Армянский словарь - տուն-տեղ

Армянская проверка орфографии

загрузить HySpell сейчас

Nayiri

Армянский Arm | Армянско-Английский Arm-Eng | Англо - Армянский Eng-Arm | Армяно-французский Arm-Fre | Французско-Армянский Fre-Arm

Morphology

տուն-տեղ → տուն-տեղ

Matching Lexemes

տնից-տեղից, տուն-տեղ

Stem Canonical Form － տուն տեղ

Словарь

ՏՈՒՆ

գոյական
    1. երդ, բնակարան, բնակութիւն։
    2. ընտանիք։
    3. (աւազակներու՝ գազաններու՝) որջ։
    4. (ակռայի՝) խորշ, խոռոչ, մսուր։

Դարձուածքներ

Ս. Գրական տուն

ոտանաւորի տուն

ամառուան տուն

ամարանոց։

Աստուծոյ տուն

եկեղեցի, մատուռ, տաճար, ժողովարան։

իշխանական տուն

ապարանք։

գիւղի տուն

խրճիթ, տնակ։

ծերերու՝անկեալներու տուն

ծերանոց, անկելանոց։

գթութեան տուն

հիւանդանոց։

բուժման տուն

ապաքինարան։

գրաւի փոխարէն դրամ տուող տուն

գրաւատուն։

երէցներու տուն

երիցատուն։

մատանեքարի տուն

աչքի տուն

կապիճ, ակնակապիճ։

գէշ կիներու տուն

հանրատուն։

ապաշխարութեան տուն

զգաստարան։

դրամական գործողութեանց տուն

դրամատուն։

նամակներու տուն

նամակատուն։

քաղաքապետութեան տուն

քաղաքապետարան։

երեսփոխանական խորհուրդի տուն

խորհրդարան։

գինի ծախելու տուն

գինետուն, կապելայ։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 500

Новинка

ՏԵՂ

գոյական
1. վայր։
2. (պատճառ՝) առիթ։

Դարձուածքներ

հանգչելու տեղ

ժամադրութեան տեղ

ժամադրավայր։

ժողովի տեղ

ժողովատեղի։

պատսպարուելու տեղ

պատսպարան։

պահուելու տեղ

թագստոց։

խաղալու տեղ

խաղավայր։

բախտախաղի տեղ

խաղարան։

ոտք դնելու տեղ

սուրբ տեղ

սրբավայր։

լուրին եկած տեղը

շինութեան տեղ

մշակութեան տեղ

հող, արտ։

վաճառելու տեղ

շուկայ, հրապարակ։

փոխանակ։

(գրուածքի մը) մէկ տեղը

հատուած։

ջրոտ տեղ

եղտիւր, խոխոմ։

(լեռներու մէջ) շուք տեղ

երկու բաներու մէջտեղ

(շրջանակին) մէջտեղը

զուր տեղը

վայրապար, ընդունայն։

անիրաւ տեղը

յանիրաւի, տարապարտուց։

ուրիշ տեղ

ամէն տեղ

ամենուրեք։

կը վայլէ, յարմար է։

տեղն ու տեղօք

մանրամասնօրէն, հանգամանօրէն։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 492

Новинка

ՏՈՒՆ տան (տամբ, տունք, տանց), տանից կմ տնից, տնով, տներ

գոյական
1. Մեծ կամ փոքր շինութիւն, վերեւից կտուրով ծածկած, դռներով ու պատուհաններով, որի մէջ ապրում են մարդիկ։

‣ Քաղաքի ծայրին մի փոքր տուն ունէինք, երեք աչքից բաղկացած։
‣ Մեր տներն իրար կից էին։
‣ Տան յետեւը պարտէզ կար։
‣ Տանից դեռ չի դուրս եկել։
‣ Հիմայ մեզ մօտ հինգ-վեց յարկանի տները սովորական են։
‣ Հիւսիսային Ամերիկայում տներ են լինում մինչեւ հարիւր յարկանի, որոնք կոչվում են՝ երկնաբերձ կամ երկնաքեր։
‣ Քարաշէն՝ փայտաշէն՝ աղիւսաշէն տուն։
‣ Անշուք՝ շքեղ՝ փառահեղ տուն։
‣ Միայարկ, երկյարկանի, եռայարկ տուն։
‣ Խարխուլ՝ բլբլկած տուն։
‣ Բերդի նման (= ամրակառոյց) տուն։

