Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology
 Dictionary
ստեղն գոյական Դաշնակի մատ * բոյսի ցօղուն * եռավանկ բառ՝ որուն առաջին վանկը երկար է, վերջինները սուղ:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 420։


ՍՏԵՂՆ
գոյական
    1. ճիւղ, ճեղ։
    2. (դաշնակի՝) մատ։
    3. Տե՛ս ստեղունք։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 458
New!
ՇԵՇՏԱՅԻՆ (այ-ին)
ածական (Տաղաչափական) շեշտի վրայ հիմնված։

Phrases
Շեշտային տաղաչափութիւն
գոյական Որի ներդաշնակութիւնը հիմնված է շեշտի կանոնաւոր յաջորդութեան վրայ տողի մէջ։

Շեշտային տաղաչափութեան մէջ երկավանկ անդամները լինում են կա՛մ մեծասար (խորէյ), այսինքն առաջին վանկը շեշտված, երկրորդն անշեշտ. օրինակ. մա՛րդը, կամ մեծավերջ (յամբ). առաջինն անշեշտ, երկրորդը շեշտված. օրինակ. մարդի՛կ։

Եռավանկ անդամները լինում են կա՛մ ստեղն (դակտիլ՚), այսինքն առաջին վանկը շեշտված, միւսներն անշեշտ. օրինակ. ո՛վ է նա, կամ քողաղօտ (ամֆիբրախ), այսինքն միջին վանկը շեշտված, միւս երկուսն անշեշտ. օրինակ. հասա՛կըդ, և կամ վերջատանջ (անապէստ), այսինքն վերջի վանկը շեշտված, առաջին երկուսն անշեշտ. օրինակ. անասո՛ւն։
‣ Հայրենիքում էլ կարելի է շեշտային տաղաչափութիւն գործածել, ինչպէս աջող փորձեր արել են Վահան Տէրեանը և ուրիշները։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1660
New!
(beta)
ՍՏԵՂՆ (ղան կմ ղին, ղունք, ղանց)
գոյական
⨀old meaning 1. Ծառի բուն։

⨀old meaning 2. Բոյսի գլխաւոր՝ վեր բարձրացող ցօղունը։

⨀old meaning 3. Ծառի ճիւղ, ոստ։

    4. Մի առարկայից այս և այն կողմը տարածված ճիւղաւորում։
‣ Երկու ստեղնով աշտանակ բերին։
‣ Ջահի եօթը ստեղնից հինգը լուսաւորված էին, երկուսը ոչ։

    5. Տառը կազմող սիւնակներից ամեն մէկը, ատամ։
‣ Այբը (ա) երեք ստեղն ունի, սէն (ս) երկու ստեղն։
‣ Մի ժամանակ տպագրութեան մէջ գործ էին ածում մի ստեղնով այբ (՛)։

    6. Դաշնամուրի և նման նուագարանների, գրող մեքենաների վրայ շարժական ձողիկներ կամ կոճակներ, որոնց վրայ մատով խփելով հնչեցնում են լարը կամ տպում են տառը։
‣ Դաշնամուրն ունի 50 սպիտակ և 35 սեւ ստեղներ։
‣ Ամեն մի ութնեակը բաղկացած է տասներկու կիսաձայնից, որոնցից եօթը նուագվում են սպիտակ ստեղներով, իսկ հինգը սեւերով։
‣ Այս գրամեքենան քառասուն ստեղն ունի, հայերէնի յարմար չէ։
‣ Հայերէնի գրամեքենան գոնէ քառասուն և հինգ ստեղն պիտի ունենայ։
‣ Լինոտիպով շարելիս գրաշարը տառին ձեռք չի տալիս, այլ խփում է ստեղնին, և համապատասխան տառը գալիս շարվում է իւր տեղում։

⨀old meaning 7. Նմանութեամբ Ծխի սիւն։

    8. (Երաժշտական) Հին յունական և լատինական տաղաչափութեան մէջ՝ եռավանկ անդամ, առաջինը երկայն, վերջին երկուսը կարճ վանկերով. դակտիլ։
‣ Հոմերոսի Իլիականը, Վիրգիլիոսի Էնէականը գրված են ստեղն չափով։

    9. Ներկայումս՝ շեշտային տաղաչափութեան մէջ եռավանկ անդամ, առաջին վանկը շեշտված, յաջորդ երկուսն անշեշտ, (－՛ － －)։

