Armenische Rechtschreibprüfung
Erhalten HySpell
 Morphology

Western Armenian

Ուխտի → ուխտ (noun)
Singular • Genitive case
Singular • Dative case
 Wörterbuch
ուխտ գոյական Դաշինք * հանդիսաւոր խոստում (շնորհքի մը ակնկալութեամբ) * կրօնաւորական երդում, միաբանութիւն:
ուխտել ներգործական բայ Ուխտ ընել, նուիրել * հաստատուն խօսք տալ, երդնուլ:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 368։


ՈՒԽՏ
գոյական
    1. իղձ, փափաք, որոշում, խոստում։
    2. դաշն, դաշնադրութիւն։
    3. եղբայրութիւն, միաբանութիւն, վանք։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 395
Neu!
1. ՈՒԽՏ ուխտի (ուխտից)
(vač ասել բայի անցեալ դերբայը, պահլաւերէն ✽ uxt. զենդերէն uxta, ասված, uxti, խօսք, բան. համեմատել խօսք տալ, ազնիւ խօսք ևն)

գոյական
    1. Հաստատուն խօսք, խոստումն, երդումով կամ առանց երդման, որ մարդ տալիս է իրան՝ մի բան կատարելու համար։
‣ Ուխտ եմ արել մի կտոր հաց բերանս չդնել՝ մինչև այս գործը չվերջացնեմ։
‣ Նա ուխտ է արել ոչ մի ոգելից ըմպելիք չգործածել։
‣ Դու ուխտիդ հաստատ մնացի՞ր։
‣ Գէորգ Մարզպետունին ուխտ արեց իւր ընտանեկան յարկը չվերադառնալ՝ քանի Հայաստանում կար թէկուզ մի հագարացի։

    2. Նոյնպիսի խոստումն, որով մարդիկ պայմանաւորվում են իրար հետ մի որոշ գործի համար. դաշն, պայմանադրութիւն։
‣ Հայ նախարարները ուխտ դրին՝ զէնքի ոյժով պաշտպանել հայրենիքը Յազկերտի հալածանքի դէմ։
‣ Նախարարներից մէկը ուխտին դաւաճանեց ու գնաց պարսիկներին յայտնեց այդ ուխտադրութիւնը։
‣ Թագաւորները ուխտի հաստատութեան համար՝ իրար ուղարկում էին իրանց մատանիներով կնքած աղ, որ կոչվում էր ուխտի աղ։

⨀հին նշանակութիւն 3. (Կրօնական) Նոյնպիսի խոստումն, որով մարդկանց մի խումբ պարտաւորվում է հաւաքաբար նուիրվել մի բարեպաշտական գործի. միաբանութիւն։
‣ Ուխտ եկեղեցւոյ։
‣ Ուխտ հաւատացելոց։
‣ Մանկունք ուխտի եկեղեցւոյ։

    4. (Կրօնական) Աստծու դաշն մարդկանց հետ, որով խոստանում է մարդկանց փրկութիւն և պահանջում է մարդկանցից բարեպաշտ կեանք. կտակ. կտակարան։

Դարձուածքներ
Հին ուխտ
գոյական Հին Կտակարան։

Նոր ուխտ
գոյական Նոր Կտակարան։
‣ Նոր ուխտը հիմնեց Քրիստոս։
‣ Նոր ուխտի պատմութիւնն աւանդված է աւետարաններում և առաքեալների թղթերում։

    5. (Կրօնական) Խնդրուածք, աղօթք աստծուն, սուրբերին, որի ժամանակ խոստանում են որևէ բարեպաշտական գործ կատարել՝ եթէ խնդիրը կատարվի։
‣ Թագաւորը ուխտ դրեց, որ եթէ պատերազմում յաղթէ՝ առաջին պատահած մարդուն զոհ կբերէ աստծուն. նրա դէմն ելաւ նրա մինուճար աղջիկը, որ ցնծութեամբ փութացել էր հօր յաղթութիւնը շնորհաւորելու, և թագաւորը իւր ուխտը կատարեց։
‣ Սուրբ Կարապետ, դու հիւանդիս առողջութիւն տուր, ուխտ եմ անում, որ խնկով մոմով ոտդ գամ։

    6. (Եկեղեցական) Վանք, մենաստան, որտեղ ապրում են միասին ուխտ (3) դնողները։
‣ Հառիճոյ մեծ ուխտը։
‣ Մխիթարեան ուխտ։
‣ Մխիթարեան ուխտը մնաց Վենետկի Սուրբ Ղազար կղզում, իսկ նրա մի ճիւղը հիմնվեց Վիեննայում։

    7. (Կրօնական) Մի սրբավայր դիմելը, որին ուխտ (4) են արել և գնում են ուխտը կատարելու, երկրպագելու։
‣ Առաջ ամեն տարի հայերը մեծ բազմութեամբ Սուրբ Կարապետ ուխտ (կամ ուխտի) էին գնում։
‣ Ոտաբոպիկ ուխտ գնաց Եօթը վիրաց պատկերին։

    8. (Կրօնական) Ընդհանրապէս՝ որևէ սրբավայր դիմելը երկրպագելու համար։
‣ Ինչպէս քրիստոնեաները աշխարհի բոլոր կողմերից ուխտ են գնում Երուսաղէմ, այնպէս էլ մահմետականները ուխտ են գնում Մեկկա, Մահմետի գերեզմանին։
‣ Մտաւ եկեղեցի, ուխտ արաւ ու դուրս եկաւ։
‣ Ուխտերս անենք գնանք։