Դարձուածքներ

Տնից տուն՝ տուն կաւերի, գեղից գեղ՝ գեղ կաւերի

(ասացուած), Տնից տուն՝ գիւղից գիւղ փոխադրվելը տնտեսապէս քայքայում է մարդկանց։

⨀հին նշանակութիւն 2. Վրան, տաղաւար բնակութեան համար։

Համեմատել Վաչկատուն։

3. Ապարանք, պալատ։

‣ Իշխանական տուն։
‣ Թագաւորի տունը։
‣ Մովսէս մեծացաւ փարաւոնի տանը։

⨀հին նշանակութիւն 4. Տան յարկ։

⨀հին նշանակութիւն 5. Տան մէջ առանձին սենեակ։

＋գաւառական նշանակութիւն 6. Արեւելեան ճարտարապետութեամբ՝ տան կենտրոնական աչքը (սենեակը), որի վրայ գտնվում է երդիքը և որի շուրջը գտնվում են միւս աչքերը － սենեակները, խոհանոցը, ախոռը ևն։

‣ Տան երդիքից ախելոճը կախված էր։
‣ Առաջ մտնում էինք բակը, այնտեղից տունը, որի աջ կողմը խոհանոցն էր, իսկ ձախ կողմը սենեակները։

Նմանութեամբ
7. Զանազան շինութիւններ, որոնք յատկացրած են մարդկանց որոշ աշխատանքի, օրինակ՝

Տեսակներ

Աղօթքի տուն, Աստծու տուն

գոյական Եկեղեցի։

⨀հին բառ Վարժից տուն

գոյական Վարժատուն, ուսումնարան։

Այսպէս նաև բարդութիւնների մէջ －աղօթատուն, վարժատուն, սեղանատուն, հարսնետուն, մեռելտուն, կաթնատուն, գժատուն, նոյնպէս՝ աղաւնատուն, աստեղատուն ևն։

8. Շինութիւն, որտեղ զետեղված է քաղաքի վարչութիւնը։

‣ Քաղաքային տան առջեւ մեծ հրապարակ բացին։
‣ Քաղաքային տունը երեք փողոցի վրայ է նայում։

9. Առեւտրական հիմնարկ։

‣ Նրանց առեւտրական տունը մի քանի բաժանմունքներ ունի Եւրոպայի մեծ քաղաքներում։
‣ Այն յայտնի բանկային տունը սնանկացաւ։

⨀հին նշանակութիւն 10. Լայն մտքով՝ նախարարական կալուած, իւր բնակիչներով։

⨀հին նշանակութիւն 11. Երկիր, աշխարհ, իւր բնակիչներով։

‣ Տուն Թորգոմայ = Հայաստան։
‣ Տունն Իսրայէլի կամ Յակոբայ = Հրէաստան։
‣ Անգեղ տուն։

Այսպէս նաև՝

‣ Վրաստուն, Պարսկաստուն։

Փոխաբերաբար
12. Տան մէջ ապրողները։

‣ Ողջ տունը սգով լցրին։
‣ Վատահամբաւ տուն։
‣ Ամբողջ տունը վարակված էր, ծառաներից սկսած մինչև տանտիկինը։

13. Երդ, ընտանիք, գերդաստան։

⨀հին նշանակութիւն 14. Կին։

‣ («Տուն ունի՞ս, տուն առեր ես»)։

15. Ազգատոհմ, ցեղ։

‣ Մամիկոնեան տունը տուել է բազմաթիւ հերոսներ։
‣ Նախարարական տներ։
‣ Կայսերական տան անդամները կրում էին մեծ իշխան տիտղոսը։

16. Տան գործեր։

‣ Նա լաւ տուն է պահում։
‣ Տուն կառավարել չգիտես։

Նմանութեամբ
17. Ոտանաւորի մի մաս, որի մէջ տաղաչափութեան ձեւը (յանգերի՝ վանկերի նկատմամբ) ամբողջացած է։

