Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Dictionary
մահ գոյական Կեանքի վերջ, անշնչացում, վախճան * անէացում, անկենդանութիւն, մեռելութիւն:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 282։


ՄԱՀ
գոյական
    1. կեանքի վախճան։
    2. բնաջնջում։
    3. կործանում։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 319
New!
＋dialectal word ՄԱ
Տե՛ս Մամա


＋dialectal word ՄԱ
մակբայ

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1378
New!
(beta)
Հ,
հ,
հոյ կամ,
հո
գոյական
    1. Հայերէն այբուբենի տասն և վեցերորդ գիրը և տասն և մէկերորդ բաղաձայնը։
‣ Գլխագիր Հ։
‣ Շղագիր հ։
‣ Շարքագիր հ։

    2. Երգաձայնական բաց կոկորդային հնչիւն, աւելի փափուկ քան խ, որ արտասանվում է կոկորդի ձայնական ճեղքը (հագագը) նեղացնելով։

⨀old meaning 3. Իբրև թուանշան՝ նշանակում էր 70։
‣ է-հոյ-չա-ւիւն (7, 70, 700, 7000)։

    4. Հոգեւորականների յատուկ անուններից առաջ՝ միջակէտով գործ է ածվում իբրև կրճատումն Հայր բառի։
‣ Հ. Արսէն Կոմիտաս Բագրատունի։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1155
New!
(beta)
ՄԱՀ ի, ուան (և մահու, մահք, մահունք)
գոյական

Types
Կարծեցեալ մահ, Առերեւոյթ մահ
գոյական Երբ մարդը մեռած չէ, այլ ենթարկված է մահանման քնի, որից յետոյ կարող է զարթել։

Բարոյական մահ
գոյական Երբ մէկը վատ արարմունքի հետեւանքով հասարակութեան աչքում կորցնում է բարի անունը, պատուազուրկ է դառնում։

Phrasal Verbs
Մահուան դուռը հասնել
չէզոք բայ Մահամերձ լինել, կեանքը մազից կախված լինել։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1388
New!
(beta)
Հ
    1. մեր այբուբենին տասնըվեցերորդ տառը եւ տասնըմէկերորդ բաղաձայնը, որ երգաձայնական բաց կոկորդային՝ հագագային հնչիւն ունի, աւելի փափուկ քան խ, որ կ՚արտասանուի կոկորդի ձայնական ճեղքը (= հագագը) նեղցնելով.

լեզուաբաններու կարծիքով տառ մը ըլլալէ ասելի թաւացումի նշան մըն է ձայնաւորով սկսող կարգ մը բառերու վրայ.

յունարէն այբուբենը, որուն հետ ընդհանրապէս կը համեմատուի մեր այբուբենը, հ գիրը չունի եւ անոր դերը կը կատարէ տասի՛ա կոչուող սա նշանը (՚), որ կը դրուի յատուկ կամ հասարակ անունի մը սկզբնատառ ձայնաւորին վրայ՝ նոյն թաւ շունչը արտաբերելու համար, ինչ որ H տառը կ՚ընէ լատիներէնի մէջ եւ հ-ն՝ հայերէնի մէջ. անունը հօ.

    2. գլխագիր հ-ն, քովը կէտ (= Հ.), դասական թուական ածական է եւ կը նշանակէ եօթանասուներորդ, իսկ նոտրգիր կամ բոլորգիր կամ շեղագիր հ-ն բացարձակ թուական ածական է եւ կը նշանակէ եօթանասուն.

    3. լծորդ է խ-ի. օրինակ՝
‣ կոհակ=կոխակ, խոյ = հոյ, հաղբք = խաղբք, եւ այլն.

    4. յունարէն սկզբնատառ բի (n) տառը հ-ով փոխանակուած է մեր լեզուին հին բառերուն մէջ. օրինակ՝
‣ բադէր = հայր, եւ այլն.

    5. որոշ բառերու սկիզբը սաստկացուցիչ դեր կը կատարէ. օրինակ՝
‣ հզօր, հպարտ, հմուտ, հլու, հուժկու, եւ այլն.

    6. կան բառեր ալ, որոնք սկզբնատառ հ-ն երբեմն կը պահեն եւ երբեմն ալ առանց անոր կը գործածուին. օրինակ՝
‣ համբառնալ = ամբառնալ, հարբենալ = արբենալ, հսկայ = սկայ, համբարել = ամբարել, հաւատ = աւատ, հանդերձապետ = անդերձապետ, եւ այլն.

    7. որոշ ժողովրդական կամ ռամկօրէն լեզուի բառերուն վրայ անիկա աւելցուած կը գործածուի. օրինակ՝
‣ որթ = հորթ, ունդ = հունտ, ագանիլ = հագնիլ, արբած = հարբած, եւ այլն. համեմատել նաեւ օդ [իք] = հօտ, ոգի = հոգի.

    8. պարսկերէն կամ պահլաւերէն բառերու սկզբնատառ. ֆ-ն հ-ով փոխանակուած է մեր մէջ. օրինակ՝
‣ ֆէրհէնկ = հրահանգ, ֆէրման = հրաման, Ֆրասախ = հրասախ (= փարսախ), ֆրավարտակ = հրովարտակ. ֆրաշա = հրաշք, ֆէրիշտէ = հրեշտակ, ֆրամատար = հրամատար (= հրամանատար), ֆրավարտիկան = Հրոտից (ամիս), ֆրաշոկըրըտի = հրաշակերտ.

    9. բարդուած կրկնաւոր թառերու երկրորդ արմատին հ-ն կը կորսուի ընդհանրապէս. օրինակ՝
‣ հեղ + հեղ = հեղեղ, հեծ + հեծ = հեծեծել, եւ այլն.

    10. հարկանել եւ հատանել բայերու արմատով բարդուած բառերու մէջ ալ հ-ն ինկած կը տեսնենք. օրինակ՝
‣ փողար = փողհար = փողահար, փայտատ = փայտհատ = փայտահատ, եւ այլն.

    11. սովորաբար երկու նոյն ձայւանորներու միջեւ հ կ՚ասելցուի. օրինակ՝
‣ Աբրա՛ամ = Աբրահամ, գեհեն, գեհեան, եւ այլն, ինչպէս նոյն դերը կը կատարեն նաեւ յ եւ ւ տառերը Միքայէլ եւ Աւովդ եւ ասոնց նման անուններու, տառադարձութեան մէջ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1094
New!
(beta)
ՄԱՀ
գոյական
    1. մեռնիլը. հոգիին՝ իր մարմնէն բաժանումը. կեանքի վախճան, վախճանում, անշնչութիւն, յաւերժական քուն, հանգիստ.
    2. կոտորած, ջարդ, ժանտախտ.
    3. (Փոխաբերական իմաստ) կործանում.
    4. մեծ ցաւ, տառապանք.
    5. մեծ տխրութիւն։

Հակառակը՝ կեանք։

Types
— Անակնկալ՝ յանկարծամահ։

— Անցաւ, դիւրին՝ քաղցր մահ, հեշտամահ:

— Արկածով՝ արկածամահ։

— Բռնութեան տակ՝ բռնամահ:

— Թունաւոր կազի պատճառով՝ հեղձամահ:

— Ժանտի պատճառով՝ ժանտամահ:

— Խեղդուելով (հեղուկի, ճնշումի պատճառով)՝ խեղդամահ:

— Ծեծի պատճառով՝ թոպամահ։

— Սովի պատճառով՝ սովամահ։

Phrasal Verbs
Մահ տալ
ներգործական բայ մեռնիլ, սպաննուիլ։

Մահը աչքը առնել
չէզոք բայ գործ մը կատարելու համար պատրաստ ըլլալ ամէն զոհաբերութիւն ընելու։

Մահուան դուռը հասնիլ
չէզոք բայ մահամերձ ըլլալ։

Մահուան հասցնել
ներգործական բայ մահամերձ դարձնել:

Phrases
Մա՛հը քեզ տանի
մեռնի՛ս։

Մահու կենաց խնդիր (մահուան եւ կեանքի խնդիր)
շատ տագնապալի հարց։

Մահուան գերանդի, մանգաղ
մահ քաղող՝ սփռող (գործիք)։ Գրական պատկեր՝ մահը բնորոշող։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1395
New!
(beta)
ՅԱՒԵՐԺԱԿԱՆ
ածական
    1. յաւիտենական, մշտնջենական. մշտատեւ.

    2. անանցական, անանց, յարակայուն, յարակայ, անմոռաց, անմոռանալի, անմահ. օրինակ՝
‣ յաւերժական սէր։

Related Words
— Յաւերժական քուն՝ մահ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1622
New!
(beta)
ՆԻՆՋ
գոյական
    1. քունին նախորդող թմրութիւն. կիսաքուն վիճակ.
    2. քուն, նիրհ.
    3. (Փոխաբերական իմաստ) անդորր, խաղաղութիւն.
    4. (Փոխաբերական իմաստ) թմրութիւն։

Types
— Թեթեւ՝ մրափ.

— վերջին՝ մահ։

Արմատ ննջել բայի։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1704
New!
(beta)
ՎԱԽՃԱՆ
գոյական
    1. այն բանը, որուն համար բան մը գոյ է կամ կը կատարուի. նպատակ՝ դիտաւորութիւն, որուն ուղղուած է ձգտում մը.
    2. վերջ, աւարտ, կատարած.
    3. կեանքի վերջ, մահ.
    4. աւարտային մաս՝ պահ.
    5. ելք, վերջաւորութիւն, յանգում.
    6. հետեւանք, արդիւնք։

Types
— Աշխարհի՝ կատարած։

— Արգելքի մը՝ բարձում:

— Գործի մը (յաջող)՝ լրում, կատարում, պսակում։

— Ժողովի՝ հանդէսի՝ միջադէպի՝ փակում:

— Խնդիրի մը՝ լուծում:

