Армянская проверка орфографии
загрузить HySpell сейчас
 Morphology

Western Armenian

սահմանը → սահման (noun)
Singular • Nominative case • Definite Article ը
Singular • Accusative case • Definite Article ը
Singular • Nominative case • Third Person or Plural Possessive Article ը
Singular • Accusative case • Third Person or Plural Possessive Article ը
 Словарь
սահման գոյական Երկրամասի վերջ * չափ * իմաստի առում * կանոն, վճիռ:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 404։


ՍԱՀՄԱՆ
գոյական
    1. եզր, ծայր, վախճան, վերջ, չափ։
    2. սահմանաքար, կոպար։
    3. (ժամանակ՝) պայմանաժամ, ժամանակակէտ։
    4. (բառի՝) նկարագիր, մեկնութիւն։
    5. (մոլորակի մը ընթացքին՝) պարունակ, ծիր։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 439
Новинка
ՍԱՀՄԱՆ սահմանի (սահմանաց)
(պահլաւերէն ✽ sāhmān, sāmān, պարսկերէն sāmān, սահմանորոշ նշան, կարգաւորութիւն, չափ խօսքի և գործի ևն)

գոյական
    1. Ծայր, եզր, որտեղ մի բան վերջանում է (տեղի և ժամանակի վերաբերմամբ)։
‣ Տարածութիւնը սահման չունի։
‣ Մենք չենք կարող երեւակայել ժամանակի սահման, որից յետոյ այլ ևւս ժամանակ գոյութիւն չունենայ։
‣ Մարդկային կեանքի տեւողութիւնը որոշ սահման չունի։

    2. Գիծ, որ ցոյց է տալիս մի տարածութեան վերջը։
‣ Ծովի սահմանը կազմում են նրա ափերը։
‣ Ձեր արօտատեղի սահմանը կլինի՝ մի կողմից գետը, միւս կողմից երկաթուղու գիծը։

    3. Գիծ, որ ընդհանուր է երկու հարեւան պետութեան կամ երկրի։
‣ Այժմ Ախուրեանը և Արաքսը կազմում են սահման Հայաստանի և Թիւրքիայի միջեւ։
‣ Ոչ ոք իրաւունք չունի առանց անցաթղթի իւր երկրի սահմանից անց կենալ։
‣ Ագրեսորները ձգտում էին զէնքի ուժով իրենց պետութեան սահմաններն ընդարձակել ուրիշ պետութիւնների հաշուին։

    4. Շրջագիծ, որի մէջ ամփոփվում է մի երկիր։
‣ Անդրկովկասի սահմաններն են՝ հիւսիսից Կովկասեան լեռները, հարաւից՝ Պարսկաստանն ու Թիւրքիան, արեւելքից՝ Կասպից ծովը, արեւմուտքից՝ Սեւ ծովը։
‣ Մեր երկրի սահմաններից դուրս գտնվող երկիրները մենք կոչում ենք արտասահման։

    5. Քար կամ այլ նշան, որով մի հողամաս բաժանվում է ուրիշից։
‣ Իմ արտի սահմաններն են այն սեւ քարը, այն թումբը, այս ակօսը և ճանապարհը։
‣ Հողերի սահմանները որոշելիս՝ հողի մէջ թաղում են ածուխ, որ չի փտում, և վրան դիզում են քարակոյտ։

    6. Սահմանի (2) մօտ գտնվող՝ սահմանամերձ տեղ։
‣ Սահմանը պահպանող զինուորական ոյժ։
‣ Սահմանից լուրեր են ստացվում, թէ խառնակութիւններ կան։

Նմանութեամբ
    7. Ծայր, եզր՝ մինչեւ ուր կարող է տարածվել մի գործողութիւն կամ ազդեցութիւն։
‣ Ամեն իշխանութիւն մի սահման պէտք է ունենայ։
‣ Քաջի սահմանը նրա զէնքն է. որքան կտրէ՝ այնքան էլ կունենայ։
‣ (Խորենացու խօսքը, Ա, 8, «Սահմանք քաջաց՝ զէնն իւրեանց. որքան հատանէ՝ այնքան ունի»)։

(Համեմատել 3, 4 նշանակութեամբ)։
‣ Համբերութիւնն էլ սահման ունի։
‣ Նրա փառասիրութիւնը սահման չունէր։

    8. Կէտեր, որոնց մէջ ամփոփվում է մի երեւոյթ կամ գործողութիւն։
‣ Ցել՚սիուսի 0 և 100 աստիճանները այն սահմաններն են, որոնց մէջ ջուրը պահպանում է իւր հեղուկ դրութիւնը։
‣ Ուսման առաջին տարին երեխաները խնդիրներ են վճռում 10-ի սահմաններում, երկրորդ տարին՝ մինչեւ 100-ի սահմաններում։