    9. (Կրօնական) Որոշ սրբի տօն, որի առիթով հաւատացեալների բազմութիւն է հաւաքվում այդ սրբի անունը կրող եկեղեցում երկրպագութեան և բաւականութեան համար։
‣ Այս տարի Թէլէթի ուխտին մեծ բազմութիւն էր եկել։
‣ Ուխտ գնալը գիւղական ժողովրդին մեծ բաւականութիւն է պատճառում։

✽հազուադէպ նշանակութիւն 10. Հրովարտակ, վճիռ։

✽հազուադէպ նշանակութիւն 11. Արքունական տուրք, պետական եկամուտ։

Դարձուածքներ
Ուխտդ ընդունական
(Կրօնական) Բարեմաղթութիւն, որ անում են ուխտի գնացողին կամ ուխտից վերադարձողին։

Ուխտդ գլխիդ խռով կենայ
Անէծք կամ յանդիմանութիւն, որ տալիս են մէկին, որ բարեպաշտական ուխտ է դրել կամ ուխտի է գնացել, սակայն չարագործութիւն է անում. ուխտածիդ չարժանանաս, կամ քեզ պատժէ այն սուրբը, որին ուխտ ես դրել կամ գնացել։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1741
Neu!
(beta)
＋գաւառական բառ 2. ՈՒԽՏ
գոյական Մի տեսակ հաց։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1742
Neu!
(beta)
ՈՒԽՏ
գոյական
    1. հաստատուն խօսք՝ խոստում, երդումով կամ առանց երդումի, իբրեւ անխախտելի պարտաւորութիւն բան մը ընելու կամ չընելու.

    2. նոյնպիսի խոստում, որով մարդիկ կը պայմանաւորուին որոշ գործի մը համար. դաշն, դաշինք, պայմանաւորութիւն, պայմանադրութիւն, ուխտադրութիւն, դաշնադրութիւն.

    3. (Կրօնական) Աստուծոյ դաշինքը մարդոց հետ, որով մարդոց փրկութիւն կը խոստանայ եւ մարդոցմէ կը պահանջէ բարեպաշտ կեանք վարել. կտակ, կտակարան.

    4. այդ դաշինքը իր մէջ պարունակող՝ արտայայտող գիրքերը (Հին եւ Նոր կտակարան). օրինակ՝
‣ պատմութիւն Հին Ուխտի.

    5. որեւէ ընդհանուր պարտաւորութեամբ՝ տեւականով մէկտեղուած՝ իրարու միացած խումբ (կրօնական եւ ոչ կրօնական). միաբանութիւն, եղբայրութիւն, եղբայրակցութիւն.

    6. (Եկեղեցական) կրօնական միաբանութեան բնակած վայրը, վանք, մենաստան.

    7. Աստուծոյ՝ սուրբերուն աղօթք՝ խնդրուածք, որուն ընթացքին կը խոստանան բարեպաշտական որեւէ գործ՝ նուէր կատարել, եթէ խնդիրը բարեյաջող ելք ունենայ.

    8. (Կրօնական) Սրբավայրի մը դիմելը, որուն ուխտ(7) են ըրած եւ կ՚երթան ուխտը կատարելու.

    9. ընդհանրապէս՝ որեւէ սրբավայր երթալը՝ երկրպագելու համար. սրբավայր, ուխտավայր.

    10. որոշ սուրբի տօն, որուն առիթով, այդ սուրբին անունը կրող եկեղեցիներու եւ վանքերու մէջ հաւատացեալներու բազմութիւն կը հաւաքուի երկրպագելու եւ հոգեկան բաւարարութիւն ստանալու համար (սովորութիւն կայ մատաղ բաժնել). ուխտագնացութիւն, ուխտաւորութիւն. օրինակ՝
‣ Մշոյ Սուլթան Ս. կարապետի տօնին առիթով ուխտի երթալ.

    11. երդում, նուիրում.

    12. որոշում, որոշողութիւն.

    13. իղձ, բաղձանք:

Բաղադրեալ Բայեր
Ուխտ դնել
ներգործական բայ դաշինք կապել, միաբանիլ, համաձայնիլ:

Ուխտ ընել
ներգործական բայ սուրբի մը անունով կամ սրբատեղի մը այցելելու խոստումով որոշ զոհաբերութիւն՝ նուիրատուութիւն յանձն առնել։

Ուխտ կապել
ներգործական բայ
    1. ուխտել.
    2. դաշինք կապել, համաձայնութեան գալ։

Ուխտի երթալ
չէզոք բայ ուխտ ըրած սրբավայրը երթալ՝ ուխտը ի կատար հանելու համար:

Ուխտով կապուիլ
չէզոք բայ անխզելի միաբանութեամբ իրարու կապուիլ՝ միանալ:

Դարձուածքներ
Ուխտը ընդունական՝ ուխտը ի կատար
ուխտը կատարուի։

Ուխտի Տապանակ
Տապանակ Ուխտի:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1898
Neu!
(beta)

Ähnliche Wörter
ուղտի
 Usage beta 61 citations 

Usage of matching Word Forms

Neu! Explore the usage of the word form Ուխտի in the Corpus of Western Armenian.
Auch für das Wort "Ուխտի" Suche in diesen Wörterbüchern:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenisch wörterbuch besteht aus 17.718 wörter
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Deutsch
Նայիրի / Nayiri.com