— Կեանքի՝ մահ։

— Պատարագի՝ աւարտ։

— Վէպի մը՝ ելք, յանգում, վերջ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2185
New!
(beta)
ՔՈՒՆ
գոյական
    1. հանգիստ՝ որուն միջոցին՝ ընթացքին, կը դադրի կենդանի էակներու կամաւոր գործունէութիւնը եւ գիտակցութիւնը, իսկ ոչ-կամաւոր գործունէութիւնը կը դանդաղի. նիրհ, նինջ, մրափ (թեթեւ).
    2. քնանալու մեծ պահանջ՝ ցանկութիւն.
    3. կարգ մը կաթնասուններու, տարուան որոշ շրջաններուն, շատ նուազած կենսագործութեան՝ գոյութեան վիճակը.
    4. շերամի որդի, ինչպէս նաեւ շատ միջատներու մաշկի՝ խորխի փոփոխութեան շրջանին անշարժանալը.
    5. (Փոխաբերական իմաստ) անգործունէութիւն, թմրութիւն.
    6. (Փոխաբերական իմաստ) անդորրութիւն, խաղաղութիւն.
    7. (Փոխաբերական իմաստ) կեանքի մոլութիւններուն՝ սեռային հարցերուն տակաւին անտեղեակ՝ անգիտակ վիճակ.
    8. (Փոխաբերական իմաստ) մահ.

ածական
    9. քունի մէջ գտնուող. քնացած։

Types
— Երեխայի՝ 1. նանիկ. 2. մշիկ-մշիկ քուն։

— Երկարաթմփիր՝ քնափութիւն, մահաքուն:

— Թեթեւ՝ մրափ։

— Խոր՝ ադամաքուն։

— Կէս՝ կիսատ՝ կիսաքուն։

— Մեծ՝ մահ, վախճան:

— Յաւիտենական՝ մահ, վախճան:

— Սուտ՝ աղուեսաքուն, հաւքուն, հաւաքուն, կատուաքուն, արջաքուն։

Phrasal Verbs
Քուն բերել
ներգործական բայ քնանալու պահանջ յառաջացնել. քնացնել։

Քուն չունենալ
չէզոք բայ չկարենալ քնանալ, քունը կորսնցնել:

Քուն քաշել
չէզոք բայ
    1. լաւ՝ խորունկ քնանալ.
    2. հանգստանալ, հանդարտիլ, քունը առնել։

Քունը աչքէն կաթիլ, Քունը աչքերէն կաթիլ
չէզոք բայ քունը շատ եկած ըլլալ, քնանալու մեծ՝ զօրաւոր պահանջ զգալ, քունը տանիլ։

Քունը առնել
չէզոք բայ
    1. քնանալու՝ քունի պահանջը ամբողջութեամբ գոհացնել.
    2. բաւարար չափով քնանալէ ետք՝ այլեւս քունի պէտք չունենալ՝ քուն չունենալ.
    3. հանդարտիլ, հանգստանալ։

Քունը գալ
չէզոք բայ քնանալու պահանջ զգալ։

Քունը դնել
չէզոք բայ ինքզինք քնացած ձեւացնել։

Քունը թափ տալ
չէզոք բայ քնանալու պահանջը վանել։

Քունը ծախել
չէզոք բայ քնանալու փոխարէն ժամանակ անցընել՝ աշխատելով կամ վատնելով։

Քունը կոտրել
չէզոք բայ քնանալու սաստիկ պահանջը մեղմացնել՝ քիչ մը քուն քաշելով:

Քունը կորսուիլ
չէզոք բայ
    1. որեւէ պատճառով չկարենալ քնանալ.
    2. մտատանջութիւններու՝ մտահոգութիւններու մէջ ըլլալ։

Քունը կտրել
չէզոք բայ թոյլ չտալ որ քնանայ, քունը խլել։

Քունը տանիլ
չէզոք բայ
    1. քնանալու պահանջ զգալ.
    2. կարողանալ քնանալ.
    3. անզգալաբար քնանալ երկար աստեն՝ ժամանակ.
    4. պատահաբար քնանալ՝ առանց քնանալու, մտադրութիւն ունենալու:

Քունը փախչիլ
չէզոք բայ Տե՛ս Քունը կորսուիլ:

Քունի դնել
ներգործական բայ քնացնել։

Քունի մտնել
չէզոք բայ քնանալ։

Քունով անցընել
չէզոք բայ
    1. երկար ատեն քնանալ.
    2. անհոգ վիճակի մէջ ըլլալ։

Phrases
Դուն՝ քուն, բախտդ՝ արթուն
    1. անհոգ՝ ապուշ մարդ.
    2. առանց բան մը ընելուն բախտ ունեցող՝ մեծ շահ մը ապահովող. լաւ լուր մը անակնկալօրէն առնող։

Քունը աչքերուն
քնաթաթախ:

Քունը գլուխը, Քունը գլխին
    1. քնաթաթախ, կէս քուն ըլլալ.
    2. դեռ քունը առած՝ կշտացած չըլլալ:

Քունը քուն կը բերէ
    1. մէկուն քնանալը մեր ներկայութեան՝ քունի պահանջ կը յառաջացնէ մեր մէջ.
    2. ո՛րքան քնանանք, ա՛յնքան տակաւին քունի պահանջ կը զգանք։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2438
New!
(beta)

Similar words
նա-յ
Also search for "մա-հ" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com