Nayiri.com

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2241

Neu!

(beta)

ՎՐԱՅ

գոյական նախադրութիւն
    1. վերի՝ բարձր կողմը.

    2. արտաքին՝ դուրսի մասը. երեսը.

    3. գործուածքի լաւ կողմը. երեսը.

    4. զգեստ, հագուստ.

    5. մակերեւոյթին, երեսին.

    6. ուսին, հաշուոյն.

    7. դէպի ուղղութեամբ.

    8. ծայրին, գագաթին.

    9. համեմատութիւն, բաղդատութիւն.

    10. մասին.

    11. նկատմամբ, վերաբերմամբ.

    12. առթիւ, համար.

    13. շատ մօտ, մօտակայք.

    14. որոշ տարածութեամբ.

    15. պատճառով.

    16. յաւելեալ, բանէ մը ետք.

    17. նոյն միջոցին, միաժամանակ.

    18. շուտով, ժամանակով մօտ.

    19. գործունէութեան բնոյթ՝ ձեւ. օրինակ՝

‣ ոտքի վրայ խօսիլ.

    20. յենարան, նեցուկ.

    21. տիրապետութիւն.

    22. անունով, յանուն բանի մը։

Բաղադրեալ Բայեր

Վրայ առնել

ներգործական բայ
1. վերցնել, ստանձնել.
2. յանձն առնել, ընդունիլ։

Վրայ բերել

ներգործական բայ
    1. ծալել.
    2. կուտակել.
    3. հասցնել, տեղացնել.
    4. խօսք աւելցնել, ըսել, յարել։

Վրայ բռնել

ներգործական բայ
1. գէշ գործ մը ընելու ատեն տեսնել.
2. բանի մը վրան՝ վերը պահել՝ բռնել:

Վրայ գալ

չէզոք բայ
    1. յարձակիլ.
    2. գալ, հասնիլ.
    3. գիրնալ.
    4. յարմարիլ՝ նստիլ։

Վրայ դնել

ներգործական բայ
    1. փակել, ծածկել, գոցել.
    2. կափարիչը՝ խցանը եւ այլնը դնել՝ գոցել.
    3. գինը բարձրանալ, սղիլ.
    4. գիրնալ։

Վրայ երթալ

չէզոք բայ
1. յարձակիլ.
2. առիթը կորսնցնել:

Վրայ ըլլալ

չէզոք բայ
    1. հսկել.
    2. բան մը ընելով զբաղած ըլլալ.
    3. իբր թէ բան մը ընել (Հգնկ.):

Վրայ թափիլ

չէզոք բայ
    1. խմբովին խուժել՝ յարձակիլ.
    2. բանի մը խմբովին ձեռնարկել.
    3. զանազան տեղերէ մէկտեղուիլ:

Վրայ հասնիլ

չէզոք բայ
    1. յանկարծ կամ պատահաբար՝ անսպասելիօրէն գալ.
    2. ճիշդ ժամանակին հասնիլ.
    3. ժամանակին բան մը աւարտել:

Վրայ ձգել

ներգործական բայ
1. մէկը պատասխանատու համարել, յանցաւոր ցոյց տալ.
2. բեռը ուրիշին ուսին բեռցնել։

Վրայ նստիլ

չէզոք բայ իւրացնել։

Վրայ տալ

ներգործական բայ
    1. յարձակիլ.
    2. մղում տալ, դրդել.
    3. քաջալերել.
    4. խաղի մէջ կորուստ ունենալ:

Վրայ քշել

ներգործական բայ յարձակիլ։

Վրայէն անցնիլ

չէզոք բայ
1. նորէն կարդալ. վերանայիլ.
2. թեթեւօրէն կարդալ. թերթել։

Վրայէն թափիլ՝

չէզոք բայ
    1. կաթիլ, իյնալ.
    2. շատ լայն ըլլալ.
    3. որեւէ բանի ցայտուն արտայայտութիւն ցուցաբերել:

