Ermeni yazım denetleyicisi
Şimdi İndirin
 Sözlük
համք գոյական Էգի սեռային հեշտութեան անդամ, ծին:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 236։


ՀԱՄ
գոյական
    1. ճաշակ։
    2. չափ, չափաւորութիւն։


ՀԱՄ
նախադրութիւն (մասնիկ), համ, նոյն, ...կից. (համանուն, նոյնանուն, անուանակից)։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 263
Yeni!
⨀հին բառ ՀԱՄՔ (աց, յոգնակի)
գոյական Սեռական գործարան (արական կամ իգական)։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1183
Yeni!
(beta)
1. ՀԱՄ (ոյ)
գոյական
    1. Այն տպաւորութիւնը, որ մարդ ստանում է ճաշակելիքի գործարանով － բերանով, լեզուով, քիմքով։
‣ Թթու համ։
‣ Կծու համ։
‣ Քաղցր համ։
‣ Տտիպ համ։
‣ Աղը շաքարից զանազանում ենք համերովը։
‣ Կերակրի համը նայեցի, չհաւանեցի։
‣ Մէկ համը տե՛ս, յետո՛յ հրաժարվիր։

    2. Ախորժելի համ։
‣ Համիցը չեմ կշտանում։
‣ Համով գինի է։
‣ Համը առել է, էլի է ուզում։

    3. Նմանութեամբ Ախորժելիութիւն, բաւականութիւն։
‣ Նա շատ է գրում, բայց գրուածքների մէջ համ չկայ։
‣ Ի՞նչ համ էք զգում այդ դատարկաբանութիւնների մէջ։
‣ Համով խօսակցութիւն՝ ասուլիս։

    4. Չափաւորութիւն, պատշաճութիւն, կարգ-կանոն։
‣ Հանաքների չափը չգիտէ, համը տանում է։

Դարձուածքներ
Համը հանեցիր
Պատշաճութիւնից անցար։

Բաղադրեալ Բայեր
＋գաւառական բառ Բերանը համ չունենալ
չէզոք բայ Ճաշակ չունենալ, համը չկարողանալ գնահատել։
‣ Սա ընտիր գինի է, դու բերանդ համ չունիս (կամ բերանդ համ չունի)։

Համ տալ
ներգործական բայ Համեղացնել։
‣ Նայի՛ր, եթէ համը տեղը չէ (կամ համը պակաս է)՝ համ տամ։

Համ չտալ
ներգործական և չէզոք բայ Աննպաստ լինել, խանգարել։
‣ Ուզում եմ խարոյկ վառել, քամին համ չի տալիս։
‣ Պառկեցի քնելու, երեխաները համ չտուին։

Համը առնել
ներգործական բայ
    1. Ճաշակել, համն իմանալ։
‣ Կերակրի համն առա՞ր, հօ աղի չէ՞։

    2. Համին կամ այլ յատկութեան ծանօթանալով՝ ախորժել, փափագ զգալ նոյն բանին։
‣ Հանգիստ կեանքի համն առել է, է՛լ խորշում է չարքաշ կեանքից։

    3. Ծանօթանալ մի բանի, զգալ։
‣ Նրա բռունցքների համն առա՞ր։
‣ Թող գնայ օտարութիւն, օտարութեան համը մէկ առնէ։

Համը բերանը մնալ, Համը բերանումը մնալ
չէզոք բայ Միշտ ախորժելով յիշել կերած համով բանը կամ այլ մի հաճոյք։
‣ Նրանց տանը մի անգամ փլաւ կերայ, համը բերանս մնաց։

Համը գնալ, Համը դուրս գալ, Համը ելնել, Համը փախչել
չէզոք բայ
    1. Համը՝ համեղութիւնը կորչել, պակասել։
‣ Լիմոնը դէն ձգիր, համը գնացել է։
‣ Հիմա առաջուայ համը չունի, համը փախել է։

    2. Փոխաբերաբար Աւելորդ՝ տաղտկալի՝ ձանձրալի դառնալ, ախորժելիութիւնը կորցնել։
‣ Նրա ջահէլութիւնն անցել է, համը գնացել է։
‣ Այս լուրը վատ ազդեց մեզ վրայ, է՛լ մեր ուրախութեան համը փախաւ։

Համը հանել, Համը տանել
չէզոք բայ Տաղտկալի դարձնել, ձանձրացնել, զզուեցնել։
‣ Խնդրելուն էլ չափ ու սահման կայ, դու արդէն համը տարար։
‣ Է՛լ համը հանեցիք, բաւական է բամբասել։

Համը հոտը ելնել, Համը հոտը փախչել
չէզոք բայ Տե՛ս Համն ելնել, Համը փախչել։

Համը չելնել
չէզոք բայ Ախորժ չզգացվել։
‣ Այդպէս համը չելլար (չի ելնի)։
‣ Գինին երկու հոգով նստել խմելով ի՛նչ համը կելլայ (կելնէ), Ի՛նչ համ, լազաթ կայ։

Համը տեսնել
ներգործական բայ Տե՛ս Համը առնել։

Համը չտեսնել
ներգործական բայ Բնաւ կերած չլինել։
‣ Մինչեւ օրս արաղի համը չեմ տեսել։

Համի ընկնել
չէզոք բայ Համը առնել (2), մի բանի հաւանելով՝ ձեռք չքաշել։
‣ Այդ գործից մեծ վաստակ արաւ, համի ընկաւ։

Համիցը չկշտանալ
չէզոք բայ Համը շատ ախորժելի գտնել, միշտ նոյն բանը կամենալ։
‣ Անոյշ խօսակցութիւն ունի. մարդ համիցը չի կշտանում, ուզում է միշտ լսել։

Բերանիցը կաթի համ գալ
չէզոք բայ Դեռ երեխայ լինել. փոխաբերաբար դեռ անփորձ՝ անտեղեակ լինել։
‣ Բերանիցը դեռ կաթի համ է գալիս, ելել քննադատում է մեզ։

Դարձուածքներ
Համդ կտրվի
Անհամ ես, շատ անդուրեկան ես։
‣ Համ չես տալիս գործ անեմ, համդ կտրվի։

Համով, Համով-կամով, Համով-հոտով
մակբայ 1. Սիրով, հաշտ, հաշտութեամբ։
‣ Աշխատի՛ր գործը համով վերջացնել։
‣ Իրար հետ համով (կամ համով-կամով) ապրում էին։

ածական 2. Լուրջ, խորահուն։
‣ Շատ համով-հոտով մարդ է։

Տե՛ս եւ Համք։


⨀հին բառ 2. ՀԱՄ (ոյ)
գոյական
    1. Լկամ, սանձ։
    2. Չափ, չափաւորութիւն, կարգ կանոն։


＋գաւառական բառ 3. ՀԱՄ
գոյական Արօրի երկայն կորնթարդ ձողը, որի վրայ հագցրած է մաճը, որ համապատասխանում է գութանի էշին. արօրկող, ամպ (2)։


＋գաւառական բառ 4. ՀԱՄ
գոյական Մի անորոշ տեսակի թուփ, որից մարխ են պատրաստում (?)։


5. ՀԱ՛Մ... ՀԱՄ
(պարսկերէն hem)

շաղկապ
    1. Կապում է երկու խօսք՝ իբրեւ լրացում մէկը միւսին, թէ՛… թէ։
‣ Հա՛մ կարմիրն ունինք, համ ճերմակը։
‣ Ես հա՛մ սովորում էի, համ ծառայում։

    2. Կապում է երկու խօսք՝ իբրեւ հակադրութիւն. մի կողմից… միւս կողմից, մէկ այս, մէկ այն։
‣ Հա՛մ ասում ես կգամ, համ չես գալիս։
‣ Հա՛մ ուզում եմ, համ չեմ ուզում։


6. ՀԱ՜Մ
միջարկութիւն (Մանկական) Բնաձայն բառ՝ ուտելու կամ խմելու գործողութիւնն արտայայտող։
‣ Հա՜մ արա։
‣ Նունու հա՜մ, Ջուր եմ ուզում խմել։


7. ՀԱՄ,
ՀԱՄԱ
(իրանեան hama, ham. Տե՛ս Համ 5)

մասնիկ
     Մասնիկ, որով կազմվում են բազմաթիւ բառեր հին եւ նոր հայերէնում եւ որի գլխաւոր նշանակութիւններն են.