18. «Սուրբ Գրքի» մէջ՝ փոքր հատուած, որ առանձին թուանշան է կրում։

‣ «Սուրբ Գրքում» գլուխները բաժանված են համարագրված տների։
‣ Երկու տուն սաղմոս են ասում և իսկոյն շարականն սկսում։

19. Նարդախաղի մէջ՝ խաղացողներից իւրաքանչիւրի մօտի այն բաժանմունքը (աջի կամ ձախի), որտեղ բոլոր քարերը հաւաքում են և ապա սկսում ժողովել։

＋գաւառական նշանակութիւն 20. Գութանին լծված ամեն մի զոյքը։

‣ Գութանի տները որոշ գաւառներում կոչվում են － 1. ամոլ, 2. ուժտուն, 3. խարզնտուն, 4. խնձորտուն, 5. մկնտուն, 6. փոշետուն, 7. հորետուն։

＋գաւառական նշանակութիւն 21. Ջուլհակի բանկահում՝ նետի տակ գտնվող փայտը։

＋գաւառական նշանակութիւն 22. Մի զգեստ կարելու համար հարկաւոր բոլոր պարագաները։

Բաղադրեալ Բայեր

Տունը քանդել

ներգործական բայ Կործանել, աւերել, փոխաբերաբար մեծ վնաս հասցնել։

Բաղադրեալ Բայեր

Տուն քանդվել

կրաւորական չէզոք բայ նոյնը կրաւորական չէզոք նշանակութեամբ։

Դարձուածքներ

Տունուտեղ, Տուն ու տեղ, Տուն-տեղ

գոյական Տունը իր ամբողջ սարքով։

‣ Տունս-տեղս աւերեցին։

Տնով-տեղով

մակբայ Տնով և բոլոր սարքով, ամբողջ տնով։

‣ Ձեզ բոլորիդ տնով-տեղով կկորցնեմ։
‣ Տնով-տեղով գաղթեցին։

Տնէ տուն, Տնից տուն

մակբայ Մի տանից միւսը, տները մէկը միւսի յետեւից։

‣ Տնէ տուն ման էին գալիս։
‣ Տնէ տուն փոխադրվել։

＋գաւառական բառ Տուն է, անտուն չէ

(Ծածկաբանութիւն), Լաւ է, վատ չէ։ Համեմատել Տօն (7)։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 2199

Новинка

(beta)

⨀հին բառ 1. ՏԵՂ (տեղոյ)

(ասորերէն talā, ցօղ, եբրայեցերէն tal, ցօղ, անձրեւ)

գոյական
1. Յորդ անձրեւ, թաթաւ։

2. Նմանութեամբ Ինչ որ առատութեամբ վերեւից թափվում է.

(Համեմատել Տեղալ կարկուտ, տեղալ հուր և ծծումբ։

‣ «Տեղ ոսկի տեղայր ի փեսայութեանն Արտաշիսի»)։

Բաղադրեալ Բայեր

＋գաւառական բառ Տեղ տալ

ներգործական բայ Տեղալ, հոսել։

‣ Շատ խօսքեր տեղ տուաւ։

2. ՏԵՂ տեղի

գոյական
     Տարածութեան նշանակութեամբ։

    1. Ընդհանրապէս տարածութիւն։

    2. Որեւէ տարածութիւն գետնի երեսին, վայր։

‣ Տեղ շատ՝ ուր ուզում ես՝ գնա՛։
‣ Ընկան քարքարոտ տեղեր։
‣ Արեգունի տեղ։
‣ Ծմակ տեղ։
‣ «Արծաթի բարձր տեղ է, Ջուրը հիւանդի դեղ է»։

3. Տարածութեան մի մաս, որ յատկացրած է մշակութեան, հող, գիւղ։

4. Որտեղ ապրում են, բնակավայր։

‣ Ձեր մշտական բնակութեան տեղը քաղա՞քն է թէ գիւղը։
‣ Նա հաստատ տեղ չունի ապրելու, շարունակ ուղեւորութեան մէջ է։

5. Բնակարան։

6. Որտեղ նստում են, ինչ որ յարմարեցրած է նստելու։

‣ Տեղ բացէք խնամու համար. նստի՛ր, խնամի։
‣ Վեր հրամեցէք. ձեր տեղը սեղանի գլուխն է։
‣ Տեղս հանգիստ է, շնորհակալ եմ։

