ դադար մը առնել՝ ընել. հանգստանալ.
    3. կենդանանալ.
    4. ոգեւորուիլ, խանդավառուիլ:

Շունչ տալ
չէզոք բայ
    1. շունչ ներարկել. շնչաւորել, կենդանացնել.
    2. խօսեցնել, հնչեցնել.
    3. ոգեւորել, խանդավառել:

Շունչ փչել
չէզոք բայ Տե՛ս Շունչ տալ (թիւ 1)։

Շունչ քաշել
չէզոք բայ Տե՛ս Շունչ առնել:

Շունչը բերանը ըլլալ
չէզոք բայ կենդանի ըլլալ, շնչել։

Շունչը բերանը հասնիլ
չէզոք բայ
    1. շատ չարչարուիլ՝ տանջուիլ.
    2. համբերութիւնը վերջանալ:

Շունչը բռնել
չէզոք բայ
    1. շունչը պահել.
    2. անակնկալ՝ անսպասելի գէշ երեւոյթի մը առջեւ գտնուիլ, գէշ լուր մը առնել.
    3. ապշիլ։

Շունչը բռնուիլ
չէզոք բայ
    1. շնչարգելութիւն ունենալ, դժուարութեամբ շնչել.
    2. անակնկալ՝ անսպասելի գէշ երեւոյթի մը դիմաց գտնուիլ, գէշ լուր մը առնել՝ լսել.
    3. ապշիլ, զարմանալ:

Շունչը ետ բերել
չէզոք բայ
    1. վերակենդանացնել.
    2. ծանր կացութենէ դուրս գալ. հանգստանալ:

Շունչը կտրուիլ, Շունչը կտրիլ
չէզոք բայ
    1. թոքերուն մէջ եղած օդը արտաշնչել եւ չկարենալ նոր օդ ներս շնչել. խեղդուիլ.
    2. շնչասպառ՝ ուժասպառ ըլլալ (վազելէ՝ բղաւելէ՝ պոռալէ եւ այլն).
    3. Տե՛ս Շունչր բռնուիլ (թիւ 2):

Շունչը պահել
չէզոք բայ
    1. բժշկական քննութեան ատեն՝ բժիշկին թելադրանքով արտաշնչումը ժամանակաւորապէս դադրեցնել.
    2. լաւ լսելու կամ ինքզինք չմատնելու համար շնչառութեան կամաւոր դադար կամ թեթեւ շնչառութիւն, որպէսզի իր ձայնը չլսուի:

Շունչը տալ
չէզոք բայ Տե՛ս Շունչը փչել:

Շունչը տեղը բերել
չէզոք բայ հանգիստ ընել:

Շունչը տեղը գալ
չէզոք բայ
    1. հանգստանալ.
    2. վախէ՝ յուզումէ ազատիլ:

Շունչը փչել
չէզոք բայ մահանալ, հոգին աւանդել:

Շունչը քաշել
չէզոք բայ սպառիլ, վերջանալ (սննդեղէն). օրինակ՝ շաքարը շունչը քաշեց։

Դարձուածքներ
Մէկ շունչով
մակբայ
    1. մէկ անգամէն. մէկ շունչ քաշելով.
    2. շատ ոգեւորուած դրութեամբ, առանց ընդհատումի:

Միով շունչով
մակբայ միաշունչ, միակամ, համերաշխ:

Շունչք
երեսը, մա՛նաւանդ քիթն ու բերանը ծածկող քօղ. քնթկալ։

Քիթը բռնես՝ շունչը կու տայ
շատ թոյլ՝ տկարակազմ է, հազիւ հազ կ՚ապրի։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1807
Новинка
(beta)
 Usage beta 70 citations 

Usage of matching Word Forms

Новинка Explore the usage of the word form շունչը in the Corpus of Western Armenian.
Найти слово "շունչը" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Наири. Армянский cловарь содержит 17 718 главных слов
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Русский
Նայիրի / Nayiri.com