    9. Կանոն, օրէնք, որ որոշում է մէկի իրաւունքներն ու պարտականութիւնները։
‣ Ես իմ իշխանութեան սահմանից չեմ կարող դուրս գալ։
‣ Մենք ունինք սահման կենսաթոշակներ նշանակելու և այդ սահմանում էլ նշանակում ենք։
‣ Պէտք է սահման դնել նրա կամայականութիւններին։
‣ Դուք վայելչութեան սահմանից այն կողմն անցաք։

    10. Ճիշտ որոշում բառի նշանակութեան։
‣ Ամեն ծառ բոյս է, բայց ամեն բոյս ծառ չէ. պէտք է ուրեմն ճիշտ սահման դնել «բոյս» և «ծառ» հասկացողութիւնների մէջ։
‣ Կան բառեր, որոնց ճիշտ սահմանը որոշելը շատ դժուար է։

    11. (Մաթեմատիկական) Մեծութիւն, որին մի ուրիշ մեծութիւն կարող է անհունապէս մօտենալ, բայս երբէք չի կարող հասնել։
‣ 0,9999... անվերջ կոտորակի սահմանն է 1։
‣ Շրջանը սահման է նրա մէջ գծված բազմանկիւնների շրջագծերի։

⨀հին նշանակութիւն 12. Խոստում, ուխտադրութիւն իւր անձի վերաբերմամբ։

⨀հին նշանակութիւն 13. Բան, բանական պատճառ։

Ածանցական Բառեր
Սահմանաւ
մակբայ Սահմանափակ մտքով։

＋գաւառական բառ Սահմանք
յոգնակի գոյական Սահմանված կարգեր, սովորութիւն։
‣ Պաս ուտելը մեր սահմանքում չկայ։
‣ Մեր մեծերի սահմանքից դուրս չենք գայ։

Դարձուածքներ
Չափ ու սահման
գոյական Տե՛ս Սահման (7, 9)։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 1937
Новинка
(beta)
ՍԱՀՈՒՄՆ սահման
գոյական Սահելը։
‣ Ոտքի մի սահումից վէր ընկաւ, ոտը կոտրեց։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 1939
Новинка
(beta)
ԿԷՏ
գոյական
    1. կէտադրական նշաններ, որոնք երեք խումբի կը բաժնուին.－

ա) տրոհութեան նշաններ,－ բութ՝ (՝), ստորակէտ (,), միջակէտ (·), վերջակէտ (։).

բ) առոգանութեան նշաններ,－ շեշտ (՛), երկար (՜), պարոյկ (՞).

գ) բացայայտութեան նշաններ.－ չակերտ (« »), փակագիծ ( ), միացման գծիկ (-), անջատման գծիկ (－), ապաթարց (՚), կախման կէտ (...:), բազմակէտ (....), ենթամնայ (-).

    2. նիշ, յովտ, նշանախեց.

    3. որոշուած տեղ՝ վայր, թիրախ.

    4. աստիճան, դրութիւն.
‣ փառքի բարձրագոյն կէտ.

    5. նշանակուած սահման ժամանակի եւ տարածութեան.
‣ կեանքին վերջին կէտը.

    6. նկատի առնուելիք հարց՝ նիւթ՝ պարագայ.
‣ երկու կարեւոր կէտ կայ առաջարկութեան մէջ.

    7. (Յունարէն ketos) ամենախոշոր ձուկը՝ որ կը կոչուի նաեւ կէտ ձուկ:

Կէտ ձուկը ստնաւոր է, ունի 25 մեթրէն աւելի երկարութիւն, 12 մեթր լայնք եւ 150,000 քիլկ. ծանրութիւն։

Վերի ծնօտը ակռայ չունի, այլ շեղբեր:

Երկարակեաց է եւ տարին մէկ ձագ կը ծնի.

    8. մեղուի մեծութեամբ ճանճ՝ որ կը խայթէ էշերն ու տաւարը, գոռեխի տեսակ մը։

Տեսակներ
— Կէտ նշանի, նպատակի՝ նշանակէտ, նպատակակէտ, թիրախ.

— վերջին կէտ՝ վերջակէտ, վախճան, սահման.

— մեկնելու՝ մեկնակէտ.

— կռթնելու՝ յեցակէտ.

— տեսնելու՝ տեսակէտ.

— կշիռքի՝ մէտ.

— հասնելու՝ աստիճան, վիճակ.

