Армянский словарь - վրան-գլուխը

Армянская проверка орфографии

загрузить HySpell сейчас

Nayiri

Армянский Arm | Армянско-Английский Arm-Eng | Англо - Армянский Eng-Arm | Армяно-французский Arm-Fre | Французско-Армянский Fre-Arm

Morphology

վրան-գլուխը → վրայ-գլուխ

Словарь

ՎՐԱՆ

գոյական տաղաւար։

Դարձուածքներ

վկայութեան վրան

արքունի վրան

մաշկաւարզան։

ՎՐԱՅ

նախադրութիւն
    1. վրան։
    2. վրայօք, մասին, նկատմամբ։
    3. (նիւթի մը՝) շուրջ։

Դարձուածքներ

ոտքի վրայ

յոտնկայս։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 480

Новинка

ԳԼՈՒԽ

գոյական
    1. (մարդու՝) գլխաւոր զգայարանքներու կեդրոն. խելք։
    2. (լերան՝) սար, կատար, գագաթ, արտեւան։
    3. (ցորենաբոյսի՝) հասկ։
    4. (խաշխաշի՝) քարուկ, կոնգոմ։
    5. (գիրքի՝) հատուած, դրուագ։
    6. (ցամաքի՝) հրուանդան։
    7. (սիւնի՝) խոյակ։
    8. (խումբի մը՝) առաջնորդ։
    9. (բանակի՝) հրամանատար։
    10. (խռովարարներու՝) պարագլուխ։
    11. (խելք՝) դատողութիւն։
    12. (բանի մը սէր՝) ձիրք, ընդունակութիւն։
    13. (ապուխտի՝) կապգլուխ։

Դարձուածքներ

տաք գլուխ

բարկացոտ։

մարդ գլուխ

իւրաքանչիւրին։

գլուխ գլխի

առանձին։

գլուխ գործոց

հոյակապ։

մսոտ գլուխ

մարդու կտրած գլուխ

անասունի կտրած գլուխ

դդում գլուխ

ապուշ, թանձրամիտ։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 85

Новинка

1. ՎՐԱՆ վրանի (վրանաց)

գոյական Պինդ ու հաստ կտորից կառուցուածք կոնաձեւ կամ չորեքկուսի, որ կանգնեցնում են բաց տեղում գետնի վրայ, մէջը պատսպարվելու համար ցրտից, արեւից, անձրեւից, կամ ապրելու համար։

＋գաւառական բառ 2. ՎՐԱՆ

գոյական 1. Երկինք։

ածական 2. Կապոյտ։

✽հազուադէպ բառ ՎՐԱՅՔ

գոյական յոգնակի

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 2120

Новинка

(beta)

ՎՐԱՅ (րա)

(արմատ վեր, գրաբար վերայ, ի վերայ)

գոյական
1. Վերեւի՝ բարձր կողմը։ Հակառակը՝ Տակը, ներքեւը։

2. Արտաքին կողմը, երեսը։ Հակառակը՝ Ներսը, մէջը։

‣ Աշտանակը զուտ արծաթ չէ, մէջը պղինձ է, վրան արծաթի թիթեղ։
‣ Վերմակը վրայից դէն ձգեց։
‣ Ելեկտրական հոսանքն անցնում է մետաղալարի վրայով։

3. Գործուածքի լաւ կողմը, երեսը։

4. Զգեստ, որ ծածկում է մարմինը։

‣ Վրաներս մաշվել է, պէտք է նոր զգեստ պատուիրել։
‣ Վրան գլուխը ցեխոտել էր։
‣ Վրայիցդ ախոռի հոտ է գալիս։

Նախադրութիւն
սեռական հոլովով, բայց անձնական դերանուններին անխտիր դրվում են կամ սեռական կամ տրական հոլովով (իմ, քո, մեր, ձեր վրայ կամ ինձ, քեզ, մեզ, ձեզ վրայ)
5. Առարկայի դրութիւնը մի ուրիշ առարկայի վերաբերութեամբ, որ նրա տակ է գտնվում, վերեւը, վերեւի կողմում։

