Armenisch wörterbuch

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2436

Neu!

(beta)

ՔՈՒ,
ՔՈՒԿԻՆ

ածական քու, քեզի պատկանած՝ պատկանող։

Դարձուածքներ

Քուկինդ

քեզի պատկանածը՝ պատկանողը։

Neu!

(beta)

ՔՈՒՔ

գոյական
1. փայտէ փշոտ գաւազան, որով կը ծեծէին յանցագործները. աւազակուռ գանիչ, կարիճ.
2. հառաչանք, հեծեծանք, հեծութիւն, կողկողանք:

Neu!

(beta)

ՔՈՒՆ

գոյական
    1. հանգիստ՝ որուն միջոցին՝ ընթացքին, կը դադրի կենդանի էակներու կամաւոր գործունէութիւնը եւ գիտակցութիւնը, իսկ ոչ-կամաւոր գործունէութիւնը կը դանդաղի. նիրհ, նինջ, մրափ (թեթեւ).
    2. քնանալու մեծ պահանջ՝ ցանկութիւն.
    3. կարգ մը կաթնասուններու, տարուան որոշ շրջաններուն, շատ նուազած կենսագործութեան՝ գոյութեան վիճակը.
    4. շերամի որդի, ինչպէս նաեւ շատ միջատներու մաշկի՝ խորխի փոփոխութեան շրջանին անշարժանալը.
    5. (Փոխաբերական իմաստ) անգործունէութիւն, թմրութիւն.
    6. (Փոխաբերական իմաստ) անդորրութիւն, խաղաղութիւն.
    7. (Փոխաբերական իմաստ) կեանքի մոլութիւններուն՝ սեռային հարցերուն տակաւին անտեղեակ՝ անգիտակ վիճակ.
    8. (Փոխաբերական իմաստ) մահ.

ածական
    9. քունի մէջ գտնուող. քնացած։

Տեսակներ

— Երեխայի՝ 1. նանիկ. 2. մշիկ-մշիկ քուն։

— Երկարաթմփիր՝ քնափութիւն, մահաքուն:

— Թեթեւ՝ մրափ։

— Խոր՝ ադամաքուն։

— Կէս՝ կիսատ՝ կիսաքուն։

— Մեծ՝ մահ, վախճան:

— Յաւիտենական՝ մահ, վախճան:

— Սուտ՝ աղուեսաքուն, հաւքուն, հաւաքուն, կատուաքուն, արջաքուն։

Բաղադրեալ Բայեր

Քուն բերել

ներգործական բայ քնանալու պահանջ յառաջացնել. քնացնել։

Քուն չունենալ

չէզոք բայ չկարենալ քնանալ, քունը կորսնցնել:

Քուն քաշել

չէզոք բայ
1. լաւ՝ խորունկ քնանալ.
2. հանգստանալ, հանդարտիլ, քունը առնել։

Քունը աչքէն կաթիլ, Քունը աչքերէն կաթիլ

չէզոք բայ քունը շատ եկած ըլլալ, քնանալու մեծ՝ զօրաւոր պահանջ զգալ, քունը տանիլ։

Քունը գալ

չէզոք բայ քնանալու պահանջ զգալ։

Քունը դնել

չէզոք բայ ինքզինք քնացած ձեւացնել։

Քունը թափ տալ

չէզոք բայ քնանալու պահանջը վանել։

Քունը ծախել

չէզոք բայ քնանալու փոխարէն ժամանակ անցընել՝ աշխատելով կամ վատնելով։

Քունը կոտրել

չէզոք բայ քնանալու սաստիկ պահանջը մեղմացնել՝ քիչ մը քուն քաշելով:

Քունը կորսուիլ

չէզոք բայ
1. որեւէ պատճառով չկարենալ քնանալ.
2. մտատանջութիւններու՝ մտահոգութիւններու մէջ ըլլալ։

Քունը կտրել

չէզոք բայ թոյլ չտալ որ քնանայ, քունը խլել։

Քունը տանիլ

չէզոք բայ
    1. քնանալու պահանջ զգալ.
    2. կարողանալ քնանալ.
    3. անզգալաբար քնանալ երկար աստեն՝ ժամանակ.
    4. պատահաբար քնանալ՝ առանց քնանալու, մտադրութիւն ունենալու:

Քունը փախչիլ

չէզոք բայ Տե՛ս Քունը կորսուիլ:

Քունի դնել

ներգործական բայ քնացնել։

Քունի մտնել

չէզոք բայ քնանալ։

Քունով անցընել

չէզոք բայ
1. երկար ատեն քնանալ.
2. անհոգ վիճակի մէջ ըլլալ։

Դարձուածքներ

Դուն՝ քուն, բախտդ՝ արթուն

1. անհոգ՝ ապուշ մարդ.
2. առանց բան մը ընելուն բախտ ունեցող՝ մեծ շահ մը ապահովող. լաւ լուր մը անակնկալօրէն առնող։

Քունը աչքերուն

քնաթաթախ:

Քունը գլուխը, Քունը գլխին

1. քնաթաթախ, կէս քուն ըլլալ.
2. դեռ քունը առած՝ կշտացած չըլլալ:

Քունը քուն կը բերէ

1. մէկուն քնանալը մեր ներկայութեան՝ քունի պահանջ կը յառաջացնէ մեր մէջ.
2. ո՛րքան քնանանք, ա՛յնքան տակաւին քունի պահանջ կը զգանք։

Neu!

(beta)

ԱՇԽԱՐ,
ԱՇԽԱՐԱՆՔ

գոյական լաց, կոծ, ողբ, կական, ջայլ։

Տեսակներ

— Խեղդուկը՝ փղձուկ, փղձկում.

— լուռը՝ շիւան, շիւանք, հծծիւն.

— ընդհատը՝ հեկեկում, հեկեկանք.

— զօրաւորը՝ կողկողումն, կողկողանք.

— պոռալովը՝ վայնասուն, գոռում-գոչում, գոչիւն, կառաչ, հեծկլտուք.

— լուռ արցունք թափելով միայն՝ արտասուում, արտասուք, արտօսր.

— բազմութեամբը՝ ջայլ, ջայլում, ջայլանք, ջայլոց.

— կուրծքը ծեծելովը՝ կոծել.

— աւաղելովը՝ ողբալ.

— սուտը՝ քէնքեւեզում.

— մանուկի ընդհատը՝ թզկում, թզկլտուք.

— նորածին մանկան՝ ճուռց.

— հեծեծելովը՝ հեծեծում, հեծեծանք, քուք, քքումն.

— սգալովը՝ գոյժ, գուժումն։

Հակառակը՝ ուրախութիւն։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 166

Neu!

(beta)

ՀԱՌԱՉԱՆՔ

գոյական ախ ու վախ, հեծեծանք, հեծութիւն.

Տեսակներ

— սաստիկ՝ թառաչանք, թառաչ, քուք։

Տե՛ս ՀԱՌԱՉ։

Neu!

(beta)

ՏՔՆԻԼ