Դարձուածքներ

«Ինձի նեղ կանեմ, Քեզի տեղ կանեմ»

(ասացուած), Նեղութիւն յանձն կառնեմ՝ քեզ համար յարմարութիւն ստեղծելու համար։

    7. Որտեղ պառկում են քնելու, անկողին։

    8. Թատրոններում՝ երկաթուղիներում աթոռ կամ նստարան՝ սահմանված մի մարդու համար։

    9. Փոխաբերաբար Աթոռ և սեղան, որ մէկը գրաւում է որոշ գործ անելու համար, որ նշանակված է որոշ պաշտօնեայի համար. պաշտօն, ծառայութիւն։

‣ Հաշուապահի ազատ տեղ չունինք, բոլոր տեղերը բռնված են։
‣ Մեզ մօտ մեքենագրուհու տեղ բացվեց, չէ՞ք ուզում մեզ մօտ մտնել աշխատելու։

＋գաւառական նշանակութիւն 10. Արգելարան, բանտ։

‣ Նրան տարան, տեղը գցեցին։

11. Որտեղ մի բան գտնվում է։

12. Որտեղից մի բան կարելի է ճարել։

‣ Ես մի հարիւր մանէթի տեղ արի։
‣ Չորս կողմն աչք էր ածում, մի հարուստ հարսնացուի տեղ էր անում։

13. Մարմնի որոշ մասը։

‣ Ո՞րտեղդ է ցաւում. －Ոչ մի տեղս չի ցաւում։
‣ Միս առնելիս նայիր, որ չաղ տեղից կտրէ։

14. Գրուածքի՝ ճառի որոշ կտորը։

‣ Դեռ կարդա՛, ամենահետաքրքրական տեղերը յետոյ են գալիս։
‣ Ես ամենից շատ հաւանեցի ճառի այն տեղին, երբ հռետորն սկսեց քննադատել հակառակորդներին։

15. Գործուածքի տակի գոյնը, որի վրայ նախշերն են, տափ։

‣ Մի գեղեցիկ գորգ ունի, տեղն սպիտակ։
‣ Կապոյտ կտորով տեղը քեզ չի սազի։

Նմանութեամբ
16. Յարմարութիւն, պատշաճութիւն։

‣ Խօսքդ լաւ տեղին էր։
‣ Դու էլ տե՞ղը գտար այդ առաջարկութիւնն անելու։
‣ Ո՞վ է մածնի վրայ գինի խմում. գինու տեղը խորովածի վրայ է։
‣ «Տեղը եկաւ՝ հայ է նա, տեղը եկաւ՝ այլազգի»։

17. Դրութիւն, վիճակ։

‣ Բանը չպէտք է այդ տեղը հասցնել։
‣ Քեզ այն տեղը կձգեմ, որ ծնած օրդ կանիծես։

18. Դիրք, աստիճան։

‣ Ամեն մարդ իւր տեղը պիտի գիտենայ։
‣ Ձեր տեղը դպրոցումը չէ, ձեր տեղը համալսարանումն է։

19. Հանգամանք, պայման։

20. Հերթ շարքի մէջ։

‣ Նրանք առաջ վերջին տեղերից մէկն էին բռնում արդիւնագործութեան մէջ, այժմ արդէն երկրորդ տեղն են բռնում։
‣ Առաջին տեղում՝ մենք պահանջում ենք…, երկրորդ տեղում…։

21. Ինչ որ փոխարինում է մի բան, փոխարէնը։

Նախադրութիւն
22. Փոխանակ։

Ածանցական Բառեր

ածական մակբայ Պատշաճ, յարմար, ի դէպ։ Հակառակը՝ Անտեղի։

‣ Քո խօսքդ շատ տեղին էր։
‣ Տեղին ասացիր, որ նա անպէտք է։
‣ Քիչ է խօսում, բայց երբ խօսում է՝ տեղին է խօսում։

