Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Matching Word Forms

համ → համ (noun)
համ → համ (conjunction)
համ → համ (interjection)

Matching Lexemes

 Dictionary
համ գոյական Ախորժ, քիմքի տպաւորութիւն * ճաշակ, վայելք:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 231։


ՀԱՄ
գոյական
    1. ճաշակ։
    2. չափ, չափաւորութիւն։


ՀԱՄ
նախադրութիւն (մասնիկ), համ, նոյն, ...կից. (համանուն, նոյնանուն, անուանակից)։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 263
New!
1. ՀԱՄ (ոյ)
գոյական
    1. Այն տպաւորութիւնը, որ մարդ ստանում է ճաշակելիքի գործարանով － բերանով, լեզուով, քիմքով։
‣ Թթու համ։
‣ Կծու համ։
‣ Քաղցր համ։
‣ Տտիպ համ։
‣ Աղը շաքարից զանազանում ենք համերովը։
‣ Կերակրի համը նայեցի, չհաւանեցի։
‣ Մէկ համը տե՛ս, յետո՛յ հրաժարվիր։

    2. Ախորժելի համ։
‣ Համիցը չեմ կշտանում։
‣ Համով գինի է։
‣ Համը առել է, էլի է ուզում։

    3. Նմանութեամբ Ախորժելիութիւն, բաւականութիւն։
‣ Նա շատ է գրում, բայց գրուածքների մէջ համ չկայ։
‣ Ի՞նչ համ էք զգում այդ դատարկաբանութիւնների մէջ։
‣ Համով խօսակցութիւն՝ ասուլիս։

    4. Չափաւորութիւն, պատշաճութիւն, կարգ-կանոն։
‣ Հանաքների չափը չգիտէ, համը տանում է։

Phrases
Համը հանեցիր
Պատշաճութիւնից անցար։

Phrasal Verbs
＋dialectal word Բերանը համ չունենալ
չէզոք բայ Ճաշակ չունենալ, համը չկարողանալ գնահատել։
‣ Սա ընտիր գինի է, դու բերանդ համ չունիս (կամ բերանդ համ չունի)։

Համ տալ
ներգործական բայ Համեղացնել։
‣ Նայի՛ր, եթէ համը տեղը չէ (կամ համը պակաս է)՝ համ տամ։

Համ չտալ
ներգործական և չէզոք բայ Աննպաստ լինել, խանգարել։
‣ Ուզում եմ խարոյկ վառել, քամին համ չի տալիս։
‣ Պառկեցի քնելու, երեխաները համ չտուին։

Համը առնել
ներգործական բայ
    1. Ճաշակել, համն իմանալ։
‣ Կերակրի համն առա՞ր, հօ աղի չէ՞։

    2. Համին կամ այլ յատկութեան ծանօթանալով՝ ախորժել, փափագ զգալ նոյն բանին։
‣ Հանգիստ կեանքի համն առել է, է՛լ խորշում է չարքաշ կեանքից։

    3. Ծանօթանալ մի բանի, զգալ։
‣ Նրա բռունցքների համն առա՞ր։
‣ Թող գնայ օտարութիւն, օտարութեան համը մէկ առնէ։

Համը բերանը մնալ, Համը բերանումը մնալ
չէզոք բայ Միշտ ախորժելով յիշել կերած համով բանը կամ այլ մի հաճոյք։
‣ Նրանց տանը մի անգամ փլաւ կերայ, համը բերանս մնաց։

Համը գնալ, Համը դուրս գալ, Համը ելնել, Համը փախչել
չէզոք բայ
    1. Համը՝ համեղութիւնը կորչել, պակասել։
‣ Լիմոնը դէն ձգիր, համը գնացել է։
‣ Հիմա առաջուայ համը չունի, համը փախել է։

    2. Փոխաբերաբար Աւելորդ՝ տաղտկալի՝ ձանձրալի դառնալ, ախորժելիութիւնը կորցնել։
‣ Նրա ջահէլութիւնն անցել է, համը գնացել է։
‣ Այս լուրը վատ ազդեց մեզ վրայ, է՛լ մեր ուրախութեան համը փախաւ։

Համը հանել, Համը տանել
չէզոք բայ Տաղտկալի դարձնել, ձանձրացնել, զզուեցնել։
‣ Խնդրելուն էլ չափ ու սահման կայ, դու արդէն համը տարար։
‣ Է՛լ համը հանեցիք, բաւական է բամբասել։

