Armenisch wörterbuch - Մեծ մայր

Armenische Rechtschreibprüfung

Erhalten HySpell

Nayiri

Armenisch Arm | Armenisch-Englisch Arm-Eng | Englisch-Armenisch Eng-Arm | Armenisch-Französisch Arm-Fre | Französisch-Armenisch Fre-Arm

Morphology

մեծ մայր → մեծ մայր

Matching Lexemes

մեծ մայր, մեծ մայրս

Wörterbuch

ՄԱՅՐ

գոյական
    1. ծնող։
    2. (չարեաց՝) արմատ, աղբիւր։
    3. (տպագրական տառերու՝) բուն, նախատիպ, կաղապար։

Դարձուածքներ

խորթ մայր

մեծ մայր

Տե՛ս մամ։

մայր եկեղեցի

կաթողիկէ։

մեղուներու մայր

պարսամայր։

մայր թռչուն

մայր երակ

դռներակ։

մամուն մայրը

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 321

Neu!

1. ՄԱՅՐ մօր (մարբ, մարք, մարց, մարբք)

գոյական
1. Կին, որ երեխայ է ծնել, ＋մէր, ＋մար, ＋մարէ։

2. Ծնող կինը իւր զաւակի նկատմամբ, իգական սեռի ծնող։ Հակառակը՝ Հայր։

‣ Նա իմ կինն է, իմ երեխաների մայրը։
‣ Հայրս մեռել է, մայրս դեռ կենդանի է։
‣ Մայր ու որդի նստած խօսում էին։

3. Կենդանիների էգը, որ ձագեր է բերել։

‣ Ո՞ր կովն է այս հորթի մայրը։
‣ Գառները խայտալով ծծում էին իրանց մայրերին։
‣ Ձագերը մտան իրանց մօր թեւերի տակ որ տաքանան։

4. Նմանութեամբ (Եկեղեցական) Կանանց վանքի մեծաւորուհի, մայրապետ։

‣ Քոյրս հիւանդ է, թոյլ կտա՞ս, մայր, գնամ նրան խնամելու։

5. Փեթակի մէջ միակ էգ մեղուն, որ ձու է ածում, թագուհի (5)։

‣ Մայր չունեցող փեթակը կաւերվի։
‣ Փեթակին պէտք է նոր մայր տալ։

＋գաւառական նշանակութիւն 6. Երեխաների խաղի ժամանակ՝ խաղացող խմբերից ամեն մէկի գլխաւորը, որի կարգադրութեան ենթարկվում են միւս խաղացողները։

7. Քացախի երեսին բռնած բարակ մաշկը, որ նպաստում է հեղուկի շուտով քացախելուն։

Համեմատել Հորթ (2)։

    8. (Տպարանական) Մետաղեայ կաղապար, որի մէջ ածելով հալած արճիճը՝ ձուլում են տպարանական տառեր։

    9. Զգեստների վրայ՝ յատուկ ճեղքուածք, որի միջով անց են կացնում կոճակը, կամ օղակ, որի վրայ հագցնում են կեռմայրն, ու կոճկում, (այս նշանակութեամբ գործ է ածվում գաւառական արտասանութեամբ՝ մէր)։

    10. Փոխաբերաբար Ուրիշին կերակրող, խնամարկող, գթացող կին։

‣ Նա բոլոր որբերի մայրն էր։
‣ «Մեր ամենիս դու մայր էիր գըթառատ»։

11. Երկիր, որտեղ մի բան առաջ է եկել, սկսվել։

‣ Հին Յունաստանը համարվում է արուեստների ու գիտութիւնների մայր։

12. Պատճառ, մի երեւոյթ առաջ բերող։

‣ Բոլոր չարիքների մայրը նա եղաւ։
‣ Անգործութիւնը մայր է ամեն տեսակ մոլութիւնների։

ածական
13. Գործ է ածվում ածականաբար, իբրեւ մակդիր գոյականների մօտ, օրինակ.

‣ մայր երկիր, մայր լեզու ևն։

Տե՛ս Ներքեւը։

Բաղադրեալ Բայեր

⨀հին բառ Ի մայրն դարձուցացնել զճրագ

չէզոք բայ Ճրագը մարել, հանգցնել։

Մայրը մտնել, Մայր մտնել

չէզոք բայ Արեգակի կամ լուսնի արեւմտեան հորիզոնում ծածկվելը։

‣ Արեւը մայրը մտաւ, վերջացրէք։
‣ Լուսինը մայր մտնելուց յետոյ բոլորովին մթնեց։

Դարձուածքներ

Մայր ամենայն չարեաց

գոյական Չարիքների աղբիւր։

‣ Մասնաւոր սեփականութիւնն է մայր ամենայն չարեաց, պէտք է դա վերացնել։

⨀հին բառ Մայր արեւու

գոյական Արեգակի մայր մտնելու տեղը, արեւմուտք։

⨀հին բառ Մայր դիեցիկ

գոյական Ծծմայր։

⨀հին բառ Մայր հասարակաց

գոյական Բոլորի մայրը, մայր երկիրը, հողը։

⨀հին բառ Մայր վանից

գոյական Վանամայր, մայրապետ։

⨀հին բառ Մայր քաղաքաց

գոյական Քաղաքների մայրը, մայրաքաղաք։

Մայր Աստուածածին, Մայր Աստուծոյ

գոյական (Կրօնական) Ս. Կոյս Մարիամը, Քրիստոսի մայրը։

Մայր Արաքս

գոյական Արաքս (Երասխ) գետը, իբրեւ մայրենի երկրի բնիկ գետ։

‣ «Մայր Արաքսի ափերով Քայլամոլոր գնում եմ»։

Մայր թագուհի

գոյական Թագաւորի այրիացած մայրը։

Մայր Հայաստան

գոյական Հայաստան՝ իբրև բնիկ հայրենիք հայերի։

‣ Մայր Հայաստանը ողբում էր իւր զաւակների կորուստը։

Մեծ մայր

գոյական Տատ, մամ, հօր կամ մօր մայրը։

‣ Այս բանը մեծ մայրս էր պատմում։

Տե՛ս եւ Ծծմայր, Կնքամայր, Մէր, Մէրան, Մօրու, Նախամայր, Տատմէր ևն։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1395

Neu!

(beta)

ՄԵԾ ի (աց, յոգնակի աւելի յաճախ՝ մեծամեծ)

ածական

Բաղադրեալ Բայեր

Դարձուածքներ

Մեծ կարիք, Մեծ գործ

գոյական Փորից դուրս գնալը։

Մեծ հայր

գոյական Պապ։

Մեծ մայր

գոյական Մամ։

գոյական Ժանտախտ։

գոյական Բութ մատ։

Մեծով-պզտիկով, Մեծ ու փոքր

մակբայ բոլորը։

‣ Մեծով-պզտիկով դուրս թափեցան։

ածական Մեծ (յոգնակի գոյականի մօտ), խոշոր։

‣ Այս ի՜նչ մեծ-մեծ ձուաներ են։
‣ Մեծ-մեծ կտորներ՝ քարեր։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1438

Neu!

(beta)

ՄԱՅՐ

գոյական
    1. կին՝ որ զաւակ ծներ է, զաւակ ունի.

    2. ծնող կինը՝ իր զաւակներէն դիտուած.

    3. կենդանի՝ որ ձագ ծնած է.

    4. մետաղեայ կաղապար, որուն մէջ կը թափեն հալած մետաղը եւ տառեր կը ձուլեն. տառամայր, բուն, նախատիպ.

    5. կուսանոցի պատասխանատու. մայրապետ.

    6. ծառի տեսակ մը. մայրի, սոճի, նոճի.

    7. (Փոխաբերական իմաստ) պատճառ, սկիզբ, աղբիւր.

    8. սնուցման, զարգացման օրրան.

    9. ուրիշներու հանդէպ մայրական հոգածութիւն ցուցաբերող կին.

ածական
    10. գլխաւոր, հիմնական.

‣ մայր աթոռ։

Տեսակներ

— Կնքուած երախայի մը մայր՝ սանամայր։

Դիեցիկ մայր

գոյական ծծմայր, ստնտու։

Խորթ մայր

գոյական մօրու:

Մեծ մայր

գոյական մամ, ջոջիկ, տատ, հանի։

Մեղուներու մայր

գոյական պարսամայր։

Տպագրական տառերու մայր

գոյական բուն, նախատիպ, կաղապար, տառամայր։

Ածանցական Բառեր

Գոճեմայր

գոյական խոզի տեսակ մը։

Բաղադրեալ Բայեր

Մայր մտնել

չէզոք բայ մթնել։

Մայրը լացնել

ներգործական բայ
1. մեծ վիշտ պատճառել.
2. սպաննել։

Մօրը ելլել, Մօրը քաշել

չէզոք բայ մօրը նմանիլ բնաւորութեամբ եւ տեսքով։

Դարձուածքներ

Մայր գումար

գոյական դրամագլուխ։

Մայր եկեղեցի

գոյական կաթողիկէ, մայր տաճար:

Մայր երկիր

գոյական բնաշխարհ, բնօրրան։

Մայր թռչուն

գոյական մարի։

Մայր լեզու

գոյական նախալեզու։

Մայր հող

գոյական հայրենիք:

Մայր վանք

գոյական մայրավանք:

Մայր տոմար

գոյական հաշուապահական գլխաւոր տետրակ։

Մայր ցամաք

գոյական ցամաքամաս։

Մայր քաղաք

գոյական մայրաքաղաք։

Աւելի ճիշդն է քաղաքամայր։

Մայրենի լեզու

գոյական մօրմէն սորված, այսօր գործածուող լեզու։

Մօրէ մերկ

Մօրը ծիծը կտրող

ածական
1. չարաճճի.
2. ճարպիկ, վարպետորդի, սրիկայ:

Մօրը կաթը ծծած

ածական ազնիւ, պարկեշտ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1403

Neu!

(beta)

ՄԵԾ

ածական
    1. ընդունուած եւ մեր միտքին մէջ եղած բնական ծաւալէն, չափերէն աւելին. խոշոր, մեծղի, հսկայ, հսկայական, ահագին, աժդահա, ստուար, յաղթ.

    2. ընդարձակ, լայնատարած.

    3. բարձր, վեհ, վսեմ.

    4. աւագ, երէց, տարեց.

    5. գլխաւոր, պետ, առաջնորդ.

    6. կարեւոր, նկատողութեան արժանի, տագնապալի.

    7. ուժգին, սաստիկ, զօրեղ.

    8. շատ, բազմաթիւ.

    9. չափազանց.

    10. շքեղ. օրինակ՝

‣ մեծահանդէս.

    11. տարիքաւոր, տարիքոտ, մեծահասակ.

գոյական
    12. նախնիք.

    13. վերակացու։
Բաղադրեալ Բայեր

Մեծ էշը ախոռը մոռնալ

ներգործական բայ
1. ամենէն կարեւորը մոռնալ.
2. կարեւոր անձ մը անտեսել՝ առանց ուզելու։

Մեծ կտորը ականջը ձգել

ներգործական բայ կտրատել անհատ մը, այնպիսի ձեւով որ ականջը ամենէն խոշորը մնայ. սպաննել, հաշմանդել։

Մեծ-մեծ բրդել, մեծ-մեծ խօսիլ, մեծ-մեծ ձեւել, մեծ-մեծ ջարդել, մեծ-մեծ վրայ տալ

ներգործական բայ մեծխօսիկութիւն ընել, մեծաբանել։

Մեծ պահք շինել

ներգործական բայ շատ երկարել, շատ ձգձգել։

Դարձուածքներ

Գիւղին մեծերը

Հոգիով մեծ

մեծահոգի, վեհանձն։

սայլ համաստեղութիւն։

Մեծ բերան

մեծաբերան:

Մեծ բողկ

վայրի բողկ, ժախուկ։

Մեծ դրախտածառ

մեծ կենածառ:

Մեծ եղբայր, Մեծ քոյր

երէց, աւագ, անդրանիկ:

Մեծ կենածառ

մեծ դրախտածառ:

Մեծ հայր

ժանտախտ:

Մեծ մայր

բութ մատ, բթամատ:

Մեծ մարդ, Մեծ դէմք

կարեւոր, հռչակաւոր, անուանի, հանրածանօթ:

Մեծ շուն

համաստեղութիւն մը:

Մեծ ուղեղ

գլխուղեղ:

Մեծ պահք

Զատիկը կանխող եօթը շաբաթուան պահեցողութեան շրջանը. քառասնօրեայ պահք։

Մեծ սիրտի տէր

մեծահոգի։

Մեծ տոմար

մայր հաշիւ։

Մեծ քուն

վիթխարի:

Մեծ մասամբ, մեծաւ մառամբ

1. մեծ մասով, գլխաւորաբար, գլխաւորապէս.
2. առաւելաբար։

Մեծին հետ՝ մեծ, պզտիկին հետ՝ պզտիկ

ամէն հասակի, դիրքի եւ արժանիքի մարդոց հետ ըստ արժանւոյն վարուիլ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1451

Neu!

(beta)

Usage beta 28 citations

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Hold phone in landscape mode or decrease zoom in order to view Usage results

Auch für das Wort "Մեծ մայր" Suche in diesen Wörterbüchern:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

(1976) Neu! Հայոց լեզվի հանգաբառարան

Word Structural

(2014) Դպրոցական բառակազմական բառարան

Etymological

(2010) Հայերեն ստուգաբանական բառարան
(2010) Հին հայերենի վերջածանցների ծագումը - [Հայերեն ստուգաբանական բառարան]
(2004) Հայերէն ստուգաբանական առձեռն բառարան
(1995) Մեր արմատները նոր լոյսի տակ
(1926) Հայերէն արմատական բառարան

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Early Modern Armenian

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Foreign word

Names

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) Neu! Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Neu! Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Neu! Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) Neu! Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Place names

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Plant names

Specialized

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) Neu! Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Abbreviations

(2021) Neu! Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) Neu! Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]