‣ Բազէն մեր գլխի վրայ պտոյտ էր գալիս։
‣ Կտուրը փուլ եկաւ ներսը մնացածների վրայ։
‣ Թառի վրայ ազատ տեղ չէր մնացել, հաւը քուչուրել էր ներքեւում։

6. Արտաքին կողմում, մակերեւոյթին, երեսին։

‣ Մարմնի վրայ բծեր են վեր (կամ դուրս) տուել։
‣ Ծովի վրայ թանձր մառախուղ էր նստած։
‣ Աշխարհիս վրայ մենակ եմ մնացել։

7. Առարկայի շուրջը։

‣ Երկիրը պտտվում է իւր առանցքի վրայ։
‣ Դուռը ծղխնիի վրայ բացվում է թէ՛ աջ և թէ ձախ։

8. Ուղղութեամբ, դէպի։

‣ Տունը այս փողոցի ծայրին է, աջ թեւի վրայ։
‣ Պատուհանը նայում է պարտէզի վրայ։
‣ Դիտակներս ուղղեցինք այդ լոյսի վրայ։

9. Շատ մօտ, մերձակայքում։

‣ Երեւան քաղաքը շինված է Զանգուի վրայ։
‣ Ճանապարհի վրայ տեղ-տեղ իջեւաններ են։

10. Որոշ տարածութեամբ։

‣ Այստեղից ընդամենը տասը քայլի վրայ է խանութը, գնա՛նք։
‣ Այսքան հեռաւորութեան վրայ ի՞նչպէս էք ճանաչում դէմքերը։

11. Դէմ, հակառակ։

‣ Նա սակաւաթիւ զօրքով գնաց ուժեղ թշնամու վրայ։
‣ Երեք շուն նրա վրայ յարձակվեցին։

12. Նկատմամբ, առիթով։

‣ Այդ խօսքիդ վրայ մի առակ ասեմ։
‣ Իմ կենացիս վրայ ոչ ոք չի՞ երգելու։

13. Հետեւանքով։

14. Մասին, վերաբերմամբ։

‣ Նրա վրայ շատ են խօսում։
‣ Այդ հարցի վրայ քանի՜ մարդիկ կեանք են մաշել։

15. Վերադիր կերպով, մի բանից յետոյ։

‣ Փլաւի վրայ գինին յարմար է գալիս։
‣ Դեղի վրայից կաթ խմիր, անախորժ համը կանցնի։

16. Կրկնելով, աւելացնելով։

17. Ժամանակով մօտ, շուտով։

‣ Խաղողը հասնելու վրայ է։
‣ Գործս վերջացնելու վրայ եմ։

մակբայ
18.

Բաղադրեալ Բայեր

Վրայ բերել

ներգործական բայ
1. Ծալել, յետ շրջել։

‣ Կարպետի ծայրը վրա՛յ բեր, այս բուրդը ծածկիր։

2. Վրան կործել, ծածկել։

‣ Սալէն վրայ բերեց ամանի վրայ։

3. Հարուածելու համար մի բան թափով իջեցնել։

‣ Թուրը վրայ բերեց, այն է պիտի զարնէր, ես փախայ։

4. Մի յարմար պատասխան տալ՝ գտնել։

‣ Չի կարող երկու խօսք վրայ բերել։
‣ Նա վրայ բերեց ու ասաց. մենք մեղք չունինք։

5. Ասածի վրայ աւելացնել իբրեւ ուղղումն։

‣ Բոլորն էլ անպէտք մարդիկ են, ասաց. ի հարկէ, կան բացառութիւններ. վրայ բերեց իսկոյն։