Համը հոտը ելնել, Համը հոտը փախչել
չէզոք բայ Տե՛ս Համն ելնել, Համը փախչել։

Համը չելնել
չէզոք բայ Ախորժ չզգացվել։
‣ Այդպէս համը չելլար (չի ելնի)։
‣ Գինին երկու հոգով նստել խմելով ի՛նչ համը կելլայ (կելնէ), Ի՛նչ համ, լազաթ կայ։

Համը տեսնել
ներգործական բայ Տե՛ս Համը առնել։

Համը չտեսնել
ներգործական բայ Բնաւ կերած չլինել։
‣ Մինչեւ օրս արաղի համը չեմ տեսել։

Համի ընկնել
չէզոք բայ Համը առնել (2), մի բանի հաւանելով՝ ձեռք չքաշել։
‣ Այդ գործից մեծ վաստակ արաւ, համի ընկաւ։

Համիցը չկշտանալ
չէզոք բայ Համը շատ ախորժելի գտնել, միշտ նոյն բանը կամենալ։
‣ Անոյշ խօսակցութիւն ունի. մարդ համիցը չի կշտանում, ուզում է միշտ լսել։

Բերանիցը կաթի համ գալ
չէզոք բայ Դեռ երեխայ լինել. փոխաբերաբար դեռ անփորձ՝ անտեղեակ լինել։
‣ Բերանիցը դեռ կաթի համ է գալիս, ելել քննադատում է մեզ։

Phrases
Համդ կտրվի
Անհամ ես, շատ անդուրեկան ես։
‣ Համ չես տալիս գործ անեմ, համդ կտրվի։

Համով, Համով-կամով, Համով-հոտով
մակբայ 1. Սիրով, հաշտ, հաշտութեամբ։
‣ Աշխատի՛ր գործը համով վերջացնել։
‣ Իրար հետ համով (կամ համով-կամով) ապրում էին։

ածական 2. Լուրջ, խորահուն։
‣ Շատ համով-հոտով մարդ է։

Տե՛ս եւ Համք։


⨀old word 2. ՀԱՄ (ոյ)
գոյական
    1. Լկամ, սանձ։
    2. Չափ, չափաւորութիւն, կարգ կանոն։


＋dialectal word 3. ՀԱՄ
գոյական Արօրի երկայն կորնթարդ ձողը, որի վրայ հագցրած է մաճը, որ համապատասխանում է գութանի էշին. արօրկող, ամպ (2)։


＋dialectal word 4. ՀԱՄ
գոյական Մի անորոշ տեսակի թուփ, որից մարխ են պատրաստում (?)։


5. ՀԱ՛Մ... ՀԱՄ
(պարսկերէն hem)

շաղկապ
    1. Կապում է երկու խօսք՝ իբրեւ լրացում մէկը միւսին, թէ՛… թէ։
‣ Հա՛մ կարմիրն ունինք, համ ճերմակը։
‣ Ես հա՛մ սովորում էի, համ ծառայում։

    2. Կապում է երկու խօսք՝ իբրեւ հակադրութիւն. մի կողմից… միւս կողմից, մէկ այս, մէկ այն։
‣ Հա՛մ ասում ես կգամ, համ չես գալիս։
‣ Հա՛մ ուզում եմ, համ չեմ ուզում։


6. ՀԱ՜Մ
միջարկութիւն (Մանկական) Բնաձայն բառ՝ ուտելու կամ խմելու գործողութիւնն արտայայտող։
‣ Հա՜մ արա։
‣ Նունու հա՜մ, Ջուր եմ ուզում խմել։


7. ՀԱՄ,
ՀԱՄԱ
(իրանեան hama, ham. Տե՛ս Համ 5)

մասնիկ
     Մասնիկ, որով կազմվում են բազմաթիւ բառեր հին եւ նոր հայերէնում եւ որի գլխաւոր նշանակութիւններն են.

    1. Նոյն, միեւնոյն, նման. օրինակ՝
‣ համակարծիք, համարուեստ ևն։

    2. Ընդհանուր, ամբողջ. օրինակ՝
‣ համատարած, համաշխարհային։

    3. Միասին. օրինակ՝
‣ Համակեցութիւն, համախմբել։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1168
New!
(beta)
⨀old word ՀԱՄՔ (աց, յոգնակի)
գոյական Սեռական գործարան (արական կամ իգական)։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1183
New!
(beta)
＋dialectal word ՀԱՄՆ
գոյական Տե՛ս Համ (3)։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1182
New!
(beta)
ՀԱՄ
գոյական
    1. բերանով կամ քիմքով ստացուած ճաշակ՝ տպաւորութիւն (ուտելիքի՝ խմելիքի), շիթ.

    2. ախորժելիութիւն, բաւականութիւն, ամպ, արօրհամ, կոտրակ, համձող:

    3. չափաւորութիւն, պատշաճութիւն, կարգ-կանոն.

    4. լկամ, կեամ, կէմ, սանձ, դանդանաւանդ.

    5. արօրի երկայն կորնթարդ ձող՝ որուն վրայ հանգչած է մաճը, արօրկող.

    6. (Իրան. hama, ham) նախադաս ածանցակերտ մասնիկ՝ որով կը կազմուին բազմաթիւ բառեր.
‣ (օրինակ՝ համանուն, համերկրացի, համազգային՝ եւ այլն),

եւ որուն գլխաւոր նշանակութիւններն են՝

ա) նոյն, միեւնոյն, նման
‣ (օրինակ՝ համանուն = նոյնանուն),

բ) ընդհանուր, ամբողջ
‣ (օրինակ՝ համաշխարհային, համազգային, համընդհանուր, համապարփակ),

գ) միասին
‣ (օրինակ՝ համակեցութիւն, համախումբ, համախմբել):

Ինչպէս կը տեսնենք՝ երրորդ խումբի բառերը կազմուած են համա ձեւով, մինչ առաջին եւ երկրորդ, խումբերու բառերը կազմուած են համ ձեւով։

Երկու ձեւերն ալ նոյն դերը կը կատարեն։

Phrasal Verbs
բերանը համ չունենալ
չէզոք բայ համը չկարենալ գնահատել.

համ չտալ
չէզոք բայ հանգիստը խանգարել.

համ առնել
ներգործական բայ
    1. ախորժիլ,
    2. համը իմանալ (օտարութեան՝ տառապանքի).

համը բերանը մնալ
չէզոք բայ շատ ախորժելով միշտ յիշել.

համը հանել, համը տանիլ
չէզոք բայ տաղտկալի դարձնել.

համը տեսնել
ներգործական բայ չէզոք բայ համին նայիլ (կերակուրին).

համին նայիլ
չէզոք բայ փորձել՝ տեսնելու համար որ լա՞ւ է թէ վատ.

համէն չկշտանալ
չէզոք բայ շատ համով՝ ախորժելի գտնել.

համով վերջացնել
չէզոք բայ սիրով վերջ տալ.

բերանէն կաթի համ գալ
չէզոք բայ դեռ երեխայ՝ անփորձ է։

Phrases
Համը հանեցիր
պատշաճութիւններու սահմանը անցար.

համ-հոտ չմնաց
անտանելի դարձաւ.

համը փախաւ
    1. տաղտկալի դարձաւ,
    2. անհամ դարձաւ (կերակուրը).

համով-հոտով
շատ համեղ՝ ախորժելի.

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1113
New!
(beta)
ՈՂՆԱՓԱՅՏ
գոյական
    1. նաւու հաստ գերան, որ կը ձգուէր մէկ ծայրէն միւսը եւ որուն վրայ կ՚ամրացնէին կողքի տախտակները. կամրջակալ, հեծան.

    2. նաւ, նաւակ.

    3. (Փոխաբերական իմաստ) (Կրօնական) խաչը, որուն վրայ գամեցին Յիսուսը.

    4. օդանաւի թեւին երկարութեան ձգուող հեծան՝ թեւին ամրութիւն տալու համար.

(Ֆրանսերէն longéron).

    5. մեքենայի մը կամ մետաղեայ գործիքի մը կմախքին գլխաւոր մասը՝ կտորը.

    6. հարաւային երկնակամարի համաստեղութիւններէն մէկը.

    7. ողնոյց։

Types
— Արօրի՝ գործեւարի, համ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1841
New!
(beta)

Similar words
հաեմ
հայն
հան
յամ
 Usage beta 335 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Also search for "համ" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com