գործ է ածվում նաեւ՝ Տեղի անտեղի

մակբայ 1. Տե՛ս Տեղից տեղ (1, 2)։

ածական 2. Յարմար, խելքի մօտիկ։

‣ Եթէ ուզում ես ծախել՝ տեղով գին ասա։

մակբայ 1. Տե՛ս Տեղով։

ածական 2. Ամեն բան կարգին, կանոնաւոր. (արտաքին կերպարանքի մասին)։

‣ Տեղօք աղջիկ է։

Բաղադրեալ Բայեր

Տեղ անել

չէզոք բայ
1. Տեղ բանալ, որ մէկը նստի։

‣ Մի քիչ սեղմվեցէք, նրա համար էլ տեղ արէք, նստի։

2. Անկողինը ձգել։

‣ Տեղ արա (կամ տեղս արա) պառկիմ, ճար չունիմ։

3. Մի տեղ գտնել, որտեղից կարելի է այս-ինչ բանը ձեռք բերել։ (Տե՛ս Տեղ, 12)։

Տեղ դնել

ներգործական բայ Համարել, ընդունել իբրև։

‣ Մենք քեզ մարդու տեղ դրինք, մի գործ յանձնեցինք։
‣ Դուք ինձ ո՞ւմ տեղ էք դնում։

Բանի տեղ դնել

ներգործական բայ Նշանակութիւն՝ կարեւորութիւն տալ։

‣ Նրա խօսքերը բանի տեղ մի՛ դներ։
‣ Գլուխս քիչ ցաւում էր, բանի տեղ չդրի, գնացի գործի, ծանրացայ։

Տեղը բերել

ներգործական բայ
1. Մի բան սարքելիս՝ մասերը ճիշտ տեղաւորել՝ ինչպէս հարկն է։

‣ Կարի մեքենան լաւ չէր աշխատում, թելը կտրում էր, բացեց, քանդեց, դրստեց, տեղը բերեց։

2. Երգի՝ խօսքի մէջ մի որոշ կտոր ճիշտ արտայայտել։

‣ Երգում եմ, բայց մի տեղ կայ որ չեմ յիշում, չեմ կարող տեղը բերել։
‣ Ոտանաւորը գրեցի, բայց մի անիծված յանգ չեմ կարողանում տեղը բերել, դուրս չի գալիս։

չէզոք բայ
3. Յարմար առիթը գտնել, յարմար առիթից օգտվել։

‣ Երբ տէրտէրը յանդիմանում էր ժողովրդին, որ հայհոյիչ են, հարբեցող են, մէկը լաւ տեղը բերեց ու ասաց. տէրտէրներից օրինակ են առնում։

(Տե՛ս Տեղը գալ)։

Դարձուածքներ

Տեղ ու դադար

գոյական Հանգիստ, հանգստութիւն։

‣ Տեղ ու դարար չունինք որ նստինք։

Տեղն ու տեղը, Տեղն ի տեղը

մակբայ Տե՛ս Տեղից տեղ։

Տեղը տեղին

մակբայ
1. Տեղովը, մանրամասն։

‣ Գլխին եկածը տեղը տեղին պատմեց։

2. Իսկութեամբ, կէտ առ կէտ։

‣ Բոլոր ասածներս տեղը տեղին կատարվեցին։

Այն տեղուանքը չէ

Կարեւորութիւն չի տալիս, ուշադրութիւն չի դարձնում։

Տե՛ս եւ Տեղի, Տեղիք։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 2158

Новинка

(beta)

＋գաւառական բառ ՏԵՂԵՐ

յոգնակի գոյական Պառկելու տեղ (7), անկողին։

‣ Տեղերս ձգի՛ր, պառկիմ։
‣ Տեղերդ մտի՛ր, կտաքնաս։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 2162

Новинка

(beta)