⨀old meaning 10. Ծանր երգվող շարական, իբրև ճիւղաւորութիւն հիմնական ութ եղանակներից մէկի, ստեղի։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2026
New!
(beta)
ՄԱՏ
գոյական
    1. ձեռքի եւ ոտքի վերջաւորութեան իւրաքանչիւր շարժական յօդուածի մասնիկը.
    2. ձեռնոցի իւրաքանչիւր ճիւղը, զոր կը հագնի համապատասխան մատը.
    3. կենդանիներու թաթին վերջամասերը.
    4. կողոսկրներէն իւրաքանչիւրը. կողաճաղ.
    5. եղանի՝ փոցխի ժանիք՝ ատամ՝ ծայր.
    6. խաղողի վազի ճիւղ՝ ոստ՝ բարունակ.
    7. մատի հաստութիւնը իբրեւ երկարութեան՝ բարձրութեան չափ. մատնաչափ.
    8. երաժշտական յօրինումներու՝ եղանակներու վրայ դրուած թուանշան, որ ցոյց կու տայ համապատասխան մատը, որով պէտք է նուագել.
    9. սանդուխի աստիճան. սանդխամատ.
    10. մատային վիճակ շախմատի մէջ.
    11. մատային վիճակի մէջ իյնալը.
    12. լերան ճիւղ՝ ճիւղաւորում. լեռնաճիւղ, լեռնամատ.
    13. (Փոխաբերական իմաստ) շատ փոքր քանակ.
    14. (Փոխաբերական իմաստ) նուագելու հմտութիւն.
    15. (Փոխաբերական իմաստ) մասնակցութիւն, միջամտութիւն.

ածական
    16. չափազանց քիչ, աննշան.
    17. փոքրահասակ:

Types
— Անիւի՝ շառաւիղ, ճղուղ։

— Բթամատի, ցուցամատի եւ միջնեմատի չափով (իրարու, միացած)՝ պտղունց:

— Բութ մատէն մինչեւ ճկոյթ եղած չափ՝ թիզ։

— Բութ մատէն մինչեւ ցուցամատ՝ քիլ, ուղուկ։

— Դաշնակի՝ ստեղն։ Ստեղներու ամբողջութիւնը՝ ստեղնաշար:

— Եռաժանիի՝ արձէն:

— Ժամացոյցի՝ սլաք:

— Ձեռքի մատներ՝ բութամատ (բթամատ՝ բոյթ, խոշոր մատ), ցուցամատ, միջամատ (միջնեմատ), մատանեմատ (մատնեմատ, խօսեմատ, մաճուճիկ), ճկոյթ (ծկոյթ, կծեղն, պզտիկ մատ, ձագմատ, մատնեակ)։

— Ոտքին խոշոր մատը՝ բուշ, պպի։

— Սանդուխի՝ բազրիք, սանդխամատ։

— Վանդակի՝ խաղխամ, քանոն։

Phrasal Verbs
Բանի մը մէջ մատ ունենալ
ներգործական բայ մասնակից ըլլալ։

Մատ բարձրացնել
ներգործական բայ
    1. խօսելու՝ բան մը ըսելու արտօնութիւն խնդրել.
    2. հաւանութիւն՝ քուէ տալ.
    3. սպառնալ:

Մատ խածնել տալ
ներգործական բայ
    1. յանկարծակի յուսախաբութիւն պատճառել.
    2. ամօթով ձգել, նկուն ձգել։

Մատ խաղցնել
ներգործական բայ
    1. գաղտնապէս գործ խառնակել, գրգռել.
    2. խաղի մէջ զեղծարարութիւն ընել։

Մատ խառնել
ներգործական բայ միջամուխ ըլլալ, խորամանկութեամբ միջամտել՝ խանգարել:

Մատ մը բան ուտել, Մատ մը բան խմել
ներգործական բայ քիչ բան ուտել՝ խմել։

Մատ մը տղայ ըլլալ
չէզոք բայ տակաւին փոքր ըլլալ:

Մատը բանի մը (գործի մը) մէջ ըլլալ
չէզոք բայ մասնակից ըլլալ:

Մատը բերանը հասնիլ
չէզոք բայ միջակ ապրուստի տէր ըլլալ:

Մատը բերանը մնալ
չէզոք բայ զարմանքէն շուարիլ, զարմանալ, ապշած մնալ:

Մատը բերանը տանիլ
ներգործական բայ զարմանալ։

Մատը խածնել
ներգործական բայ
    1. մտաբերել.
    2. զարմանալ.
    3. ապշելով հասկնալ բան մը։

Մատը խածնել տալ
ներգործական բայ
    1. զարմացնել.
    2. յուսախաբ ընել՝ ըլլալ։

Մատը ծծելով ապրիլ՝ կերակրուիլ
ներգործական բայ սնանիլ՝ սնունդի միջոցներէ զուրկ ըլլալ, շատ աղքատ ըլլալ։

Մատը կրծել
ներգործական բայ Տե՛ս Մատը խածնել։

Մատը հետը ուտել
ներգործական բայ համով ուտելիքը անյագ ճաշակել։

Մատը հոտուըտալ
ներգործական բայ գուշակել, գուշակութիւն ընել։

Մատը մատին դնել
ներգործական բայ
    1. ուշադիր՝ պարտաճանաչ ըլլալ.
    2. որեւէ ձեւով մասնակից ըլլալ՝ աշխատիլ՝ ջանք թափել: Հկնշ. Մատը մատին զարնել։ Ժխտականը՝ չդնել, չզարնել:

Մատը մատին զարնել
ներգործական բայ Տե՛ս Մատը մատին դնել։

Մատը մէջը ըլլալ
չէզոք բայ
    1. մասնակից ըլլալ.
    2. գործակից ըլլալ, շահաբաժինի իրաւունք ունենալ։

Մատը մէջը չխառնել
ներգործական բայ չմասնակցիլ, չգործակցիլ։

Մատը վէրքէն՝ ցաւոտ տեղին վրայ դնել
ներգործական բայ բուն խնդիրը՝ բուն պատճառը՝ հարցին հիմնական կէտը շօշափել՝ ցուցնել՝ գտնել:

Մատը վրան դնել
ներգործական բայ իր սեփականութիւնը նկատել, տիրանալ։

Մատը փաթթել (բան մը)
ներգործական բայ անկարեւոր բան մը՝ անցք մը՝ խօսք մը՝ գործ մը քննարկման նիւթ դարձնել՝ վէճի առարկայ դարձնել։

Մատի վրայ առնել (մէկը)
ներգործական բայ ծաղրել:

Մատի՝ մատներու վրայ խաղցնել
ներգործական բայ
    1. ճարպիկօրէն խաբխբել. իր ուզածը ուրիշին ընել տալ.
    2. խամաճիկ դարձնել։

Մատի վրայ համրուիլ
չէզոք բայ թիւով քիչ ըլլալ՝ ո՛չ աւելի քան ձեռքի մատները:

Մատի փաթթոց ընել, Մատի փաթթոց դարձնել, Մատի փաթթոց շինել
ներգործական բայ դէպք մը միշտ նշել, յանցաւոր՝ պատճառ եղող անձը կշտամբելու՝ յանդիմանելու նպատակով:

Մատին միսը ուտել
ներգործական բայ չափազանց աշխատիլ, ձեռային աշխատանքով մաշիլ:

Մատին փուշը հանել
ներգործական բայ մէկուն որեւէ բանով օգնել։

Մատները (բանի մը հետ) լիզել
ներգործական բայ
    1. շատ հաւնիլ.
    2. անյագօրէն համտեսել:

Մատներուն արանքէն՝ մէջէն նայիլ
ներգործական բայ չէզոք բայ
    1. չտեսնելու զարնել՝ տալ.
    2. կարեւորութիւն չտալով նայիլ.
    3. թոյլտուութիւն ցուցաբերել։

Մատէն փուշը հանել
ներգործական բայ Տե՛ս Մատին փուշը հանել։

Մատով ցոյց տրուիլ, Մատով ցուցուիլ
ներգործական բայ
    1. հազուադէպ ըլլալ.
    2. որեւէ բանով աչքառու մէկն ըլլալ:

Phrases
Մատ մը՝ երկու մատ խմիչք
մատին հաստութիւնը նկատի առնուած իբրեւ բարձրութեան չափ։

Մատ մը փոշի նստած, Մատ մը փոշի բռնած
շատ փոշիոտ՝ աղտոտ:

Մատը մոխիրը՝ ջուրը չխոթել
աշխատանք է խուսափիլ:

«Մատս մէջն է» ըսել
«բաժին կ՚ուզեմ» ըսել։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1417
New!
(beta)
ՍՏԵՂՆ
գոյական
    1. (Գրաբար) ծառի բուն.

    2. բոյսի գլխաւոր՝ բարձրացող ցօղունը.

    3. ծառի ճիւղ՝ ոստ.

    4. զանազան առարկաներու ճիւղաւորուած ձողիկներէն՝ թեւերէն իւրաքանչիւրը. օրինակ՝
‣ լուսամփոփի ստեղն.

    5. տառը կազմող գիծերէն իւրաքանչիւրը. ատամ.

    6. երաժշտական կարգ մը գործիքներու (դաշնակի՝ ձեռնադաշնակի եւ այլնի) շարժական ձողիկները կամ կոճակները, որոնց շնորհիւ նուագ կը ստացուի.

    7. գրամեքենաներու՝ տողաշար մեքենաներու եւ այլնի կոճակներէն իւրաքանչիւրը.

    8. եռավանկ բառ, որուն առաջին վանկը երկար է, իսկ վերջին երկուքը՝ կարճ.

    9. բանաստեղծութեան մէջ եռավանկ ոտք՝ անդամ, որուն առաջին վանկը շեշտուած է.

    10. ծանր երգուող շարական. ստեղի։

Derivatives
— Ածականը՝ Ստեղնաւոր։

— Բայը՝ Ստեղնիլ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2160
New!
(beta)
 Usage beta 38 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Also search for "ստեղն" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com