Վրայ դնել

ներգործական բայ Դուռը գոցել (մղելով, հրելով)։

‣ Դուռ բաց թողեց գնաց, գնա՛ վրայ դիր, փչում է։

(Համեմատել Վրայ քաշել)։

Վրայ պրծնել

չէզոք բայ
1. Տե՛ս Վրայ ընկնել, վրայ հասնել։
2. Կարօտել, շատ փափագել։

Վրայ վազել

չէզոք բայ Տե՛ս Վրայ ընկնել, վրայ հասնել, վրայ պրծնել։

Վրայ տալ

չէզոք բայ
1. Վրայ ընկնել, յարձակվել։

‣ Գիւղի երիտասարդները հաւաքվեցին, հասան աւազակներին, վրայ տուին, տաւարը յետ խլեցին ու բերին գիւղ։

ներգործական բայ
2. Գրգռել յարձակվելու։

‣ Շներին վրայ տուին ինձ վրայ։

3. Մի բանի վրայ թափել։

‣ Գոմշին ջուր վրայ տուր։

4. Վրան ածելով ծածկել։

‣ Դագաղն իջեցրին փոսի մէջ ու հողը վրայ տուին։
‣ Մտաւ անկողին, շորերը վրայ տուին։

5. Փաթաթել, կծկել։

‣ Կարժառից թելը վիլկին վրայ էր տալիս։
‣ Ճոպանը վրայ տուր։

6. Արագ արագ ասել, խօսել։

չէզոք բայ
7. Շահելու փոխարէն կորուստ ունենալ։

Վրայ քաշել

ներգործական բայ Դուռը իւր յետեւից քաշելով գոցել։

‣ Երբ գնաս՝ դուռը վրայ քաշիր, բաց չթողնես։

Վրան առնել

ներգործական բայ
1. Իւր վրայ ձգել։

‣ Վերարկուն վրան առաւ, պառկեց։
‣ Վերմակը վրադ առ, չմրսիս։

2. Իւր վրայ վերցնել, յանձն առնել։

‣ Մեռած եղբօր պարտքը վրան առաւ ու խոստացաւ վճարել։
‣ Ինձ հոտաղ բռնելիս չէ՞ որ շորս էլ, տրեխներս էլ վրադ առար։

3. Մէկի աննպաստ խօսքը կամ ակնարկութիւնը իրան վերագրել, համարել թէ ակնարկն իւր մասին է։

‣ Ես խօսում էի ընդհանրապէս գողերի մասին, դու ինչո՞ւ վրադ առար. եթէ սոխ չես կերել, սիրտդ ինչո՞ւ է ցաւում։

4. Գլուխը կամ (անասունի) կռնակը դռան վերի շեմքին դիպչել։

‣ Ցած արա գլուխդ, վրան կառնէ։

Վրան ձգել

ներգործական բայ
1. Տե՛ս Վրան առնել (1)։

2. Վերագրել մէկին (յանցանքը)։

‣ Իրանք տարան խմեցին, մեղքը վրաս ձգեցին։

3. Եփվող կերակրի վրայ մի նիւթ աւելացնել։

‣ Այսօր մսի վրայ շաղգամի թթու ձգիր։

Դարձուածքներ

Վրայ-գլուխ

գոյական Ինչ որ մէկը հագած ունի, գլխից մինչև ոտները։

‣ Վրաս-գլուխս մաշվել է։
‣ Այդ ո՞րտեղ ես վրադ-գլուխդ ցեխոտել։

Վրայ վրայ, Վրայ ու վրայ

մակբայ Արագ-արագ, մէկը միւսի յետեւից։

‣ Վրայ վրայ գալիս էին ու նրան կանչում։
‣ Վրայ վրայ խօսում է, բան չես հասկանում։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 2118

Новинка

(beta)

ԳԼՈՒԽ (գլխոյ), գլխի, գլուխներ կմ գլխներ

գոյական
1.

ածական
2. Ընտիր տեսակի, առաջնակարգ։

‣ Գլուխ գինի։
‣ Գլուխ ապրանք։

Դարձուածքներ

3. Հմուտ, վարպետ։

‣ Գլուխ բժիշկ։
‣ Գլուխ արհեստաւոր։

Բաղադրեալ Բայեր

⨀հին բառ Ի գլուխ ածել, ⨀հին բառ Ի գլուխ բերել, ⨀հին բառ Ի գլուխ հանել, ⨀հին բառ Ի գլուխ տանել

ներգործական բայ Գլուխ բերել, վերջացնել, աւարտել։

⨀հին բառ Ի գլուխ գալ, ⨀հին բառ Ի գլուխ երթալ, ⨀հին բառ Ի գլուխ ելանել, ⨀հին բառ Ի գլուխ հասանել

չէզոք բայ Գլուխ գալ, վերջանալ, աւարտվել։

Գլուխն առնել գնալ, Գլուխն առնել կորչել

չէզոք բայ Մենակ փախչել, հեռանալ, անհետանալ։

Գլուխը բերել (մի բան)

ներգործական բայ Մէկին փորձանքի ենթարկել։

‣ Տե՛ս, ի՛նչ կբերեմ գլուխդ։
‣ Ի՛նչ փորձանք բերեց (կամ հանեց) մեր գլուխը։

Գլուխը բռնել

չէզոք բայ Գլուխը թեթեւ ցաւել, ծանրանալ։

‣ Ածխահոտից գլուխս բռնեց։
‣ Առաւօտները գլուխս բռնում է։

Գլուխը դառնալ

չէզոք բայ Տե՛ս Գլուխը պտտվել։

Գլուխը դլել

ներգործական բայ Տե՛ս Գլուխը եղել։

Գլուխ ելնել

չէզոք բայ Տե՛ս Գլուխ գալ։

Գլուխը եղել, Գլուխը եղ քսել

ներգործական բայ Անուշ խօսքերով՝ խոստումներով խաբել։

‣ Գլուխը եղեց, համոզեց, ճանապարհ դրեց։

Գլուխը թռցնել

ներգործական բայ Գլուխը զարնել, կտրել, գլխատել։

Գլուխը կախել

չէզոք բայ Ամաչելուց վար նայել, ամօթահար լինել։

‣ Երբ այս բաները երեսովը տուի՝ է՛լ գլուխը կախեց։

Գլուխ կապել

չէզոք բայ Կոճղէզ գոյանալ։

‣ Սոխը գլուխ է կապում։

Գլուխը պատէ պատ տալ, Գլուխը քարէ քար տալ

չէզոք բայ Այս և այն կողմն ընկնել, չարչարվել, դեգերել։

‣ Գնաց, գլուխը պատէ պատ, քարէ քար տուեց, ուսումն առաւ։

Գլուխը պտտվել, Գլուխը դառնալ

չէզոք բայ Խելքը պտտել, գլխի պտոյտ զգալ։

‣ Գլուխս պտտվում է, ոտքի վրայ չեմ կարող մնալ։
‣ Վերեւից որ վար եմ նայում՝ գլուխս պտտվում է։

Գլուխ տալ

ներգործական բայ Խոնարհութեամբ ողջունել։

‣ Գլուխ տուին ու բարեւ բռնած առջեւը կանգնեցին։

Գլուխ տանել

ներգործական բայ
1. Տե՛ս Գլուխ բերել (1)։

2. Ձանձրացնել, զահլայ տանել։

‣ Առաւօտից երեկոյ ածում է, գլուխ է տանում։
‣ Ձեր գանգատներով գլուխս տարաք։

Գլուխը քարովը տալ

չէզոք բայ Շատ սխալ բան անել, յիմարութիւն անել։

‣ Թղթերն այրեցի, չգիտէի թէ պէտքական են. ―Գլուխդ քարովը տուիր։
‣ Գլուխդ քարովը մի՛ տար, հաց կեր։