ՏՈՒՆ

գոյական
    1. բնակութեան կամ այլ նպատակներու տեղ՝ շինութիւն, տանիքով եւ չորս պատով, դուռով եւ պատուհանով.
    2. բնակարան.
    3. վրան, տաղաւար (բնակութեան համար).
    4. ապարանք, պալատ.
    5. ընտանիք, գերդաստան, ցեղ, ազգատոհմ, սերունդ.
    6. տնային գործ՝ տնտեսութիւն.
    7. առեւտրական հաստատութիւն՝ հիմնարկ.
    8. մշակութային, գիտական եւ այլն հաստատութիւն, ինչպէս նաեւ անոր շէնքը.
    9. ազնուական՝ նախարարական տոհմ.
    10. թագաւորական տոհմ՝ հարստութիւն.
    11. քերթուածի մը զանազան բաժանումները (սովորաբար 2-4 տողէ, երբեմն աւելի տողէ կազմուած). տնատ.
    12. երդ, երդիք, ծուխ.
    13. գութանի մը լծուած իւրաքանչիւր զոյգ կենդանին (թիւով եօթը են անոնք - ամոլ, ուժտուն, խարզնտուն, խնձորտուն, մկնտուն, փոշետուն եւ հորետուն).
    14. Աստուածաշունչի մէջ առանձին հատուած՝ որ թուանշան կը կրէ.
    15. նարտախաղի մէջ՝ քարերը հաւաքելու եւ առնելու՝ ժողվելու տեղ՝ մաս.
    16. (Փոխաբերական իմաստ) խելք, միտք։

Տեսակներ

— Ակռայի՝ խորշ, խոռոչ, մսուր:

— Ամառուան՝ ամարանոց։

— Աչքի՝ կապիճ, ակնակապիճ։

— Ապաշխարութեան՝ զգաստարան:

— Աստուծոյ՝ եկեղեցի, մատուռ, տաճար, ժողովարան:

— Աւազակներու, գազաններու՝ որջ:

— Բուժման՝ ապաքինարան, բուժարան։

— Գէշ կիներու՝ հանրատուն։

— Գթութեան՝ հիւանդանոց։

— Գինի ծախելու՝ գինետուն:

— Գիւղի՝ խրճիթ, տնակ։

— Երէցներու՝ երիցատուն։

— Իշխանական՝ ապարանք:

— Ծերերու, անկեալներու՝ ծերանոց, անկելանոց։

— Մատանեքարի՝ ճանակ:

— Նամակներու՝ նամակատուն:

— Ոտանաւորի՝ տնատ:

— Պզտիկ տուն՝ տնակ, խրճիթ, հիւղակ, տաղաւար:

— Ս. Գրային՝ համար։

— Վերին՝ վերնատուն։

— Տուն չունեցող՝ անտուն, տնանկ, տնազուրկ:

— Քաղաքապետութեան՝ քաղաքապետարան:

Բաղադրեալ Բայեր

Տան ծուխը մարիլ

չէզոք բայ
1. անժառանգ մնալ՝ ըլլալ.
2. թշուառ վիճակի հասնիլ. տնանկանալ։

Տուն առնել

ներգործական բայ
1. ներս առնել՝ բերել.
2. տուն գնել։

Տուն բերել

ներգործական բայ
1. տուն տանիլ.
2. հաւաքել-բերել:

Տուն բերող խենթերէն ըլլալ

չէզոք բայ իր շահը լաւ գիտնալ՝ սակայն միամիտ ձեւանալ։

Տուն բռնել

ներգործական բայ տուն վարձել։

Տուն դառնալ

չէզոք բայ
1. տուն ու տեղ դառնալ.
2. տուն վերադառնալ։

Տուն երթալ

չէզոք բայ
    1. տուն վերադառնալ.
    2. այցելութիւն տալ. այցելել.
    3. նորահարսի մը առաջին անգամ իր ծնողքին այցելել.
    4. օտարութենէ հայրենիք վերադառնալ։

Տուն կազմել

ներգործական բայ ամուսնանալ։

Տուն կոխել

ներգործական բայ
1. խուզարկել.
2. տուն ընդունիլ:

Տուն ճամբել

ներգործական բայ
    1. տուն ղրկել.
    2. մերժել, գործէ արձակել.
    3. վռնտել:

Տուն մը նստիլ

չէզոք բայ տուն մը բնակիլ:

Տուն շինել

ներգործական բայ
1. տուն պատել՝ կառուցել.
2. խաղաղութիւն՝ բարօրութիւն՝ համերաշխութիւն բերել։

Տուն ու դուրս իյնալ

չէզոք բայ ամէն տեղ դիմում ընել, փրկութեան միջոց փնտռել:

Տուն պահել

ներգործական բայ ընտանիքին ապրուստը վաստկիլ:

Տուն տալ

ներգործական բայ
1. տուն նուիրել՝ հայթայթել՝ ժառանգ ձգել.
2. բանի մը միտք յղանալ եւ պատճառ դառնալ, նիւթ ծառայել, դրդապատճառ հանդիսանալ:

Տուն տանիլ

ներգործական բայ
    1. տուն փոխադրել՝ մտցնել.
    2. մէկը ճաշի հրաւիրել.
    3. հիւրասիրել:

Տուն տեղ ըլլալ

չէզոք բայ
    1. անձնական բնակարանի տէր ըլլալ. հաստատուիլ.
    2. ամուսնանալ եւ ընտանեկան բոյն մը կազմել.
    3. երկիրի մը մէջ տեղաւորուիլ:

Տուն փեսայ առնել

ներգործական բայ աղջիկը հարսնացնելով՝ փեսան աղջկան տան մէջ առնել:

Տուն քանդել

ներգործական բայ ընտանեկան բոյնին խաղաղութիւնը խանգարել:

Տունէն ելլել

չէզոք բայ
1. բնակարանէն դուրս գալ.
2. բնակարանը պարպել եւ հեռանալ:

Տունը անցընել

ներգործական բայ ժամանակը տան մէջ անցընել, դուրս չելլել։

Տունը առնել

ներգործական բայ
    1. տունը գնել.
    2. տունը ընդունիլ, ներս առնել.
    3. մէկուն ապաստան տալ եւ հովանաւորել՝ պաշտպանել։

Տունը գլխուն փլիլ, տունը գլխուն քանդուիլ

չէզոք բայ մեծ դժբախտութիւն պատահիլ:

Տունը հոտեցնել

ներգործական բայ
1. ամբողջ տան մէջ գէշ հոտ մը տարածել.
2. տունը մնալը անտանելի դարձնել։

Տունը մնացած ըլլալ

չէզոք բայ ամուրի մնացած ըլլալ՝ հակառակ տարիքը անցնելու մօտ ըլլալուն. (աղջկանց համար)։

Տունը պահել

ներգործական բայ
1. տուն պահել.
2. տան մէջ մէկը գաղտնի պահել՝ թաքցնել:

Տունը վառել

ներգործական բայ
1. մէկը դժբախտացնել ընտանեկան պատճառով.
2. մէկուն փճացման պատճառ ըլլալ։

Դարձուածքներ

Տան գործ

1. տունը կառավարելու գործեր.
2. տունը կատարուած՝ պատրաստուած՝ գործուած ուտելիք՝ հագուստ եւ այլն։

Տան ճրագ

ընտանիքի յոյս՝ նեցուկ։

Տան տղայ, տան աղջիկ

շատ մտերիմ անձ, իբրեւ ընտանիքի անդամ ընդունուող անձ։

Տան քոթուկ (գերան)

տան երիցագոյն անդամը, որ ամբողջ ընտանիքը կը կապէ իբրեւ մէկ միութիւն:

Տանը պէս՝ ինչպէս իր տունը

ազատ, առանց քաշուելու, առանց ձեւականութեան:

Տուն գլուխ

ամէն՝ իւրաքանչիւր տան՝ տունէ:

Տունդ աւրուի, տունդ քանդուի

տունդ կործանի։

Տունէ դռնէ հեռո՜ւ

1. ստորին մարդու ընկերութենէն հեռու ապրիլ ցանկալու մաղթանք.
2. որեւէ փորձանք իրենց չպատահելու մաղթանք։

Տունով-տեղով

ամբողջապէս, ընտանիքով եւ շարժուն ինչքերով։

Քու տունդ չքանդուի

այդպիսի բան կ՚ընե՞ն, խելք չունի՞ս (յանդիմանական արտայայտութիւն):

Յարակից Բառեր

— Գրաւի փոխարէն դրամ տուող՝ գրաւատուն:

— Դրամական գործողութեանց՝ դրամատուն:

— Երեսփոխանական խորհուրդի՝ խորհրդարան։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 2303

Новинка

(beta)

ՏԵՂ

գոյական
    1. մարմնի մը գրաւած միջոցը. տարածութիւն։
    2. որեւէ տարածութիւն երկիրի՝ հողի՝ գետնի երեսին՝ մակերեւոյթին. վայր, տեղի, գետին, երկիր.
    3. տարածութեան մաս մը, որ յատկացուած է մշակութեան. հող.
    4. բնակավայր.
    5. բնակարան.
    6. նստելու, յարմար, յարմարցուած վայր.
    7. (Գաւառական) անկողին.
    8. բնութեան առանձին անկիւն.
    9. հանրային վայրերու՝ փոխադրամիջոցներու եւ այլնի մէջ մէկ հոգիի սահմանուած նստարան՝ աթոռ՝ մահճակալ եւ այլն.
    10. (Փոխաբերական իմաստ) պաշտօն, ծառայութիւն, աշխատանք.
    11. արգելարան, բանտ.
    12. ուրկէ բան մը կարելի է ճարել.
    13. որեւէ բանի առանձին մաս՝ հատուած.
    14. մարմնի որոշ մաս.
    15. կարգ, աստիճան, դիրք.
    16. բաց՝ ազատ տարածութիւն.
    17. որեւէ բանէ մնացած հետք.
    18. միջավայր.
    19. գրուածքի՝ ճառի եւ այլնի որոշ մասը (մասերը).
    20. (Փոխաբերական իմաստ) յարմարութիւն, պատշաճութիւն.
    21. (Փոխաբերական իմաստ) դրութիւն, կացութիւն, վիճակ.
    22. (Փոխաբերական իմաստ) հանգամանք, պայման, պարագայ.
    23. շարքի մէջ հերթ՝ կարգ.
    24. փոխարէնը։

Տեսակներ

— Աղօթելու՝ տաճար, մեհեան, եկեղեցի, ժողովարան, մզկիթ, սինակոկ:

— Ամէն տեղ՝ ամէնուրեք:

— Անիրաւ տեղը՝ յանիրաւի։

— Բախտախաղի՝ խաղարան:

— Գողերու՝ որջ, թաքստոց։

— Զուր տեղը՝ ընդունայն։

— Ժամադրութեան՝ ժամադրավայր։

— Ժողովի՝ ժողովատեղի։

— Լեռներու մէջ շուք տեղ՝ ծմակ։

— Խաղալու՝ խաղավայր, խաղադաշտ, մարզադաշտ, խաղարան:

— Հանգչելու՝ կայան, հանգստավայր։

— Ճգնելու՝ ճգնարան։

— Մատներու՝ ոտքի՝ հետք:

— Մեղքերէ մաքրուելու՝ քաւարան։

— Շատ մութ՝ զնտան:

— Շինութեան՝ գետին:

— Շրջանակին մէջտեղը՝ կեդրոն։

— Ոտք դնելու՝ կռուան:

— Ուրիշ տեղ՝ այլուր։

— Պահուելու՝ թաքստոց:

— Պատսպարուելու՝ պատսպարան:

— Սուրբ՝ սրբավայր, սրբարան, սրբատեղի:

— Վաճառելու՝ շուկայ, հրապարակ, վաճառատեղի, վաճառատուն, խանութ, կրպակ, տաղաւար։

Դարձուածքներ

յարմար, պատշաճ, վայել։

յարմար է, կը վայելէ։

Տեղն ու տեղօք

մանրամասնօրէն, ճշդութեամբ, հանգամանօրէն:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 2270

Новинка

(beta)

Usage beta 18 citations

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Hold phone in landscape mode or decrease zoom in order to view Usage results

Найти слово "տուն-տեղ" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

(1976) Новинка Հայոց լեզվի հանգաբառարան

Word Structural

(2014) Դպրոցական բառակազմական բառարան

Etymological

(2010) Հայերեն ստուգաբանական բառարան
(2010) Հին հայերենի վերջածանցների ծագումը - [Հայերեն ստուգաբանական բառարան]
(2004) Հայերէն ստուգաբանական առձեռն բառարան
(1995) Մեր արմատները նոր լոյսի տակ
(1926) Հայերէն արմատական բառարան

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Early Modern Armenian

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Foreign word

Names

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) Новинка Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) Новинка Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Place names

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Plant names

Specialized

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) Новинка Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Abbreviations

(2021) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]