— վիճելի՝ քննելի՝ պայմանի՝ հարց, խնդիր.

— խաղի մէջ՝ թիւ.

— ժամանակի՝ պայմանաժամ, ժամանակակէտ.

— ոսպնեակի կիզման՝ հնոց։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1019
Новинка
(beta)
ԿՇԻՌ,
ԿՇԵՌ
(Ասուր. qichrinnu = լծակ, կշեռք)

գոյական
    1. կշռուած իրի ծանրութիւն, քաշ, ծանրութեան չափ.

    2. (Փոխաբերական իմաստ) կշռադատութիւն, խոհեմութիւն, տրամաբանութիւն, գնահատում, դատողութիւն.

    3. հաւասարակշռութիւն, զուգակշռութիւն, հակակշռուած հաւասարութիւն, չափաւորութիւն.

(Ֆրանսերէն équilibre).

    4. բաղդատական՝ համեմատական՝ համապատասխան եզր.

    5. արժէք, իմաստ, նշանակութիւն.

    6. տարողութիւն, ազդեցութիւն, ուժականութիւն, զօրութիւն, կարողութիւն.

    7. Զոդիակոսի կենդանակերպներէն մէկը՝ Կոյսի եւ Կարիճի միջեւ՝ ուր արեւը կը մտնէ աշնան գիշերահաւասարի ատեն, Հայկ, Լուծ (համաստեղութիւն, աստեղատուն).

    8. տաղաչափական չափ.

ածական
    9. յար եւ նման.

    10. բարեխառն, չափաւոր, ոչ աւելի-ոչ պակաս.

    11. ուղիղ, շեշտակի.

մակբայ
    12. հաւասարապէս.

    13. ուղիղ՝ ճիշդ դէմ առ դէմ.

    14. ճշդիւ, ճիշդ ժամանակին։

Տեսակարար կշիռ = տուեալ նիւթի ծանրութեան յարաբերութիւնը նոյն ծաւալով զուտ ջուրի ծանրութեան հետ. օրինակ՝ պղինձի տեսակարար կշիռն է 8,9 (այսինքն պղինձը 8,9 անգամ ծանր է ջուրէն)։

Տեսակներ
— Հաշիւի կշիռ՝ մնացորդ.

— հաշիւի ընդհանուր՝ հաշուեկշիռ.

— ամանի զեղչելի ծանրութեան՝ ապրայ.

— աչքի՝ չափ, սահման.

— բաղդատական՝ զուգակշիռ:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1037
Новинка
(beta)
ՍԱՀՄԱՆ
գոյական
    1. որեւէ բանի վերջացած տեղը. եզր, ծայր.
    2. իրարու կից՝ դրացի շրջաններու՝ հողերու՝ կալուածներու եւ այլնի սահմանները բաժնող գիծը.
    3. դրացի երկիրներու հողային՝ ջրային՝ օդային սահմանները ճշդող գիծերը. սահմանագիծ.
    4. քար կամ այլ նշան, որ հողամաս մը կը բաժնէ միւսէն. սահմանաքար, կոպար.
    5. որեւէ բանի կարողութեան չափ.
    6. մօտակայք, մերձակայք.
    7. չափ, թոյլատրելի աստիճան.
    8. չափ, քանակ, ծաւալ.
    9. վերջ, վախճան.
    10. իմաստի ճշգրիտ մեկնութիւն՝ բացատրութիւն.
    11. ծայրամաս, ծայրագաւառ։

Տեսակներ
— Բառի՝ նկարագիր, մեկնութիւն։

— Ժամանակի՝ պայմանաժամ, ժամանակակէտ։

— Մոլորակի մը ընթացքին՝ պարունակ, ծիր։

Բաղադրեալ Բայեր
սահման դնել
չէզոք բայ
    1. սահման որոշել՝ նշանակել.
    2. սահմանանիշ՝ սահմանաքար դնել.
    3. սահմանազատել, բաժնել.
    4. չափաւորել, զսպել։

սահման ձգել
չէզոք բայ
    1. սահման որոշել՝ նշանակել.
    2. պատնէշ՝ արգելք դնել. սահմանափակել:

սահման ունենալ
չէզոք բայ
    1. վերջ՝ վախճան՝ ծայր ունենալ.
    2. չափ ունենալ:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 2094
Новинка
(beta)
 Usage beta 57 citations 

Usage of matching Word Forms

Новинка Explore the usage of the word form սահմանը in the Corpus of Western Armenian.
Найти слово "սահմանը" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Наири. Армянский cловарь содержит 17 718 главных слов
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Русский
Նայիրի / Nayiri.com