    1. Նոյն, միեւնոյն, նման. օրինակ՝
‣ համակարծիք, համարուեստ ևն։

    2. Ընդհանուր, ամբողջ. օրինակ՝
‣ համատարած, համաշխարհային։

    3. Միասին. օրինակ՝
‣ Համակեցութիւն, համախմբել։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1168
Yeni!
(beta)
ՀԱՄ
գոյական
    1. բերանով կամ քիմքով ստացուած ճաշակ՝ տպաւորութիւն (ուտելիքի՝ խմելիքի), շիթ.

    2. ախորժելիութիւն, բաւականութիւն, ամպ, արօրհամ, կոտրակ, համձող:

    3. չափաւորութիւն, պատշաճութիւն, կարգ-կանոն.

    4. լկամ, կեամ, կէմ, սանձ, դանդանաւանդ.

    5. արօրի երկայն կորնթարդ ձող՝ որուն վրայ հանգչած է մաճը, արօրկող.

    6. (Իրան. hama, ham) նախադաս ածանցակերտ մասնիկ՝ որով կը կազմուին բազմաթիւ բառեր.
‣ (օրինակ՝ համանուն, համերկրացի, համազգային՝ եւ այլն),

եւ որուն գլխաւոր նշանակութիւններն են՝

ա) նոյն, միեւնոյն, նման
‣ (օրինակ՝ համանուն = նոյնանուն),

բ) ընդհանուր, ամբողջ
‣ (օրինակ՝ համաշխարհային, համազգային, համընդհանուր, համապարփակ),

գ) միասին
‣ (օրինակ՝ համակեցութիւն, համախումբ, համախմբել):

Ինչպէս կը տեսնենք՝ երրորդ խումբի բառերը կազմուած են համա ձեւով, մինչ առաջին եւ երկրորդ, խումբերու բառերը կազմուած են համ ձեւով։

Երկու ձեւերն ալ նոյն դերը կը կատարեն։

Բաղադրեալ Բայեր
բերանը համ չունենալ
չէզոք բայ համը չկարենալ գնահատել.

համ չտալ
չէզոք բայ հանգիստը խանգարել.

համ առնել
ներգործական բայ
    1. ախորժիլ,
    2. համը իմանալ (օտարութեան՝ տառապանքի).

համը բերանը մնալ
չէզոք բայ շատ ախորժելով միշտ յիշել.

համը հանել, համը տանիլ
չէզոք բայ տաղտկալի դարձնել.

համը տեսնել
ներգործական բայ չէզոք բայ համին նայիլ (կերակուրին).

համին նայիլ
չէզոք բայ փորձել՝ տեսնելու համար որ լա՞ւ է թէ վատ.

համէն չկշտանալ
չէզոք բայ շատ համով՝ ախորժելի գտնել.

համով վերջացնել
չէզոք բայ սիրով վերջ տալ.

բերանէն կաթի համ գալ
չէզոք բայ դեռ երեխայ՝ անփորձ է։

Դարձուածքներ
Համը հանեցիր
պատշաճութիւններու սահմանը անցար.

համ-հոտ չմնաց
անտանելի դարձաւ.

համը փախաւ
    1. տաղտկալի դարձաւ,
    2. անհամ դարձաւ (կերակուրը).

համով-հոտով
շատ համեղ՝ ախորժելի.

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1113
Yeni!
(beta)
ՈՂՆԱՓԱՅՏ
գոյական
    1. նաւու հաստ գերան, որ կը ձգուէր մէկ ծայրէն միւսը եւ որուն վրայ կ՚ամրացնէին կողքի տախտակները. կամրջակալ, հեծան.

    2. նաւ, նաւակ.

    3. (Փոխաբերական իմաստ) (Կրօնական) խաչը, որուն վրայ գամեցին Յիսուսը.

    4. օդանաւի թեւին երկարութեան ձգուող հեծան՝ թեւին ամրութիւն տալու համար.

(Ֆրանսերէն longéron).

    5. մեքենայի մը կամ մետաղեայ գործիքի մը կմախքին գլխաւոր մասը՝ կտորը.

    6. հարաւային երկնակամարի համաստեղութիւններէն մէկը.

    7. ողնոյց։

Տեսակներ
— Արօրի՝ գործեւարի, համ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1841
Yeni!
(beta)

Benzer kelimeler
հանք
յանգ
 Usage beta 1 citation 

Usage of matching Word Forms

Ayrıca bu sözlüklerde "Համք" için arama:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Ermenice sözlük 17.718 kelimelerden oluşmuşdur
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Türkçe
Նայիրի / Nayiri.com