Վրայէն ջուր խմել

ներգործական բայ այլեւս յոյս չունենալ վերստանալու՝ վերագտնելու. կորսուած համարել։

Վրան առնել

ներգործական բայ
1. իրեն համար ըսուած կարծել.
2. Տե՛ս Վրայ առնել։

Վրան գալ

չէզոք բայ
1. աւելնալ.
2. յարմարիլ, նստիլ։

Վրան գրել

ներգործական բայ մէկուն հաշուոյն անցնել (Հգնկ.). օրինակ՝

‣ վրա՛ս գրէ:

Վրան եղած ըլլալ

չէզոք բայ դաշտանի մէջ ըլլալ:

Վրան ընել

ներգործական բայ շապկընկերը աղտոտել. տակը ընել։

Վրան իյնալ

չէզոք բայ
1. վրան ճնշում բանեցնել. ստիպել.
2. փութաջան աշխատանք տանիլ։

Վրան նետել

ներգործական բայ
1. արձակել.
2. յանցանքը ուրիշին վրայ բեռցնել՝ ձգել:

Վրան նստիլ

չէզոք բայ
    1. յարմարիլ.
    2. տիրանալ, իւրացնել.
    3. ընդամէնը արժել. ծախս նստիլ։

Վրան սորվիլ

ներգործական բայ ընտելանալ:

Վրան սուղի նստիլ

չէզոք բայ չնախատեսուած չափով սուղ գին վճարել:

Վրան վազել

չէզոք բայ խոյանալ, յարձակիլ։

Վրան փուշ-փուշ ըլլալ

չէզոք բայ մարմինը փշաքաղուիլ. վախէն սարսռալ։

Վրան քալել

չէզոք բայ
1. մէկը յանդիմանել.
2. երկիրի մը վրայ յարձակիլ՝ գրաւելու համար։

Վրան քաշել

ներգործական բայ որեւէ բանով ծածկուիլ՝ ծածկել:

Դարձուածքներ

Neu!

(beta)

ԳԼՈՒԽ

գոյական
    1. մարդու կամ կենդանիներու մարմնի ա՛յն մասը, որ կը պարունակէ ուղեղը՝ տեսանելիքը՝ լսելիքը՝ հոտոտելիքը եւ ճաշակելիքը՝ բացի շօշափելիքէն.

    2. գագաթ, ծայր, սկիզբ.

    3. մեծաւոր, գլխաւոր, առաջնորդ.

    4. խելք, դատողութիւն.

    5. գիրքի բաժանում.

    6. հատ (թիւ). օրինակ՝

‣ մարդ գլուխ.

7. վերջ, վախճան։

Տեսակներ

— Լերան գլուխ՝ սար, կատար, գագաթ, արտեւան.

— ցորենի՝ արմտիքի ՝ հասկ.

— խաշխաշի՝ քարուկ, կոնգոմ.

— գիրքի՝ հատուած.

— ցամաքի՝ հրուանդան.

— սիւնի՝ խոյակ.

— խումբի՝ առաջնորդ.

— բանակի՝ հրամանատար.

— հակառակորդներու՝ պարագլուխ։

Բաղադրեալ Բայեր

ի գլուխ հանել

չէզոք բայ յաջողիլ, աւարտել.

ողջ գլուխը Աւետարանի տակ դնել

չէզոք բայ ինքզինքը վտանգի ենթարկել.

գլուխը չորս կողմ զարնել, գլուխը ամէն կողմ զարնել

չէզոք բայ ամէն միջոց գործածել՝ յաջողելու համար.

գլուխը առնել-երթալ

չէզոք բայ փախչիլ, անհետանալ.

գլուխը բռնել

չէզոք բայ ա) գլուխը ծանրանալ, բ) գինովնալ.

գլուխի գալ

չէզոք բայ սթափիլ.

գլուխը գուլպայ հիւսել

ներգործական բայ մէկուն մեծ վնաս նիւթել՝ պատրաստել.

գլուխը ոտքէն ծանր բերել

չէզոք բայ գլխիվայր դարձնելու սպառնալիք ընել.

գլուխը կապել

ներգործական բայ ամուսնացնել.