Գլուխը քերելու ժամանակ չունենալ

չէզոք բայ Սաստիկ զբաղված լինել, ամենեւին ազատ ժամանակ չունենալ։

Գլխին աւետարան կարդալ

չէզոք բայ Խրատներ կարդալ, խրատել։

‣ Բաւական է գլխիս աւետարան կարդաս։

Գլխին գրել

ներգործական բայ Կտակել մէկին։

‣ Տունը կնկայ գլխին գրեց։

Գլխին զարնել

չէզոք բայ Ոգելից ըմպելիքից բռնվել, գլուխը պտոյտ գալ, ցաւել։

‣ Գինի շատ խմեց, գլխին զարկել է։

Գլխին նստել

չէզոք բայ
1. Բռնանալ մէկի վրայ, իշխող դառնալ։

‣ Շատ երես մի՛ տար, գլխիդ կնստին։
‣ Ես չեմ թողնի որ նա իմ գլխին նստի։

2. Տե՛ս Գլխումը նստել։

Գլխին տալ

ներգործական բայ Գլուխը ծեծել, գլխին գալ։

‣ Հասնողը տալիս էր գլխին։

Գլխով անել

չէզոք բայ Գլխի շարժումով որեւէ բան հասկացնել - կանչել, համաձայնութիւն յայտնել ևն։

Դարձուածքներ

Գլուխ գլխի (դնել, տալ)

մակբայ Իրար հետ միացած լինել, միաբանվել։

‣ Գլուխ գլխի նստել խօսում են։

Բաղադրեալ Բայեր

Գլուխ գլխի տալ, Գլուխ գլխի դնել

չէզոք բայ

‣ Գեղովի գլուխ գլխի դրին, մի նոր առու հանեցին։

Դարձուածքներ

Գլուխ գլխի դրած

մակբայ Գլխները իրար շատ մօտ, խիտ առ խիտ բուսած։

‣ Գլուխ գլխի դրած ծմակ՝ անտառ։

Գլուխը դատարկ, Գլուխը դդում

ածական Յիմար, ապուշ։

Գլուխը դուրս

ածական Անառակ, պոռնիկ։

‣ Նրա կնկայ գլուխը դուրսն է։

(Ասում են նաեւ աչքը դուրս)։

Գլուխը ծանր

ածական մակբայ
1. Ծանրագլուխ, լուրջ։

‣ Գլուխը ծանր մարդ։
‣ Գլուխը ծանր է պահում։

2. Գլխի թեթեւ ցաւ ունենալը։

‣ Այսօր չգիտեմ ինչի՛ գլուխս ծանր է։

Գլուխը կախ

ածական մակբայ
1. Տե՛ս Կախ-գլուխ։

2. Ամօթից գլուխը կախած։

‣ Գլուխը կախ՝ նստել էր, ամաչում էր մեր երեսը նայել։

Գլուխը կապած

ածական Նշանադրված։

‣ Գլուխը կապած աղջիկ։

(Դեռ չնշանվածները գլուխները բաց են լինում)։

Իւր գլխի տէր

ածական Ուրիշից կախում չունեցող, ինքնագլուխ, անկախ։

‣ Ես իմ գլխի տէրն եմ, ոչ ոք թող իմ գործին չխառնվի։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 469

Новинка

(beta)

＋գաւառական բառ ԳԼՈՒԽՔ

Տե՛ս Գլուխ (15)

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 473

Новинка

(beta)

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 2241

Новинка

(beta)

ՎՐԱՅ

գոյական նախադրութիւն
    1. վերի՝ բարձր կողմը.

    2. արտաքին՝ դուրսի մասը. երեսը.

    3. գործուածքի լաւ կողմը. երեսը.

    4. զգեստ, հագուստ.

    5. մակերեւոյթին, երեսին.

    6. ուսին, հաշուոյն.

    7. դէպի ուղղութեամբ.

    8. ծայրին, գագաթին.

    9. համեմատութիւն, բաղդատութիւն.

    10. մասին.

    11. նկատմամբ, վերաբերմամբ.

    12. առթիւ, համար.

    13. շատ մօտ, մօտակայք.

    14. որոշ տարածութեամբ.

    15. պատճառով.

    16. յաւելեալ, բանէ մը ետք.

    17. նոյն միջոցին, միաժամանակ.

    18. շուտով, ժամանակով մօտ.

    19. գործունէութեան բնոյթ՝ ձեւ. օրինակ՝

‣ ոտքի վրայ խօսիլ.

    20. յենարան, նեցուկ.

    21. տիրապետութիւն.

    22. անունով, յանուն բանի մը։

Բաղադրեալ Բայեր

Վրայ առնել

ներգործական բայ
1. վերցնել, ստանձնել.
2. յանձն առնել, ընդունիլ։

Վրայ բերել

ներգործական բայ
    1. ծալել.
    2. կուտակել.
    3. հասցնել, տեղացնել.
    4. խօսք աւելցնել, ըսել, յարել։

Վրայ բռնել

ներգործական բայ
1. գէշ գործ մը ընելու ատեն տեսնել.
2. բանի մը վրան՝ վերը պահել՝ բռնել:

Վրայ գալ

չէզոք բայ
    1. յարձակիլ.
    2. գալ, հասնիլ.
    3. գիրնալ.
    4. յարմարիլ՝ նստիլ։

Վրայ դնել

ներգործական բայ
    1. փակել, ծածկել, գոցել.
    2. կափարիչը՝ խցանը եւ այլնը դնել՝ գոցել.
    3. գինը բարձրանալ, սղիլ.
    4. գիրնալ։

Վրայ երթալ

չէզոք բայ
1. յարձակիլ.
2. առիթը կորսնցնել:

Վրայ ըլլալ

չէզոք բայ
    1. հսկել.
    2. բան մը ընելով զբաղած ըլլալ.
    3. իբր թէ բան մը ընել (Հգնկ.):

Վրայ թափիլ

չէզոք բայ
    1. խմբովին խուժել՝ յարձակիլ.
    2. բանի մը խմբովին ձեռնարկել.
    3. զանազան տեղերէ մէկտեղուիլ:

Վրայ հասնիլ

չէզոք բայ
    1. յանկարծ կամ պատահաբար՝ անսպասելիօրէն գալ.
    2. ճիշդ ժամանակին հասնիլ.
    3. ժամանակին բան մը աւարտել:

Վրայ ձգել

ներգործական բայ
1. մէկը պատասխանատու համարել, յանցաւոր ցոյց տալ.
2. բեռը ուրիշին ուսին բեռցնել։

Վրայ նստիլ

չէզոք բայ իւրացնել։

Վրայ տալ

ներգործական բայ
    1. յարձակիլ.
    2. մղում տալ, դրդել.
    3. քաջալերել.
    4. խաղի մէջ կորուստ ունենալ:

Վրայ քշել

ներգործական բայ յարձակիլ։

Վրայէն անցնիլ

չէզոք բայ
1. նորէն կարդալ. վերանայիլ.
2. թեթեւօրէն կարդալ. թերթել։

Վրայէն թափիլ՝

չէզոք բայ
    1. կաթիլ, իյնալ.
    2. շատ լայն ըլլալ.
    3. որեւէ բանի ցայտուն արտայայտութիւն ցուցաբերել:

Վրայէն ջուր խմել

ներգործական բայ այլեւս յոյս չունենալ վերստանալու՝ վերագտնելու. կորսուած համարել։

Վրան առնել

ներգործական բայ
1. իրեն համար ըսուած կարծել.
2. Տե՛ս Վրայ առնել։

Վրան գալ

չէզոք բայ
1. աւելնալ.
2. յարմարիլ, նստիլ։

Վրան գրել

ներգործական բայ մէկուն հաշուոյն անցնել (Հգնկ.). օրինակ՝

‣ վրա՛ս գրէ:

Վրան եղած ըլլալ

չէզոք բայ դաշտանի մէջ ըլլալ:

Վրան ընել

ներգործական բայ շապկընկերը աղտոտել. տակը ընել։

Վրան իյնալ

չէզոք բայ
1. վրան ճնշում բանեցնել. ստիպել.
2. փութաջան աշխատանք տանիլ։

Վրան նետել

ներգործական բայ
1. արձակել.
2. յանցանքը ուրիշին վրայ բեռցնել՝ ձգել:

Վրան նստիլ

չէզոք բայ
    1. յարմարիլ.
    2. տիրանալ, իւրացնել.
    3. ընդամէնը արժել. ծախս նստիլ։

Վրան սորվիլ

ներգործական բայ ընտելանալ:

Վրան սուղի նստիլ

չէզոք բայ չնախատեսուած չափով սուղ գին վճարել:

Վրան վազել

չէզոք բայ խոյանալ, յարձակիլ։

Վրան փուշ-փուշ ըլլալ

չէզոք բայ մարմինը փշաքաղուիլ. վախէն սարսռալ։

Վրան քալել

չէզոք բայ
1. մէկը յանդիմանել.
2. երկիրի մը վրայ յարձակիլ՝ գրաւելու համար։

Վրան քաշել

ներգործական բայ որեւէ բանով ծածկուիլ՝ ծածկել:

Դարձուածքներ

Վրայ-գլուխ

հագուստ-կապուստ:

Վրան բաց խօսք

անվայել խօսք:

Վրան բաց սուտ

անհաւատալի սուտ:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 2239

Новинка

(beta)

ԳԼՈՒԽ

գոյական
    1. մարդու կամ կենդանիներու մարմնի ա՛յն մասը, որ կը պարունակէ ուղեղը՝ տեսանելիքը՝ լսելիքը՝ հոտոտելիքը եւ ճաշակելիքը՝ բացի շօշափելիքէն.

    2. գագաթ, ծայր, սկիզբ.

    3. մեծաւոր, գլխաւոր, առաջնորդ.

    4. խելք, դատողութիւն.

    5. գիրքի բաժանում.

    6. հատ (թիւ). օրինակ՝

‣ մարդ գլուխ.

7. վերջ, վախճան։

Տեսակներ

— Լերան գլուխ՝ սար, կատար, գագաթ, արտեւան.

— ցորենի՝ արմտիքի ՝ հասկ.

— խաշխաշի՝ քարուկ, կոնգոմ.

— գիրքի՝ հատուած.

— ցամաքի՝ հրուանդան.

— սիւնի՝ խոյակ.

— խումբի՝ առաջնորդ.

— բանակի՝ հրամանատար.

— հակառակորդներու՝ պարագլուխ։

Բաղադրեալ Բայեր

ի գլուխ հանել

չէզոք բայ յաջողիլ, աւարտել.

ողջ գլուխը Աւետարանի տակ դնել

չէզոք բայ ինքզինքը վտանգի ենթարկել.

գլուխը չորս կողմ զարնել, գլուխը ամէն կողմ զարնել

չէզոք բայ ամէն միջոց գործածել՝ յաջողելու համար.

գլուխը առնել-երթալ

չէզոք բայ փախչիլ, անհետանալ.

գլուխը բռնել

չէզոք բայ ա) գլուխը ծանրանալ, բ) գինովնալ.

գլուխի գալ

չէզոք բայ սթափիլ.

գլուխը գուլպայ հիւսել

ներգործական բայ մէկուն մեծ վնաս նիւթել՝ պատրաստել.

գլուխը ոտքէն ծանր բերել

չէզոք բայ գլխիվայր դարձնելու սպառնալիք ընել.

գլուխը կապել

ներգործական բայ ամուսնացնել.

գլուխը լեցնել

ներգործական բայ նախապաշարել մէկը ուրիշի մը դէմ.

գայլի գլուխին Աւետարան կարդալ

չէզոք բայ ի զուր խրատել.

գլուխը ծեծել, ծունկերը ծեծել

չէզոք բայ ա) վերջին ծայր յուզուիլ. բ) յուսահատութեան մատնուիլ:

Դարձուածքներ

Տաք գլուխ

ածական բարկացոտ.

գլուխ գլխի

առանձին, մտերիմ.

մսոտ գլուխ

գոյական գլաբ.

մարդու կտրած գլուխ

գոյական կառափ.

անասունի կտրած գլուխ

գոյական խալամ.

դդում գլուխ

ածական ապուշ, բթամիտ.

ամէն գլուխն ալիւրոտ՝ ջաղացպան չէ

արտաքինէն խաբուելու չէ.

գլուխը դատարկ

ածական ապուշ, անխելք.

գլուխը քերելու ժամանակ չունի

շատ զբաղած է.

գլուխս ուռեցաւ

ձանձրացայ լսելէն.

գլուխդ աղեմ որ չհոտիս

մէկու մը ըսածը չհաւնիլ.

գլուխդ ուտէ

գլուխիս վրայ տեղ ունիս

ա) պատրաստ եմ ուզածդ ընելու, բ) սիրով կ՚ընդունիմ քեզ.

գլուխիս վրա՞յ նստեցնեմ

ամէն բան ըրի, դեռ ի՞նչ կ՚ուզես.

գլուխէդ վեր գործերու մի՛ խառնուիր

ուժերէդ կամ իրաւունքէդ վեր բան մը մի՛ ըներ.

գլխուդ վրայ կ՚երդնում

դիմացինը համոզելու գերագոյն ճիգ կամ միջոց.

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 409

Новинка

(beta)

ԿԱՏԱՐ

գոյական
1. ծայր, գագաթ.

2. վերջ, աւարտ։

Տեսակներ

— Լերան՝ գլուխ, գագաթ, սար, արտեւան, ծայր.

— ծառի՝ պսակ.

— հաւազգիներու՝ բբուկ, կակաչ.

— յոպոպի՝ ցցունք։

Հակառակը՝ ստորոտ, սկիզբ։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 979

Новинка

(beta)

ԿՈՆ

(Յունարէն konos)

գոյական
1. երկրաչափական մարմին՝ որ կը ստացուի ուղղանկիւն եռանկիւնէ՝ երբ անոր ուղիղ անկիւն կազմող անկիւններէն մէկը ինքնիր վրայ շուռ կու գայ՝ կը դառնայ, բուրգ՝ որուն խարիսխը բոլորակաձեւ է եւ գագաթ սրածայր.

(Ֆրանսերէն cone).

2. եղեւինի՝ սոճիի՝ սմիշակի՝ պիստակենիի եւ ա՛յլ ծառերու կոնաձեւ պտուղը

(Ֆրանսերէն pomme de pin).

Տեսակներ

— շոճիի՝ կոնգոմ, ստովբիլ.

— խաշխաշի՝ գլուխ, քնարուկ.

    3. (Յունարէն eikon) իքոն, սրբապատկեր.

    4. քրտական վրան.

    5. տեսակ մը կաշի.

    6. մակդիր յատկապէս Բարսեղ կաթողիկոսի՝ որ կը մեկնուի իբրեւ խաղախորդ՝ մորթ՝ գոյն՝ կաշիէ՝ մորթէ գլխարկ կարող, մուշտակարար, ճոն:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1049

Новинка

(beta)

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1307

Новинка

(beta)

Usage beta 6 citations

Usage of matching Word Forms

Hold phone in landscape mode or decrease zoom in order to view Usage results

Найти слово "վրան-գլուխը" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

(1976) Новинка Հայոց լեզվի հանգաբառարան

Word Structural

(2014) Դպրոցական բառակազմական բառարան

Etymological

(2010) Հայերեն ստուգաբանական բառարան
(2010) Հին հայերենի վերջածանցների ծագումը - [Հայերեն ստուգաբանական բառարան]
(2004) Հայերէն ստուգաբանական առձեռն բառարան
(1995) Մեր արմատները նոր լոյսի տակ
(1926) Հայերէն արմատական բառարան

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Early Modern Armenian

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Foreign word

Names

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) Новинка Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) Новинка Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Place names

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Plant names

Specialized

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) Новинка Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Abbreviations

(2021) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]