գլուխը լեցնել

ներգործական բայ նախապաշարել մէկը ուրիշի մը դէմ.

գայլի գլուխին Աւետարան կարդալ

չէզոք բայ ի զուր խրատել.

գլուխը ծեծել, ծունկերը ծեծել

չէզոք բայ ա) վերջին ծայր յուզուիլ. բ) յուսահատութեան մատնուիլ:

Դարձուածքներ

ածական ապուշ, բթամիտ.

ամէն գլուխն ալիւրոտ՝ ջաղացպան չէ

արտաքինէն խաբուելու չէ.

գլուխը դատարկ

ածական ապուշ, անխելք.

գլուխը քերելու ժամանակ չունի

շատ զբաղած է.

գլուխս ուռեցաւ

ձանձրացայ լսելէն.

գլուխդ աղեմ որ չհոտիս

մէկու մը ըսածը չհաւնիլ.

գլուխդ ուտէ

անէծք.

գլուխիս վրայ տեղ ունիս

ա) պատրաստ եմ ուզածդ ընելու, բ) սիրով կ՚ընդունիմ քեզ.

գլուխիս վրա՞յ նստեցնեմ

ամէն բան ըրի, դեռ ի՞նչ կ՚ուզես.

գլուխէդ վեր գործերու մի՛ խառնուիր

ուժերէդ կամ իրաւունքէդ վեր բան մը մի՛ ըներ.

գլխուդ վրայ կ՚երդնում

դիմացինը համոզելու գերագոյն ճիգ կամ միջոց.

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 409

Neu!

(beta)

ԿԱՏԱՐ

գոյական
1. ծայր, գագաթ.

2. վերջ, աւարտ։

Տեսակներ

— Լերան՝ գլուխ, գագաթ, սար, արտեւան, ծայր.

— ծառի՝ պսակ.

— հաւազգիներու՝ բբուկ, կակաչ.

— յոպոպի՝ ցցունք։

Հակառակը՝ ստորոտ, սկիզբ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 979

Neu!

(beta)

ԿՈՆ

(Յունարէն konos)

գոյական
1. երկրաչափական մարմին՝ որ կը ստացուի ուղղանկիւն եռանկիւնէ՝ երբ անոր ուղիղ անկիւն կազմող անկիւններէն մէկը ինքնիր վրայ շուռ կու գայ՝ կը դառնայ, բուրգ՝ որուն խարիսխը բոլորակաձեւ է եւ գագաթ սրածայր.

(Ֆրանսերէն cone).

2. եղեւինի՝ սոճիի՝ սմիշակի՝ պիստակենիի եւ ա՛յլ ծառերու կոնաձեւ պտուղը

(Ֆրանսերէն pomme de pin).

Տեսակներ

— շոճիի՝ կոնգոմ, ստովբիլ.

— խաշխաշի՝ գլուխ, քնարուկ.

    3. (Յունարէն eikon) իքոն, սրբապատկեր.

    4. քրտական վրան.

    5. տեսակ մը կաշի.

    6. մակդիր յատկապէս Բարսեղ կաթողիկոսի՝ որ կը մեկնուի իբրեւ խաղախորդ՝ մորթ՝ գոյն՝ կաշիէ՝ մորթէ գլխարկ կարող, մուշտակարար, ճոն:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1049

Neu!

(beta)

Neu!

(beta)

Usage beta 6 citations

Usage of matching Word Forms

Hold phone in landscape mode or decrease zoom in order to view Usage results

Auch für das Wort "վրան-գլուխը" Suche in diesen Wörterbüchern:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Early Modern Armenian

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Foreign word

Names

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) Neu! Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Neu! Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Neu! Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) Neu! Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Place names

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Plant names

Specialized

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) Neu! Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Abbreviations

(2021) Neu! Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) Neu! Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]

Matching Word Forms

Usage of matching Word Forms

վրան-գլուխը → վրայ-գլուխ (3 citations)

վրան-գլուխը †unverified (2 citations)

Վրան-գլուխը †unverified (1 citation)

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations